Balanegra
Balanegra ye una llocalidá y un conceyu español de la provincia d'Almería na comunidá autónoma d'Andalucía asitiáu na contorna del Poniente Almeriense y a 43,3 km de la capital provincial, Almería.
 Balanegra | |||||
|---|---|---|---|---|---|
.jpg) | |||||
| |||||
| Alministración | |||||
| País |  España | ||||
| Autonomía |  Andalucía | ||||
| Provincia |  provincia d'Almería | ||||
| Conceyu | Berja | ||||
| Tipu d'entidá | conceyu d'España[1] | ||||
Alcaldesa de Balanegra (es)  | Nuria Rodríguez | ||||
| Nome oficial | Balanegra (es)[2] | ||||
| Códigu postal |
04713 | ||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 36°44′48″N 2°54′30″W / 36.746666666667°N 2.9083333333333°O | ||||
  Balanegra Balanegra (España)  | |||||
| Llenda con | Berja, Dalías, El Ejido y Adra | ||||
| Demografía | |||||
| Población |
2931 hab. (2023) - 1583 homes (2019) - 1426 muyeres (2019) | ||||
| Porcentaxe | 22.69% de Berja | ||||
| Más información | |||||
| Prefixu telefónicu |
950 | ||||
| balanegra.es | |||||
 | |||||
.svg)
.svg){kind=small}
La so población en 2016 yera de 2678 habitantes (INE) y la so superficie ye de 31,60 km².
Foi una Entidá llocal autónoma dientro del conceyu de Berja hasta qu'en xunu de 2015 constituyóse como conceyu.[3]
Topónimu
editarSobre l'orixe del nome de la llocalidá hai ensame d'hestories populares. La llocalidá tomo'l nome de la rambla que la traviesa y non al aviesu como munchos piensen anguaño. [ensin referencies]
Xeografía
editar| Noroeste: Berja | Norte: Berja | Nordeste: Berja y Dalías |
| Oeste: Adra | 
|
Este: Dalías y El Ejido |
| Suroeste: Adra | Sur: Mar Mediterraneu | Sureste: El Ejido |
Situación
editarBalanegra ta asitiada xunto a la sierra de Gádor, tando llindáu al norte por Berja y Dalías, al este pol términu municipal d'El Ejido, y al oeste pol términu municipal d'Adra. Hai de solliñar, los 2200 m de sablera que tien, con un anchu mediu d'ente 30 y 40 m.
Símbolos
editarBandera
editarLa bandera de Balanegra foi aprobada'l 12 de xunetu de 2010, inscrita nel Rexistru Andaluz de Símbolos d'Entidaes locales el 8 de febreru de 2011 y tien la siguiente descripción:
Bandera rectangular de proporciones 3:2 (llargu por anchu); estremada en dos franxes horizontales por aciu una llinia ondulada: azul la inferior y blanca la cimera; nel centru d'ésta, l'escudu local.BOJA nᵘ 39 de 24 de febreru de 2011[4]
Escudu
editarL'escudu d'armes de Balanegra foi aprobáu'l 10 de payares de 1998 ya inscritu nel Rexistru Andaluz de Símbolos d'Entidaes Locales el 30 de payares de 2004 y tien el siguiente blasón:
Escudu partíu y cortáu, coronáu pola corona real. Primer campu: En gules, con una torre, en plata. Segundu campu: En sinople, con una noria, n'oru. Tercer campu: En azur, con tres llinies ondulaes, en plata, un sol, allugáu a Llevante.BOJA nᵘ 246 de 20 d'avientu de 2004
La torre n'heráldica simboliza la integridá y vixilancia. Nel escudu concretamente ta representada l'antigua torre d'Alhamilla de la cual entá esisten muertes.
La noria simboliza la riqueza yá que estes construcciones fueron ente finales del sieglu XIX y principios del XX fundamentales nel so desarrollu.
Les ondes de plata y azur representen les sos sableres sobre'l mar Mediterraneu y el sol alude a la so población con enorme proyeición de futuru.[4]
Política llocal
editarTres la creación del conceyu de Balanegra en xunu de 2015 constituyóse una Comisión Xestora, a la que por población, correspondiéron-y 11 conceyales. En función de los resultaos de les últimes eleiciones municipales, designáronse 7 conceyales al PP y 4 conceyales al PSOE. La presidencia de dicha comisión con toles competencies d'una alcaldía correspondió a Nuria Rodríguez del PP.
