Declaración d'Independencia de Finlandia
La declaración d'independencia de Finlandia (finés: Suomen itsenäistyminen; suecu: Finlands självständighetsförklaring) foi adoptada pol Parllamentu de Finlandia el 6 d'avientu de 1917. Con ella, Finlandia declárase, ente los pueblos y como república soberana, como una nación independiente que dexa de ser el Gran Ducáu de Finlandia, enantes conectáu al Imperiu Rusu.
| Declaración d'Independencia de Finlandia | |
|---|---|
Declaración d'independencia y evento histórico (es)  | |
 | |
 |
La revolución en Rusia editar
La Revolución de Febreru y d'Ochobre en 1917 tamién encendiera la esperanza nel Gran Ducáu de Finlandia. Dempués de l'abdicación del Gran Duque y zar Nicolas II el 15 de marzu de 1917, la unión personal ente Rusia y Finlandia perdió la so base llegal —siquier según la opinión de Helsinki—. Hubo negociaciones ente'l Gobiernu provisional rusu y les autoridaes finlandeses.
La propuesta resultante, aprobada pol Gobiernu interín, foi reescrita en gran midida nel Parllamentu y tresfórmase na Acta d'Enerxía[1] llamáu (en finés: Valtalaki, suecu: Maktlagen), na que se declara qu'agora que tienen tolos poderes llexislativos, con esceición de la política esterior y los asuntos militares, y que tamién podía ser eslleida namái por sigo mesma. Nel momentu de les votaciones, creíase que'l Gobiernu provisional sería derrotáu. El Gobiernu provisional sostúvose, nun aprobó la llei y eslleir el Parllamentu.
Dempués de les nueves eleiciones y la derrota del Gobiernu provisional, el 5 de payares, el Parllamentu declarar a sigo mesmu como "el posesor de l'autoridá suprema del Estáu" en Finlandia, basada na Constitución finlandesa y más precisamente nel §38 del Preséu de Gobiernu de 1772,[2] el cual fuera aprobáu polos Estaos dempués del golpe d'estáu ensin derramamiento de sangre de Gustavo III.
El 15 de payares de 1917, los bolxeviques declararon el derechu xeneral a l'autodeterminación, amás del derechu de secesión, "pa los pueblos de Rusia". El mesmu día, el parllamentu finlandés emitió una declaración pola qu'asumió, pro tempore, tolos poderes del antiguu Soberanu en Finlandia.
Sicasí, l'antiguu Preséu de Gobiernu yá nun se considera fayadizu. Los principales círculos caltuvieren la monarquía y la nobleza hereditaria mientres enforma tiempu, y taben desfasaes y abogó por una constitución republicana pa Finlandia.
El Senáu de Finlandia, el Gobiernu que'l Parllamentu designó en payares, tornó'l 4 d'avientu al Parllamentu un nuevu Preséu de Gobiernu. La Declaración d'Independencia diose téunicamente considerando la proposición y taba destinada a ser aceptada pol Parllamentu. Foi aprobada'l 6 d'avientu.
El 18 d'avientu, el Gobiernu rusu soviéticu emitió un decretu, reconociendo la independencia de Finlandia, y el 22 d'avientu foi aprobáu pol máximu órganu executivu soviéticu, el VTsIK.
La Declaración y el 15 de payares editar
Como referencia al 15 de payares, la Declaración diz:
- El pueblu de Finlandia, por esti actu, tomó'l so destín nes sos manes: una midida xustificao y demandao poles condiciones actuales. Los habitantes de Finlandia sienten que nun pueden cumplir col so deber nacional non les obligaciones humanes universales, ensin una completa autonomía. El deséu d'un sieglu d'antigüedá pola llibertá espera agora'l so cumplimientu, el pueblu de Finlandia tien que dar un pasu alantre como nación independiente ente les demás naciones del mundu.
- (...) les persones de Finlandia osen esperar que les demás naciones del mundu reconozan que cola so plena independencia y la llibertá del pueblu de Finlandia puede faese lo meyor pal cumplimientu de los fines que-yos ganen una posición independiente ente la xente del mundu civilizáu.
Contestu editar
Estonia, Letonia, Lituania, según Ucraína, declararon la so independencia de Rusia mientres el mesmu periodu. Estos trés países fueron ocupaos y depués anexonaos pola Xunión Soviética, anque antes tamién fueron ocupaos pola Alemaña Nazi, vease la Ocupación de les Repúbliques báltiques.
