Casu partitivu
El partitivu ye un casu gramatical que denota "parcialidá", "ensin resultancia" o "ensin identidá específica".
Finés
editarNel idioma finés, esti casu emplégase de cutiu pa espresar identidaes desconocíes y aiciones irresultativas. Por casu, atopar nes siguientes circunstancies, cola terminación carauterística en: (-a) (-ta) (-tta):
- Dempués de númberos, en singular: "kolme baltoa" -> "trés cases" (v. plural, onde dambos son usaos, por casu sadat kirjat "los cientos de llibros", sataa kirjaa "cien llibros" como un oxetu irresultativo.)
- P'aiciones incompletes y procesos n'intre: "luen kirjaa" -> "toi lleendo un llibru"
- Compárese col casu acusativu: "luen kirjan" -> "Voi Lleer el llibru (enteru)"
- Dempués de ciertos verbos, particularmente aquellos qu'indiquen emociones (pos son irresultativos): "rakastan tätä baltoa" -> "Encántame esta casa"
- Para preguntes tentatives: "saanko lainata kirjaa?" -> "puedo tomar emprestáu'l llibru?"
- Pa incontables: "lasissa on maitoa" -> "el vasu contién lleche"
- Sustituyendo a sustantivos indefiníos: "onko teillä kirjoja?" -> "¿tienes llibros? (cualquier llibru)"
- Compárese col casu nominativu: "onko teillä kirjat?" -> "tienes los llibros?" (llibros concretos)
- Pa oraciones negatives: "talossa ei ole kirjaa" -> "Nun hai un llibru na casa"
Como exemplu del significáu irresultativo del partitivu, l'acusativu ammuin karhun significa "disparé al osu [y matar]", ente que ammuin karhua (partitivu) significa "disparé al osu", ensin especificar si'l tiru foi certeru. Nótese que l'idioma finés escarez de tiempu futuru, de cuenta que'l partitivu aprove d'una importante referencia al presente (luen kirjaa) n'oposición al futuru (luen kirjan). La última oración significa "voi lleer el llibru", como resultáu ("el llibru foi lleíu") indica aición nel futuru.
El casu con una identidá inespecificada ye onko teillä kirjoja, qu'usa'l partitivu, porque se refier a llibros inespecíficos, en contraste col cuasi nominativu, onko teillä (ne) kirjat?, que significa "¿tienes (esos) llibros?"
El casu partitivu procede del casu más vieyu ablativu. Esti significáu caltiénse, por casu, en kotoa (dende'l llar), takaa (dende tras).
Estáu actual nes llingües sami
editarDe les llingües sami, Inari y Skolt inda tienen el partitivu, anque sume amodo y otros casos van adquiriendo la so función.
El casu partitivu nel idioma vascu
editarL'idioma vascu tien declinación partitiva, tamién conocida como zerik.
Compárense:
- Ba al daukazu esnea? ¿Tienes la lleche?
- Ba (al) daukazu esnerik? ¿Tienes (daqué de) lleche?
- Ez daukazu esnea. Nun tienes la lleche *
Ez daukazu esnerik. Nun tienes lleche.
Anque tamién ye correutu l'usu de partitivu n'oraciones afirmatives, ye menos común y suelse usar p'añader énfasis:[1]
- Gaur filme hoberik egiten da (Mitxelena, Idazlan Hautatuak, 328). Güei día fáense meyores películes (tamién se faen peores).
Sami Skolt
editarEl partitivu namái s'emplega nel singular y puede trate siempres remplazado pol xenitivu. El marcador de partitivu ye -d.
1. Apaez dempués de númberos mayores que 6:
- kääu´c čâustõkkâd: ocho lazo
El sintagma anterior pue ser remplazado por kää´uc čâustõõǥǥ.
2. Tamién s'usa con ciertes postposiciones:
- kuä´tted vuâstta: contra una kota
Que puede ser reemplazáu por kuä´đ vuâstta.
3. Puede ser usáu col comparativu pa espresar l'oxetu que ta siendo comparáu:
- Kå´lled pue´rab : meyor qu'oro
Qu'anguaño se vería más probablemente remplazado por pue´rab ko kå´ll
Referencies
editarEnllaces esternos
editar
Datos: Q857325