Alcaldes de Balanegra dende 2015, añu de la so secesión de Berja como conceyu independiente.
| Mandatu | Nome del alcalde | Partíu políticu |
|---|---|---|
| 2015– | Nuria Rodríguez Martín (PP) | Pta. Comisión Xestora |
Historia
editarEstablecimientu de la llocalidá
editarTocantes a muertes de dómines pasaes, atopamos amás de les nories, el restu más antiguu del pueblu, la Torre d'Alhamilla que data del sieglu XV, que nun ye más qu'una de les torres vigía que los Reis Católicos mandaron construyir pa salvaguardar la zona de pirates. Hai de solliñar, qu'estes torres empezaron a construyise nel sieglu XIV (dómina nazarí) pa este mesmu fin. Esta torre vigía, permaneció activa hasta principios del sieglu XIX, pero unes décades más tarde esta derrumbóse por cuenta de la so falta de caltenimientu y a un terremotu que terminó per quebrar la torre. Anguaño (2008) queden restos de lo qu'un día foi esi torrexón, anque se restauró parcialmente p'aprovechar esos restos, esi espaciu y sobremanera eses vistes, como un mirador, que foi inauguráu'l día 25 de marzu de 2008 coincidiendo col día de la Entidá Llocal Autónoma.[5]
L'establecimientu de Balanegra como llocalidá remontar al sieglu XVI, cuando esta zona (qu'entós daquella yera un baldío), foi apurrida a Berja en conceutu de compensación poles perda sufiertes al marcase una nueva separación territorial con Adra.[5]
Les llindes d'esta zona tomar según barrares físiques que marcaren la separación claramente. Les llindes escoyíes fueron: La torre d'Alhamilla al oeste que parte con Adra y la rambla de Balanegra y la del Saltadero al este con El Ejido.[5]
Quiciabes l'aspeutu que fizo interesante la zona pa los primeros asentamientos nesta greba zona, foi la bayura d'agua soterraño. Estes agües fueron esplotada de primeres polos pastores (naquella dómina trashumantes), que empezaron a faer pozos pa dar agua al ganáu (y pallos mesmos). Col pasu del tiempu, a estos pozos acopláronse-yos nories, fechu que supunxo una meyora lóxica pa los pastores, y pa los primeros pobladores de la zona. Esta meyora llogró que pudieren establecese de forma permanente los primeros asentamientos, que empezaron a cultivar les tierres, y adulces col trascurrir de los años evolucionaron a cortijadas, y anguaño a pueblu. Na actualidá (2011), queden restos de delles d'estes nories, anque pasen inalvertíes, pos estes tán tapaes por cuenta del so desusu lóxicu col pasu del tiempu y a la salinización qu'estos pozos sufrieron, de resultes d'una sobre esplotación, y de la falta d'agües que refaigan estes agües soterrañes.[5]
Entidá llocal de Balanegra
editarEl 25 de marzu de 1987 establecióse la Entidá d'Ámbitu Territorial Inferior al Conceyu de Balanegra, día'l cual establecióse un gobiernu autónomu. La creación d'esta EATIM, foi frutu de los problemes qu'había a la de faer trámites nel conceyu, pos Balanegra falta de Berja nunos 22 km. Esti fechu foi crucial p'ameyorar el serviciu, pos agora esta EATIM concentraba munches de les competencies básicu y necesariu pal ciudadanu. Dalgunes d'elles son lluz, agua, saneamientu, parques y xardinos, etc. Les competencies fueron aumentando col pasu de los años, dando a esta una mayor autonomía.[3]
Yá'l 25 de marzu de 2004, Balanegra al mandu de Mercedes Tapia (alcaldesa de Balanegra naquella fecha) da un pasu más escontra la so independencia político y económico. Esti pasu consistió nel entamu d'un procesu de segregación de Berja, que foi primeramente sofitáu pola mayoría de los vecinos (72%) por aciu un referendu.[3] Esti procesu foi frutu de les diferencies polítiques esistentes ente la entidá y el conceyu matriz, lo cual provocó, que munchos balanegrenses yá nun se sintieren identificaos col gobiernu de Berja.
