Conceyu baxo xurisdicción central

Los conceyos so xurisdicción central o control direutu ye'l nivel más altu nes ciudaes utilizáu en China, Corea (Sur y Norte), Taiwán y Vietnam, con condición igual a la de les provincies de tales países anque con distintes variaciones. Corea del Sur camudó'l títulu de Ciudaes Gobernaes Direutamente a Ciudaes Metropolitanes (Ciudá Especial pa Seúl) en 1991.

Xeográfica y culturalmente, munchos de los conceyos son enclaves nel centru de les provincies. Dalgunos atópense en posiciones estratéxiques ente les provincies.

China
Corea del Norte
Corea del Sur
Taiwán
Vietnam

China continental y Taiwán

editar

Historia

editar

Los primeros conceyos fueron les 11 ciudaes de Nankín, Shanghai, Beixín, Tianjin, Qingdao, Chongqing, Xian, Cantón, Hankou (agora parte de Wuhan), Shenyang y Harbin que se remonten al gobiernu de la República de China. Fueron creaos en 1927, pocu dempués de que fueren designaos como "ciudaes" mientres la década de 1920. Nominalmente Dalian yera un conceyu, anque taba so ocupación xaponesa. Estes ciudaes fueron llamaes conceyos especiales/ciudaes (chinu: 特別市, pinyin: tébíeshì), pero darréu renombraes conceyos de control Yuan (chinu tradicional: 院轄市, chinu simplificáu: 院辖市, pinyin: yùanxíashì) y finalmente conceyos so xurisdicción central (chinu tradicional: 直轄市, chinu simplificáu: 直辖市, pinyin: zhíxiáshì) pol Gobiernu Chinu.

Dempués del trunfu de la Revolución en 1949 Anshan, Benxi y Fushun xubieron a conceyu mientres Qingdao, Dalian y Harbin baxaron a conceyos provinciales.[1] Hankou fundir a Wuhan. Polo tanto quedaben 12 conceyos nel territoriu continental, hasta que Dalian foi alzada en 1950. En payares de 1952, Nankín foi rebaxada a conceyu provincial.[2] En xunetu de 1953, Harbin foi restauráu a la condición de conceyu, xunto a Changchun.[3] Sacante Beixín y Tianjin, que taben baxu control central, tolos demás conceyos rexir poles Árees Alministrativa Mayores (大行政区 Pinyin: Dàxíngzhèngqū).

En xunu de 1954, 11 de los 14 conceyos rebaxar a conceyos provinciales, munchos d'ellos convirtiéronse nes capitales de les sos provincies, namái Beixín, Shanghai y Tianjin, quedáronse, hasta Chongqing foi restaurada en 1997 con una superficie muncho más amplia. Tianjin foi tamién, temporalmente revertida al status de control provincial alredor de los 60.

Dos conceyos de Taiwán creáronse dempués de que'l gobiernu de Chiang Kai-Chek tomó'l control tres la so derrota na Guerra Civil. Taipéi fíxose un conceyu de control yuan en 1967. Lo mesmo fíxose para Kaohsiung en 1979. La promoción de Taichung[4] y Tainan[5] de ciudá provincial a conceyu, foi propuesta y aprobada en 2009.[6] Dende 1994 los conceyos de control yuan fueron oficialmente conceyos baxu control direutu pa sorrayar la so autonomía. Amás de desenvolvimientu políticu, económicu y cultural, la llei taiwanesa dicta qu'un conceyu tien de tener más de 1.250.000 habitantes.

Conceyos antiguos

editar
Nome Trad. Simp. Pinyin N. postal Rexón Anexón actual
Nankín 南京 南京 Nánjīng Nanking Esti Jiangsu
Qingdao 青島 青岛

Tsingtao

Esti Shandong
Xi'an 西安 西安 Xī'ān Sian Noroeste Shaanxi
Cantón 廣州 广州

Kwangchou (Canton)

Sur-Central Guangdong
Hankou (Wuhan) 漢口 汉口

Hankow

Sur-Central Hubei
Shenyang 瀋陽 沈阳 Shěnyáng Shenyang (Mukden) Nordeste Liaoning
Harbin 哈爾濱 哈尔滨 Hāěrbīn Harbin Nordeste Heilongjiang
Dalian 大連 大连 Dàlián Dairen Nordeste Liaoning
Anshan 鞍山 鞍山 Ānshān Anshan Nordeste Liaoning
Benxi 本溪 本溪 Běnxī) Penhsi Nordeste Liaoning
Fushun 撫順 抚顺 Fǔshùn Fushun Nordeste Liaoning

China continental

editar

Plantía:Nivel alministrativu de China

Posición na xerarquía

editar

Los conceyos son la clasifición cimera de les ciudaes chines. Anque delles ciudaes de nivel inferior puedan autondenominarse col nome de conceyu, sicasí, en Wikipedia referir a ellos, utilizando los términos convencionales siguientes:

Hai cuatro niveles de les ciudaes na República Popular China:

  1. Conceyu #

Ciudá-prefeutura

  1. Ciudá-distritu
  2. Ciudá-condáu

Alministración

editar

Nos conceyos chinos, el más altu funcionariu del gobiernu ye l'alcalde. L'alcalde ye tamién un delegáu na Asamblea Popular Nacional (el parllamentu)[7] y Secretariu Axuntu del Comité Municipal del PCCh. Sicasí, la más alta autoridá alministrativa nel conceyu pertenez al Secretariu del Comité Municipal del PCCh o secretariu del Partíu.

