Culpa

Nel ámbitu xurídicu, al igual que neglixencia, el términu culpa supón, según Francesco Carrara, la "voluntaria omisión de dilixencia en calcular les consecuencies posible y previsible del propiu fechu".

A esta teoría formuláronse-y diverses crítiques, lo que nun implica que nun se reconoza que'l conceutu de previsibilidad desempeña un papel d'importancia na culpa, sinón tan solo qu'esi elementu nun puede considerase como abondu pa sirvi-y de fundamentu, yá que n'otres razones, entá siendo previsible la resultancia, puede nun dase la culpa, si'l suxetu actuó cola debida dilixencia y prudencia.

Culpa civil y culpa penal

El conceutu de culpa penal ye asemeyada al de culpa civil: en dambos casos la culpa definir por una omisión de la conducta debida pa prever y evitar el dañu. Manifestar pola imprudencia, neglixencia, impericia o inobservancia de reglamentos o deberes. Sicasí, na apreciación de la culpa a los fines del resarcimiento del dañu, nun casu, y de la represión del delitu, nel otru, esisten pautes diverses: nel primer casu la culpa apréciase como un criteriu bien afináu pa nun dexar a la víctima ensin arreglu; nel segundu, esiste mayor rigor pa valorar les circunstancies constitutives de la culpa col propósitu de nun condergar a un inocente. D'ellí que: la más leve culpa impon responsabilidá civil al autor d'un dañu y, poro, una absolución penal por falta de culpa nun fai cosa xulgada no civil. Corolariu del mesmu principiu ye que puede fundase la responsabilidá civil nuna simple culpa na vixilancia y qu'entá ésta presuma, lo que nun s'almite, en principiu, en materia penal.

Diferencia col dolo

La culpa en sentíu ampliu toma la culpa en sentíu estrictu, y el dolo. La culpa en sentíu estrictu ye definida como la falta d'intención nel suxetu activu de provocar les consecuencies que l'actu qu'entama amena -polo que se diz que nun se representó mentalmente la resultancia de la so remanar-, ente que'l dolo ye la intención de cometer l'actu en cuestión y consecuentemente, causar les sos consecuencies -polo que primeramente se representó mentalmente la resultancia del so actu-. La culpa entós ye l'actuar imprudente, desdexosu, n'otres pallabres la conducta atrevida o desdexada del suxetu activu. La llende ente culpa y dolo -llende ente l'actuar culposo y el maldosu-, ta dau pola culpa consciente y el dolo eventual. Asina, na culpa consciente hai representación mental de la resultancia que trai l'actu efectuáu, pero sumir a ello'l criteriu del suxetu activu de que tal resultancia perxudicial, finalmente delictual, nun se va concretar por una mala valoración de les circunstancies del fechu -que podría calificase xeneralmente como un escesu d'enfotu-, non susceptible d'asoceder si actuar con un criteriu estándar de cuidu y atención. Per otra parte, nel dolo eventual, como nel direutu, hai una representación de la resultancia disvalioso, pero difier d'ésti, del dolo eventual, en que allo se -y suma'l desinterés de si tal resultancia produzse o non. Un exemplu de lo espuesto daríase si consideramos a una persona que conduz un automóvil a gran velocidá por una cai céntrica y pilla a un peatón que cruciaba dicha arteria. Va Haber conducta culposa si facer pensando en que nun se produciría l'accidente pola so habilidá pal manexu, y va haber conducta maldosa si condució en tal forma ensin importa-y el pillar o non a daquién. Tal diferencia, a les clares suxetiva, ye de mala valoración y entá más mala prueba na práutica xudicial.

Formes de la culpa

Neglixencia: Descuidu nel actuar. Omisión consciente, descuidu por impericia o dexar de cumplir un actu que'l deber funcional esixe. En materia penal, ye punible.
Imprudencia: Punible y inexcusable neglixencia con olvidu de los procuros que la prudencia vulgar aconseya, que conduz a executar actos que se realicen ensin la dilixencia debida y que son previsibles dende un puntu de vista oxetivu, siendo consideraos como delitu.
Impericia: Falta de remangu, sabiduría, práutica, esperiencia y habilidá nuna ciencia o arte.
Inobservancia: Consiste que al desempeñar ciertes actividaes o cargos, el suxetu omita cumplir los deberes impuestos polos reglamentos o ordenances.

Clasificación de la culpa pola so gravedá

Ye bien importante la clasificación de la culpa pola so gravedá, yá qu'en munches ocasiones los contratos eximen de responsabilidá pa ciertos graos de culpabilidá. Ye habitual la distinción ente:

Culpa grave o llata.
Culpa leve.
Culpa levísima.

En munchos casos la xurisprudencia fai equivalir la culpa grave al dolo. Realmente, nun se ta faciendo equivalir dambos conceutos pero, na práutica, y yá que probar la intención ye por demás difícil, entiéndese qu'una culpa grave o bien grave aseméyase demasiáu a una actuación intencional, yá que ye difícil entender que se fixera de forma involuntaria.

Ver tamién

Referencies

Enllaces esternos

Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Culpa.