Chistén
Chistén[2], n'aragonés, Gistaín, n'español, y oficialmente Gistaín/Chistén[3], ye un conceyu d'España na provincia d'Huesca, Comunidá Autónoma d'Aragón. Tien un área de 75,90 km² con una población de 137 habitantes (INE 2016) y una densidá de población de 1,81 hab/km².
 Chistén | |
|---|---|
 | |
| Alministración | |
| País |  España |
| Autonomía |  Aragón |
| Provincia |  provincia d'Uesca |
| Tipu d'entidá | conceyu d'España |
| Nome oficial | Gistaín (es)[1] |
| Códigu postal |
22367 |
| Xeografía | |
| Coordenaes | 42°35′28″N 0°20′03″E / 42.591111111111°N 0.33416666666667°E |
  Chistén Chistén (España)  | |
| Superficie | 75.896607 km² |
| Altitú | 1378 m |
| Llenda con |
Benasque (es)  , San Juan de Plan, Plan (es) , Tella-Ensin, Bielsa (es) , Loudenvielle (es) , Génos y Saint-Lary-Soulan
|
| Demografía | |
| Población |
122 hab. (2023) - 75 homes (2019) - 67 muyeres (2019) |
| Porcentaxe | 0.05% de provincia d'Uesca |
| Densidá | 1,61 hab/km² |
| gistain.es | |
 | |
Parte del so términu municipal ta ocupáu pol Parque natural Posets-Maladeta.
- Gistaín: llocalidá del Pirinéu aragonés asitiada nel Valle del mesmu nome:
Gistaín. Les poblaciones que conformen esti valle son: Badaín, San Marcial, Salinas d'Ensin, Saravillo, Ensin, Señes, Serveto, Plan, San Juan de Plan, Gistaín (o Gistau). (Gistaín en llingua francesa soníu = Gistén), pronunciada la lletra G, na aguada española como CH (Chistén). Nel valle de Benasque denominóse d'antiguu al valle y a la llocalidá como: Gistau (en llingua francesa soníu = Gistó), que pola mesma regla anterior, la G, n'otros idiomes peninsulares tomar por CH = Chistau. El ríu Cinqueta naz nos montes del términu municipal de Gistaín, que'l so caudal que xunto coles agües que se-y amiesten pela so vera izquierda procedente de los montes de San Juan de Plan, va formar más del 90%
Topar ente los valles de Bielsa y Benasque o Benás, tamién nel Pirinéu aragonés.
El ríu Cinqueta percuerre'l Valle de Chistau dende la so nacencia n'El Pez hasta incorporase al ríu Cinca en Salina d'Ensin a la entrada del Valle. Chistén, nun tien ríu, anque'l ribayu de Foricón que pasa xunto al pueblu desagua nel ríu Cinqueta nel términu de Plan.
La carretera transpirenaica que xubiendo escontra'l túnel de Bielsa dexa a la derecha la esviadura del valle de Chistau onde s'atopa la llocalidá de Chistén / Gistaín.
Dientro del so abigarrada arquiteutura destaquen dos torres defensives: La Torre de Casa Tardán y la Torre de Casa Rins. Y la torre de la Ilesia de San Vicente Mártir.
Política llocal
editarÚltimos alcaldes de Gistaín
editar| Periodu | Alcalde | Partíu | |
|---|---|---|---|
| 1979-1983 | |||
| 1983-1987 | |||
| 1987-1991 | |||
| 1991-1995 | |||
| 1995-1999 | |||
| 1999-2003 | Joaquín Mur | PSOE | |
| 2003-2007 | |||
| 2007-2011 | Daniel Bielsa Barrau[4][5][6] | PAR | |
| 2011-2015 | |||
| 2015-2019 |
Resultaos eleutorales
editar| Partíu | 2003 | 2007 | 2011 | 2015 | ||||
| PAR | - | 3 | 4 | 4 | ||||
| CHA | - | 1 | ||||||
| PSOE | 4 | 2 | 1 | - | ||||
| PP | 1 | - | ||||||
| Total | 5 | 5 | 5 | 5 | ||||
Personaxes pernomaos
editarFiestes y cultura popular
editarEnte les fiestes destaca l'antroxu que caltién los elementos propios del antroxu pirenaicu aragonés, la fiesta de los trucos de san Antón y la romería de San Fabián. Na fiesta d'antroxu constrúi un moñecu llamáu "muyén" que se monta nun pollín y na so compañía los mozos colos músicos, percuerren les cases del pueblu recoyendo comida cola que van realizar meriendes mientres el restu del iviernu y la primavera. El moñecu ye acusáu de tolos desastres de la fiesta, xulgáu y quemáu el domingu de Piñata. La fiesta d'ye trucos (Cencerrada)celebrar en Xineru, los habitantes del valle, percuerren tolos pueblos del valle mientres la nueche, portando grande llueques que faen sonar pa estornar los espíritus del inframundu. En cada llocalidá prepara un convidada pa tolos asistentes, el incicio de la cencerrada o fiesta d'ye trucos de San Antón empieza en Gistaín / Chistén y acaba de madrugada en Saravillo onde se realizada una costellada popular. La Romería de San Fabián tien llugar nel mes d'agostu na ermita'l Santu del mesmu nome, onde s'interpreten los Gozos de San Fabián y báillense les dances tradicionales chistavinas.
Gistaín / Chistén, cuenta con una asociación cultural que dinamiza la vida cultural del pueblu (asociación cultural Les Fuens de Chistén) la cual edita una revista escrita íntegramente en aragonés chistavín (revista l'alcaugüé). Ye una de les llocalidaes onde meyor caltiénse vivu l'aragonés na so variedá chistavín, cuenta con escritores como Quino Villa Bruned, ya investigadores qu'afondaron na llingua falada como Brian Mott y Fernando Romanos Hernando.
Referencies
editar- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ http://www.enciclopedia-aragonesa.com/voz.asp?voz_id=20323&voz_id_origen=4184
- ↑ Según apaez nel Decretu Llexislativu 2/2006, de 27 d'avientu, del Gobiernu d'Aragón, pol que s'aprueba'l testu refundíu de la Llei de Delimitación Comarcal d'Aragón.
- ↑ Alcaldes d'Aragón de les eleiciones de 2007
- ↑ Alcaldes d'Aragón de les eleiciones de 2011
- ↑ «Alcaldes de tolos conceyos de la provincia d'Huesca». Heraldo.es. 14 de xunu de 2015. https://www.heraldo.es/noticias/aragon/huesca_provincia/2015/06/14/alcaldes_todos_los_municipios_provincia_huesca_366896_1101026.html.
- ↑ Gobierno d'Aragón. «Archivo Eleutoral d'Aragón». Consultáu'l 13 d'agostu de 2012.
- ↑ G.Y.A.
- ↑ «diariu del Altu Aragón». Archiváu dende l'orixinal, el 2017-11-07.
Ver tamién
editarEnllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Chistén.
