Despotismu ilustráu

Despotismu ilustráu
	ideoloxía política
	Despotismu, Absolutismu y lliberalismu

El despotismu ilustráu ye un conceutu políticu que surde na segunda metá del sieglu XVIII, n'Europa (Austria, Francia, Rusia y Prusia), que s'enmarca dientro de les monarquíes absolutes y que pertenez a los sistemes de gobiernu del Antiguu Réxime Européu, pero incluyendo les idees filosófiques de la Ilustración, según les cualos, les decisiones humanes son empuestes pola razón. Los monarques d'esta doctrina contribuyeron al arriquecimientu de la cultura de los sos países y adoptaron un discursu paternalista. Tamién se-y suel llamar despotismu benevolente o absolutismu ilustrao; y a quien lo exercen, dictador benevolente.

Oríxenes editar

A pesar de que los filósofos ilustraos criticaron la política y la sociedá de la so dómina, nun pretendieron que los cambeos dar pola vía revolucionaria; confiaben más bien nun cambéu pacíficu empobináu dende enriba pa educar a les mases non ilustraes. Dellos monarques aceptaron les idees propuestes pola Ilustración y dieron orixe al despotismu ilustráu.

Los problemes del Estáu absolutista riquíen de la collaboración de persones cualificaes y con nueves idees, dispuestos a reformar ya impulsar el desenvolvimientu político y económico de les naciones. El monarca ilustráu ye un soberanu qu'acepta los principios de la Ilustración y desea ponelos en práutica pa llograr una mayor eficiencia del Estáu, en beneficiu d'ésti y de los súbditos.

La medrana a la innovación ye sustituyíu por una creencia na posibilidá d'algamar un futuru meyor, non por un cambéu súbitu, sinón por una paciente llabor educativa y llexislativa, pa la cual precisábase la collaboración de los ilustraos, que les sos idees nun constituyíen un pensamientu puramente especulativu, sinón que se convertiríen en programes de gobiernu y llevaríense a la práutica.

Tou pal pueblu, pero ensin el pueblu editar

La frase orixinaria ye «Tout pour le peuple, rien par le peuple» (n'español, «Tou pal pueblu, nada (fechu) pol pueblu»), que suel citase en castellán como «Tou pal pueblu, pero ensin el pueblu».

El so usu estender dende finales del sieglu XVIII como lema del despotismu ilustráu, carauterizáu pol paternalismu, n'oposición a la opinión estendida dende los enciclopedistes que vía necesariu'l protagonismu y l'intervención del pueblu nos asuntos políticos, inclusive asignándo-y el papel de suxetu de la soberanía (principiu de soberanía popular de Rousseau).

Consecuencies editar

Carlos III d'España.

Esti sistema, vistu como una etapa madura del absolutismu monárquico, decayó nos últimos años del sieglu XVIII. Les idees de la Ilustración, adoptaes por estos monarques, fueron tamién la mecha que prendió nos sentimientos de les clases desfavorecidas -n'especial la burguesía, que cobraba mayor relevancia- pa combatir a un sistema absolutista voraz y xenerador de desigualdá social, y emponer escontra un gobiernu constitucional.

Grandes intelectuales ilustraos editar

Tola corriente racionalista ya imperialista, representada pola Ilustración, tenía como fin la crítica del orde vixente y el so tresformamientu nun orde fayadizu a la naturaleza humana y, poro, más aparente pa la consecución de la felicidá. Esti esfuerciu viose empobináu en Francia polos filósofos más famosos de la Ilustración: Charles de Secondat, barón de Montesquieu y François-Marie Arouet (Voltaire). Ellos fueron los divulgadores ideolóxicos que tuvo la burguesía nel so bracéu pol poder.

Thomas Hobbes editar

Na so obra Leviathan, Thomas Hobbes contribúi a nutrir les corrientes del despotismu ilustráu, que vía al Estáu como garante y tutor del pueblu que sufría un estáu de minoría d'edá permanente.

