Peer Gynt
Peer Gynt ye un poema dramáticu de Henrik Ibsen, escritu en Roma en 1867 y estrenáu como una obra de teatru nel Christiania Theater (Teatru Christiania) en Christiania (Oslu), el 24 de febreru de 1876, con música d'Edvard Grieg.
Escrita en danés, por embargu, Peer Gynt ye la obra teatral noruega más famosa de tolos tiempos, pol so dominiu de la llingua, pola psicoloxía complexa de los personaxes y pola rica simboloxía, anque tien una aición de fácil accesu, combinando la poesía cola sátira social, les escenes realistes coles surrealistes.
La historia, que tien como escenariu principal una comunidá agrícola de Noruega mientres la década de 1800, y la descripción del personaxe principal, Peer (grande) Gynt (mentirosu), ayudaron a conformar l'arquetipu de la cultura tradicional noruega y la perceición del pueblo Noruegu de sí mesmo y del "típicu noruegu", amás de poner por escrito la pasión nacional polos viaxes.
Personaxes
editar- Aase, la viuda d'un campesín
- Peer Gynt, el so fíu
- Dos vieyos con sacos de maíz
- Aslak, el ferreru
- Los invitaos a la boda
- Un xef
- Un violinista
- Un matrimoniu, recién llegáu al distritu
- Solveig y la pequeña Helga, les sos fíes
- El granxeru de Hægstad
- Ingrid, la so fía
- El noviu y los sos pas
- Tres matrones
- La muyer vistía de verde, una troll princesa
- El Vieyu les Montañes, el rei de los trolls (nomáu tamién El Rei de les Montañes)
- Multitú de trolls cortesanos, dames y neños.
- Un par de bruxes
- Gnomos, duendes, trasgos, etc.
- Un neñu feu
- El Bøyg, una voz na oscuridá
- Kari
- Maestru Cotton
- Monsieur Ballon
- Mr. von Eberkopf
- Mr. Trumpeterstrale
- Caballeros en sus viaxes
- Un lladrón
- Un mayordormu
- Anitra, fía del xefe de los beduinos
- Arabes
- Les esclaves
- Les baillarines
- La estatua de Memnon
- La Esfinxe de Giza
- Dr. Begriffenfeldt, direutor del manicomiu d'El Cairu
- Huhu, un reformador del lliguax de la costa Malabar
- Hussein, un ministru del este.
- Un home con una má real
- Dellos llocos colos sos cuidadores
- Un capitán noruegu
- La tripulación del barcu
- El pasaxeru raru
- Un pastor
- El cortexu'l funeral
- El párracu del funeral
- El moldeador de botones
- L'home delgáu
L'aición
editarPeer Gynt ye un poema dramáticu en cinco actos, escritu orixinalmente pa ser lleíu, polo que se camuda en cada escena d'escenariu. Na versión teatral de 1867, Ibsen simplifica la bayura escénográfica.
Primer actu
editarPeer Gynt ye'l fíu del campesinu Jon Gynt, que gastara la so fortuna en bebida y muyeres y tuviere que marchar del pueblu, abandonando a la muyer, Aase, que quier pal fíu una vida cómoda ufiertada pol trabayu na granxa. Ensin embargu, Peer ye un soñador, un poeta fanfarrón que, pese a tener más de vente años, índa anda pensando y creyendo en cuentos de fades. Esti calter vese nes primeres escenes, onde Peer-y cuenta a la so má les xornaes de caza de renos que tuviere, d'una forma tan fantasiosa que solo consigue'l despreciu de la má, que taba pendiente de que pidiera la mano d'Ingrid, la fía d'un ricu granxeru que nun lu esperó y tá casándose con otru pretendiente. Peer, enfadáu, allégase a la boda y fai burlla de tolos convidaos, hasta qu'escomienza a facé-y güellos a Solveig, d'una familia recién llegada, a quien invita a baillar. Pero ella niégase, porque'l pá de so nun la dexa escarmentáu pola reputación de Peer. Cuando marcha, los convidaos escomiencen a beber y entós dánse cuenta de que falten Peer y la novia.
Segundu actu
editar
Resulta qu'Ingrid marcha con elli por voluntá propia, pero, cuando l'alcuentren diz que fuera secuestrada, polo que Peer ye condergáu al destierru y vese obligáu a tirase al monte. La so má, Solveig y el pá d'ella van a la so gueta. Na so fuxida, Peer atopa tres matrones de trolls y pasa con elles la nueche, acabando resacosu y mareáu, hasta que cai de cabeza escontra una roca, perdiendo'l conocimientu. Entós, escomenzará a suañar cola fía d'un rei troll, que lu lleva a la corte pa casase con elli; el rei ufiérta-y la posibilidá de convertise nun troll, pero Peer refuga nel últimu intre y el rei enfádase con elli porque diz que dexara preñada a la fía, cosa que Peer niega. Cuando escomienza a fuxir de nuevo, despierta en brazos de Helga, hermana de Solveig, a quie-y da un botón de plata pa que nun s'escaeza d'él.