L'espediente de segregación foi puestu en marcha en 2005, pero unos años dempués (en 2007) la Xunta d'Andalucía basar nel reglamentu de demarcación municipal d'Andalucía y del Rexistru Andaluz d'Entidaes Locales (decretu 185/2005 de 30 d'agostu) pa paralizar dichu procesu por non cuntar cola población abonda.[3]
El 24 d'ochobre de 2008 el Tribunal Cimeru de Xusticia d'Andalucía (TSXA) declara nulu'l Títulu III Capítulu V del Reglamentu de Demarcación Municipal d'Andalucía y del Rexistru Andaluz d'Entidaes Locales (decretu 185/2005 de 30 d'agostu), pudiéndose volver a entamar el procesu de segregación.[3]
Como “contramedida” a felicidá sentencia, la Xunta d'Andalucía interpunxo recursu de casación, que foi inadmitido, retrasándose'l dictame hasta xunu de 2010.[3]
El 11 de febreru de 2011, la TSXA declara firme'l fallu contra'l que non cabo recursu y que reconoz a Balanegra (implícitamente) la categoría d'Entidá Llocal Autónoma (ELA), pudiendo finalmente siguir col espediente de segregación.[3]
Conceyu de Balanegra
editarEl 2 de xunu de 2015 el Conseyu de Gobiernu de la Xunta d'Andalucía aprobó la creación del nuevu conceyu de Balanegra lo cual foi firme en siendo publicáu nel BOJA el 19 de xunu de 2015.[3] El nuevu conceyu va quedar alministráu por una comisión xestora, que tien un periodu de trés menses pa constituyise una vegada seya publicáu nel BOJA y quedaría presidida pola persona titular de la presidencia de l'antigua Entidá Llocal Autónoma ya integráu por diez vocales que van ser propuestos y designaos en función de los resultaos de los comicios locales del pasáu 24 de mayu.[6]
Demografía
editarEvolución de la población
editar| Gráfica d'evolución demográfica de Balanegra ente 2000 y 2014 |
 |
| Datos según el nomenclátor publicáu pol INE.[7] |
Economía
editarLa economía llocal, basóse dende los sos entamos na agricultura y el llendo.
- L'agricultura empezó siendo del tipu güertu, pero colos años (sieglu XX) evolucionó escontra l'agricultura intensiva baxu plásticu, que ye güei día la principal fonte d'ingresos local.
- El llendo empezó siendo trashumante, siguieron estableciéndose, y anguaño cuasi sumieron.
Na actualidá (2008), la segunda fonte d'ingresos, ye'l turismu, cuantimás el de sablera. Esti fechu queda reflexáu, na cuasi triplicación de los habitantes en dómina braniza.[ensin referencies]
Fiestes
editarSon numberoses les fiestes que se celebren conmemorando distintes feches, por orde cronolóxicu son:
- 6 de xineru, Cabalgata de los Reis magos
- 28 de febreru, "Día d'Andalucía". Ye tradicional celebrar esti día faciendo unes migues con tocín, chorizu y fabones nel conceyu, onde se parten a tolos vecinos y visitantes un platu de migues y unos refrescos (puede repitise si queda).
- 25 de marzu, "Día de la Entidá Llocal Autónoma".
- Primer domingu de mayu, Romería de les Alberquillas. Parte dende la Ilesia al parque de Les Alberquillas, onde ye típicu entamar una paellada ente los vecinos y visitantes, y darréu celebrar una misa n'honor a la Virxe del Carmen
- 23 de xunu, San Juan. Esa nueche faen fogueres na sablera con familiares y amigos. A les 00:00 del 24, ye típicu bañase na sablera.
- Selmana del 25 de xunetu, Fiestes patronales n'honor a Santiago Apóstol. Estes duren 4 díes, de xueves a domingu.
Balanegrenses pernomaos
editar- Nerea Camacho: Actriz.
Ver tamién
editarReferencies
editar- ↑ URL de la referencia: http://www.juntadeandalucia.es/boja/2015/118/BOJA15-118-00012-10935-01_00072021.pdf.
- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 «BOJA nᵘ 118 de 19 de xunu de 2011». Boletín Oficial de la Xunta d'Andalucía (19 de xunu de 2015). Consultáu'l 19 de xunu de 2015.
- ↑ 4,0 4,1 «Símbolos d'entidaes llocales de la provincia d'Almería». Rexistru Andaluz de Símbolos d'Entidaes Locales. Xunta d'Andalucía. Consultáu'l 22 de xunu de 2015.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 «Historia de Balanegra». Páxina oficial de Balanegra. Consultáu'l 22 de xunu de 2015.
- ↑ «El Conseyu de Gobiernu aprueba la creación del nuevu conceyu almeriense de Balanegra». Noticies de la Xunta editorial=Xunta d'Andalucía. Archiváu dende l'orixinal, el 3 de xunu de 2015. Consultáu'l 3 de xunu de 2015.
- ↑ «INEbase / Nomenclátor. Rellación d'unidaes poblacionales». Institutu Nacional d'Estadística (España). Consultáu'l 20 de xunu de 2015.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Balanegra.- Balanegra - Sitiu web oficial