Conceyos actuales de China

editar
Mapa de conceyu so xurisdicción central de la República Popular de China
 
Tabla de conceyu so xurisdicción central de la República Popular de China
Nᵘmapa !align="left"|Nome !align="left"|Trad.


Simp. Pinyin Postal Abr. ISO[8] Rexón Población Densidá (/km²) Área (km²) Divisiones
1 Beixín 北京 北京 Běijīng Peking jīng CN-11 Norte 15,810,000 941 16,800 Llista
2 Tianjin 天津 天津 Tiānjīn Tientsin jīn CN-12 Norte 11,519,000 980 11,305 Llista
3 Chongqing 重慶 重庆 Chóngqìng Chungking CN-50 Suroeste 31,442,300 382 82,300 Llista
4 Shanghai 上海 上海 Shànghǎi Shanghai CN-31 Esti 18,450,000 2,622 6,341 Llista

Taiwán (República de China)

editar

Posición na xerarquía

editar

Los conceyos son les ciudaes de mayor rangu en Taiwán. Anque delles ciudaes de nivel inferior n'ocasiones traduzan la so categoría como conceyos en Wikipedia empléguense los nomes convencionales:

En taiwán hai trés niveles de ciudaes entamaos según l'actual República de China:

  1. Conceyu
  2. Ciudá provincial
  3. Ciudá de control distrital

Alministración

editar

Nes municipalidaes taiwanesas, l'alcalde ye'l funcionariu de mayor rangu, ye escoyíu cada cuatro años polos votantes censaos nel conceyu, por ex. l'Alcalde de Taipéi.

Conceyos actuales en Taiwán

editar
Conceyos controlaos direutamente de la República de China[9]
Nome Trad. Simp. Hanyu Pinyin Abr. Bandera Emblema Población Densidá (/km²) Área (km²) Divisiones Mapa
Taipéi Táiběi běi
 
 
9.050.000 2.948,8 3.069 Llista  
Kaohsiung Gāoxióng
 
 
2.800.000 2.786,1 1.005 Llista  

Corea del Norte

editar

Posición na xerarquía

editar

Les ciudaes gobernaes direutamente son les ciudaes de mayor rangu en Corea del Norte.

En taiwán hai trés niveles de ciudaes d'alcuerdu al gobiernu de Corea del Norte:

  1. Ciudaes gobernaes direutamente
  2. Ciudaes

Conceyos actuales de Corea del Norte

editar
Ciudaes gobernaes direutamente y Rexones Adm. Especiales de la Rep. Popular Democrática de Corea
Romanización Han'gŭl Hanja Añu de separación Provincia de la que se dixebró
P'yŏngyang Chikhalsi
  • |평양 직할시
平壤直轄市 1946 P'yŏngan del Norte

Conceyos antiguos de Corea del Norte

editar
Romanización Han'gŭl Hanja Años Provincia que la absorbió
Ch'ŏngjin - (antes Chikhalsi) 청진시 淸津市 1960-1967, 1977-1985 Hamgyŏng del Norte
Hamhŭng - (antes Chikhalsi) 함흥시 咸興市 1960-1967 Hamgyŏng del Sur
Kaesŏng - (antes Chikhalsi) 개성시 開城市 1951-1955 Hwanghae del Norte
Namp'o - (antes Chikhalsi) 남포시 南浦市 1980-2004 P'yŏng'an del Sur
Rasŏn (Rajin-Sŏnbong) - (antes Chikhalsi) 라선 (라진-선봉시) 羅先市 (羅津-先鋒市) 1993-2004 Hamgyŏng del Norte

Nota: Corea del Norte usa una romanización variante de la McCune-Reischauer

Corea del Sur

editar

Posición na xerarquía

editar

Les ciudaes especiales y ciudaes metropolitanes, conceyos ambos, son la clasifición cimera de les ciudaes surcoreanas.

Esisten trés niveles de ciudaes en Corea del Sur:

  1. Ciudá Especial
  2. Ciudá Metropolitana
  3. Ciudá

Alministración

editar

Nes municipalidaes taiwanesas, l'alcalde ye'l funcionariu de mayor rangu, ye escoyíu cada cuatro años polos votantes censaos nel conceyu, por ex. l'Alcalde de Seúl.

Conceyos actuales de Corea del Sur

editar
Ciudaes especiales y ciudaes metropolitanes de la República de Corea
Romanización Hangul Hanja Añu de separación Provincia de la que se dixebró
Seúl Teukbyeolsi 서울 특별시

1067

Yangju (depués Namgyeong)
Busan Gwangyeoksi 부산 광역시 釜山廣域市 1963 Gyeongsang del Sur
Daegu Gwangyeoksi 대구 광역시 大邱廣域市 1981 Gyeongsang del Norte
Incheon Gwangyeoksi 인천 광역시 仁川廣域市 1981 Gyeonggi
Gwangju Gwangyeoksi 광주 광역시 光州廣域市 1986 S. Jeolla
Daejeon Gwangyeoksi 대전 광역시 大田廣域市 1989 Chungcheong del Sur
Ulsan Gwangyeoksi 울산 광역시 蔚山廣域市 1997 Gyeongsang del Sur

Notes

  • Seúl nun tien nome hanja pero en chinu suel escribise 首爾/首尔 pol so nome nuevu o Hanseong (漢城) pol so nome antiguu que data de la Dinastía Joseon.
  • Seúl foi designada "Ciudá Llibre Especial" (Teukbyeol Jayusi; 특별 자유시; 特別自由市) dixebrada de la provincia de Gyeonggi en 1946 y "Ciudá Especial" en 1949.


Referencies

editar