Charles de Secondat, barón de Montesquieu editar

Como presidente del Parllamentu de Burdeos, Montesquieu exerció una considerable influencia na formación de la conciencia burguesa nel sieglu XVIII. En realidá, yera un aristócrata conservador que defendía al Parllamentu como fundamentu de los privilexos políticos de la nobleza frente al absolutismu real.

L'espíritu de les lleis (1748) ta considerada la so obra más importante y foi l'ideariu políticu de la nueva xeneración. Nella esplica cómo les lleis deriven d'una serie de factores físicos, sociales y históricos: "les lleis tienen les sos lleis". Estes tienen el so propiu grandor, inclusive frente a la debilidá de los llexisladores. Esisten, según Montesquieu, trés formes de gobiernu (republicana, monárquica y despótica), y la meyor va ser aquella en que tean dixebraos los trés poderes: llexislativu (el que fai les lleis), executivu (el que les fai cumplir) y xudicial (el que dictamina la xusticia).

El poder llexislativu tenía de tar nes asamblees parllamentaries (formaes pola aristocracia), qu'actuaríen amás como intermediaries ente l'executivu (monarca) y el restu de la nación.

Montesquieu foi'l proclamador nel continente de les idees polítiques del filósofu inglés John Locke.

François Marie Arouet (Voltaire) editar

Corte de Federico II el Grande.

Yá vieyu, dende'l so castiellu de Fresnay, Voltaire foi'l rei» de tola Europa intelectual. Les sos cartes llegaron a tolos salones ilustraos y fueron lleíes con avidez y almiraes.

Introdució en Francia la filosofía de Newton con una prosa fácil y brilloso. Negar a resolver los grandes problemes metafísicos y col so espíritu agudu trató tolos problemes que sufría'l pueblu na so dómina. Foi'l principal impulsor y representante del Sieglu de les lluces. Según Voltaire, una política fuerte ye la salvaguardia de la llibertá. Nun cree na igualdá y paez-y beneficiosa la xerarquía social.

Considera la educación como fundamental pal progresu, pero nun tien de xeneralizar se. En relixón ye deísta, esto ye, cree nun Ser Supremu, pero apostrar a la función de Creador o primer motor de la esistencia. Ye amás, fondamente anticlerical («hai que tener una relixón y nun creer nos sacerdotes»), partidariu de les reformes alministrativu y civil (prohibición de la tortura, de la pena de muerte y de les detenciones arbitraries; meyora de les reparties d'impuestos; unidá llexislativa y supresión d'aduanes interiores). Nes sos obres Ensayu sobre'l costumes y l'espíritu de les naciones y el Diccionariu filosóficu ataca los grandes principios de la dómina y combate el despotismu y l'autoridá.

Jean-Jacques Rousseau editar

Tanto Montesquieu como Voltaire representaben l'enclín racionalista de los ilustraos, pero producióse tamién una reacción de calter naturalista, que'l so representante francés más destacáu foi Jean-Jacques Rousseau. La personalidá enceso y apasionao de Rousseau llevólu a refalgar los principios fríu y racionalista de los sos antecesores ilustraos.

Les primeres obres d'esti pensador qu'algamaron resonancia fueron les de calter social y pedagóxicu: Nueva Eloísa y Emilio, nes qu'esponía la virtú d'una torna a la naturaleza, esplegando les naturales cualidaes humanes del amor, arrogancia y piedá, y abandonando la educación intelectualista por otra basada nes conocencies físicu-naturales y artísticos.

Les sos opiniones relixoses son menos coraxoses que les de Voltaire y Diderot, non asina les sos idees polítiques, qu'espón en El discursu sobre la desigualdá y en El contratu social. El ser humanu, pa Rousseau, ye naturalmente bonu, pero la civilización malvar. La enconía empezó col primeru que dixo "eso ye mio", dando orixe a la propiedá, y colla a esta sociedá. El "Contratu" ye un pactu mutuu que xune a un dirixente (el gobernante) con toos (los gobernaos). El réxime perfectu ye'l democráticu, nel que tolos ciudadanos participen de la soberanía, que ye la llei como resultáu de la voluntá xeneral. La llibertá nun ye más que la obediencia a estes lleis.