Idioma arutani
El arutani o awakí (tamién designáu por variantes d'estos nomes orotani, urutani y awake, auake, auaqué, aoqui, oewaku, o por aciu l'etnónimo uruak) ye un idioma probablemente estinguíu faláu nel este de Venezuela (ríu Karum, Bolívar) y nel Norte de Brasil (Roraima) por casi una ventena de persones, 17 en Brasil y 2 en Venezuela. La mayoría de los falantes entemeciéronse colos pemones o los niam, polo que la llingua materna de la mayor parte del grupu étnicu uruak ye agora'l niam.
 Auake, Auaqué, Awake, Oewaku, | |
|---|---|
| Faláu en |  Venezuela Brasil
|
| Falantes | 19 (2010) |
| Familia | arutani-sapé (?) |
| Alfabetu | Nenguna axencia= |
| Estatus oficial | |
| Oficial en | Venezuela
|
| Reguláu por | Nun ta reguláu |
| Códigos | |
| ISO 639-1 | nengún |
| ISO 639-2 | |
| ISO 639-3 | atx
|
Historia editar
Un trabayu de campu na rexón de ríu Branco en 1787 (d'Almada 1787:677) menta'l grupu étnicu de los aoquis, que'l so nome y llocalización suxuren la so identificación colos awaké.[1] El primer informe sobre los awaké, xunto con una llista de vocabulariu foi compilado por Koch-Grünberg en 1913.[2]
Sábese que va un sieglu los awaké formaben una pequeña etnia, dende la primer espedición conocida que los contautó en 1882. Nesa espedición cuntáronse namái 18 miembros nel grupu étnicu.[1] Sicasí, nun ta claro cuantos falantes compententes puedan quedar anguaño. Migliazza, unu de los meyores conocedores de la rexón, contabilizó namái cinco falantes ente los quince awaké que contautó en 1964.[3] El censu de Venezuela de 2001 contabiliza 29 awaké,[4] anque nun rexistra cuantos falantes habría ente ellos, yá que viven xunto colos yanam y usen esta llingua ensin rellacionar col awaké. La situación de los awaké brasilanos paez ser similar.[5] en 1942 fueru toos bautizaos
Clasificación editar
Ye una de les llingües peor documentaes d'América del Sur, y podría tratase d'una llingua aisllada[6] o seique ta rellacionáu col sapé o caliana.
Los vocabularios recoyíos nun dexen asegurar nenguna rellación coles llingües vecines.[7] En particular nun esiste evidencia sólida en favor de la hipótesis arutani-sapé.[8] L'únicu motivu pa incluyir dicha familia, ye que los dos son llingües residuales vecines y non rellacionaes con otres families,[9] lo que llevó a conxeturar que pudieren ser llingües sobrevivientes d'una familia presistente antes de la espansión d'otres families más espublizaes na rexón.
Descripción llingüística editar
Hasta la fecha publicáronse llistes curties de vocabulariu y delles frases,[10] conozse una llista de vocabulariu ensin publicar,[11] y dellos analises gramaticales.[12] Ernest Migliazza tuvo revisando les notes de campu de los años 1960 pa publicar el material disponible. Amás esiste un estensu estudiu etnográficu de Coppens (1983).
Referencies editar
- ↑ 1,0 1,1 Koch-Grünberg, 1922, p. 226
- ↑ Koch-Grünberg, 1913, páxs. 455–457
- ↑ Migliazza, 1978, pp: 135–136; cf. 1972, p. 20
- ↑ Mattei-Müller 2006; Amodio 2007
- ↑ Lewis 2009; Fabre 2005
- ↑ Harald Hammarström, 2010, "The status of the least documented language families in the world", In Language Documentation & Conservation, v 4, p. 183
- ↑ Loukotka 1968; Migliazza 1980, 1983, 1985
- ↑ Migliazza & Campbell, 1988
- ↑ Kaufman 1990:50; Lewis 2009
- ↑ Koch-Grünberg 1928; Matallana & Armellada 1943; Migliazza 1978, Perozo et al. 1978
- ↑ Coppens, 1976
- ↑ Migliazza, 1980, 1983, 1985
Bibliografía editar
- Alain Fabre, 2005. AWAKE Diccionariu etnolingüístico y guía bibliográfica de los pueblos indíxenes suramericanos
Enllaces esternos editar
Datos: Q56609