El Senáu finlandés editar
Estos fueron los nomes de los senadores que roblaron la Declaración:[3] P.E. Svinhufvud, Kyösti Kallio, Onni Talas, Heikki Renvall, Alexander Frey, O.W. Louhivuori, E.N. Setälä, Jalmar Castrén, Arthur Castrén, Juhani Arajärvi y E.Y. Pehkonen.
Reconocencia editar
Dempués de declarar la so independencia, este foi l'orde nel que'l restu de países reconocieron a Finlandia como estáu soberanu:
.svg){kind=small} RSFS de Rusia |
4 de xineru de 1918 |
 Francia |
4 de xineru de 1918 |
 Suecia |
4 de xineru de 1918 |
.svg){kind=small} Imperiu alemán |
4 de xineru de 1918 |
 Grecia |
5 de xineru de 1918 |
 Noruega |
10 de xineru de 1918 |
 Dinamarca |
10 de xineru de 1918 |
 Suiza |
11 de xineru de 1918 |
.svg){kind=small} Imperiu austro-húngaru |
13 de xineru de 1918 |
 Países Baxos |
28 de xineru de 1918 |
.svg){kind=small} España |
21 de febreru de 1918 |
.svg){kind=small} Imperiu otomanu |
21 de febreru de 1918 |
 Bulgaria |
27 de febreru de 1918 |
 Arxentina |
11 de mayu de 1918 |
 Irán |
23 de xunetu de 1918 |
 Tailandia |
9 d'ochobre de 1918 |
 Polonia |
8 de marzu de 1919 |
.svg){kind=small} Reinu Xuníu |
6 de mayu de 1919 |
.svg){kind=small} Estaos Xuníos d'América |
7 de mayu de 1919 |
.svg){kind=small} Imperiu del Xapón |
23 de mayu de 1919 |
 Bélxica |
10 de xunu de 1919 |
 Chile |
17 de xunu de 1919 |
.svg){kind=small} Perú |
23 de xunu de 1919 |
.svg){kind=small} Reinu d'Italia |
27 de xunu de 1919 |
 Uruguái |
18 d'agostu de 1919 |
.svg){kind=small} Liechtenstein |
27 d'ochobre de 1919 |
 Portugal |
19 d'avientu de 1919 |
.svg){kind=small} Brasil |
26 d'avientu de 1919 |
 Colombia |
31 d'avientu de 1919 |
 Reinu de Rumanía |
8 d'abril de 1920 |
.svg){kind=small} Estaos Xuníos de Venezuela |
18 d'abril de 1920 |
 Panamá |
17 de mayu de 1920 |
 Ecuador |
25 de xunetu de 1920 |
 Hungría |
23 d'agostu de 1920 |
 Paraguái |
3 de xunetu de 1921 |
 Luxemburgu |
25 d'ochobre de 1921 |
.svg){kind=small} Reinu de Yugoslavia |
27 de xunetu de 1922 |
.svg){kind=small} Afganistán |
17 de xunetu de 1928 |
.svg){kind=small} Albania |
1 d'avientu de 1928 |
Conclusiones editar
Les dificultaes del aforfugáu pueblu, que yá diera llugar a la polarización alarmante, y que llueu encienden la Guerra Civil. Ello ye que la declaración enceta esti problema:
- (...)El Gobiernu va averar a les potencies estranxeres pa buscar la reconocencia internacional del nuesu país como estáu. Nesti momentu esto ye especialmente necesariu cuando la grave situación causada por completu al país col aislamientu, la fame y el desemplegu obliga al Gobiernu a establecer rellaciones efectives coles potencies estranxeres, lo qu'ayuda llueu en satisfaer les necesidaes de la vida y l'importación de los bienes esenciales pa la industria, ye'l nuesu rescate namái de la fame inminente y l'estancamientu industrial.
Más tarde, el 6 d'avientu foi declaráu fiesta nacional como Día de la Independencia de Finlandia.
El 90º aniversariu[4] de la Declaración d'Independencia de Finlandia foi escoyíu como motivu principal de la moneda de 5€. L'aviesu amuesa la estética de petroglifos, ente que el anverso tien un barcu de nueve remos como un signu de traza verdadera finlandés: la collaboración. Tamién pueden estremase los símbolos de la música y el preséu finlandés Zither nel diseñu de la moneda.
Ver tamién editar
Referencies editar
Enllaces esternos editar
Ye obligatoriu indicar l'idioma de Wikisource.
Wikisource en finés contién obres orixinales de la Declaración d'Independencia de Finlandia.
- Wikisource en suecu contién obres orixinales de la Declaración d'Independencia de Finlandia.
Datos: Q1994771