Esti suañu del troll ye importante porque d'elli algamará Peer Gynt dellos conceutos esenciales na so forma de proceder n'adelantre, adoptando como propiu el lema "Sé fiel a ti mesmu y al infiernu col mundu".
Tercer actu
editarPeer vive un tiempu escondíu nel monte. Un día apaez la so amada Solveig pa quedase con elli por voluntá propia. Peer ye feliz y decide intentar que Solveig lo seya al so llau. Pero, al entrar na cabaña, alcuéntrase con una vieya que lleva un neñu coxu de la mano, al paecer, el so fíu-troll, y maldízlu porque, al tener el neñu, ta forzada a recordar la so vergoña tolos díes. Entós Peer, siente una voz fantasmal, el Bøyg, y atemorizáu, despídese de Solveig y marcha pal pueblu, a tiempu de llegar al funeral de la so má. Doloríu, marcha a l'aventura.
Cuartu actu
editarCuenta les aventures de Peer nel estranxeru. Dueñu d'un negociu turbiu na costa de Marruecos, cuenta a los sos amigos les sos peripecies como misioneru y tratante d'esclavos. Pero esos amigos nun son tal y roben-y les perres, dexándolu tiráu na oriella'l mar. Entós, una tribu llocal cree que ye un profeta y, aprovechando l'intre, Peer trata de namorar a la fía'l xefe, que lu refuga. Marcha entós como historiador a Exitu, a onde llega dempués d'atravesar el desiertu, pa despertar, dempués de soñar con Memnon y la Esfinxe, nun manicomiu, onde, dempués de conversar con dellos internos, ye aclamáu como emperador por descifrar el misteriu de la Esfinxe.
Quintu actu
editarPeer vuelve de vieyu a casa nun barcu, acompañáu d'un estrañu pasaxeru que ta faciendo tratos cola tripulación pa faer usu de los cuerpos si muerren, y poder investigar con ellos ónde s'alcuentra l'orixe de los suaños. Peer asústase del paisanu y llánzase pela borda, xusto a tiempu de que'l barcu naufrague. Ensin perres y vieyu, naide lu reconoz, y asiste al funeral d'un campesín y a una subasta (na granxa onde la boda d'Ingrid del primer actu). Nel camín, alcuéntrase cola pantasma la má, que-y fai pensar nes coses que dexó ensin faer. Finalmente, crúciase con En knappestøper (el moldeador de botones) que vien a buscalu pa que-y entregue l'ánima, pa fundila xunto a otres que salieren defectuoses, a menos qu'alcuentre a dalguien que puea dicir d'elli que dalguna vegada foi "sí mesmu". Peer contesta que siempre lo fue y píde-y un tiempu p'alcontrar a esi dalguien que-y lo demuestre. Nesa gueta, atopa al rei troll, pero esti diz que siempre se comportara como un troll, non como un home. El moldeador de botones da-y una nueva oportunidá y preséntase entós un home delgáu, que ye'l diañu, que-y comenta que nunca nun fizo ná serio de malo, polo que nin siquiera tien una llista colos sos pecaos. El moldeador de botones quier marchar cola so alma, pero, entós, sienten la voz de Solveig, que canta ensin reconocer a Peer. Esti entrúga-y ónde Peer Gynt fuera como tuviera ser. Y ella respuende-y: "Na mio fe, na mio esperanza, nel mi amor". Peer, col ánima salvada, glaya pa dir cola má, que lu abraza mientres Solveig-y canta una canción de cuna.
N'asturianu
editarLuis Salas Riaño fizo la torna al asturianu del Peer Gynt en 1991, dientro d'una coleición de testos clásicos asoleyada pola editorial Llibros del Pexe.
Referencies
editar- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 «Henrik Ibsen's writings Digital Edition». Consultáu'l 23 setiembre 2024.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 «Henrik Ibsen's writings Digital Edition». Consultáu'l 14 ochobre 2024.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 «Henrik Ibsen's writings Digital Edition». Consultáu'l 15 ochobre 2024.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 «Henrik Ibsen's writings Digital Edition». Consultáu'l 16 ochobre 2024.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 «Henrik Ibsen's writings Digital Edition». Consultáu'l 21 ochobre 2024.
- ↑ 6,0 6,1 «Henrik Ibsen's writings Digital Edition». Consultáu'l 22 ochobre 2024.
- ↑ 7,0 7,1 «Henrik Ibsen's writings Digital Edition». Consultáu'l 28 ochobre 2024.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Peer Gynt.
