Wikipedia

Conu Sur

Denominar Conu Sur al área más austral del continente americanu que, como una gran península, define'l sur del subcontinente d'América del Sur.

Conu Sur
Situación
Tipu rexón xeográfica
Coordenaes 39°06′S 67°54′W / 39.1°S 67.9°O / -39.1; -67.9
Datos
Superficie 5 712 034 km²
Población 135 707 204 (xunetu 2010)
Cambiar los datos en Wikidata

Xeográficamente, el Conu Sur d'América ye la porción meridional del continente americanu que la so forma asemeyar a la d'un triángulu escalenu. Este tendría como vértiz el Cabu de Fornos ente que los sos llaos correríen a lo llargo de les mariñes de los océanos Atlánticu y Pacíficu hasta los punto d'inflexón de les llinies costeres nos que se verificaría'l final del área peninsular que tien el sur d'América: Arica, nel Pacíficu, y aproximao la llende ente l'estáu de Paraná y l'São Paulo, nel Atlánticu. La so llende norte sería la llinia que los xune. Nesa zona queden dafechu les repúbliques d'Arxentina, Chile y Uruguái, ente que los países que son cortaos pela llinia —Bolivia, Brasil y Paraguái— van ser o non incluyíos dependiendo del criteriu col cual utilícese'l conceutu de Conu Sur.

  • Dacuando inclúyese Paraguái, debíu al conxuntu del área xeográfica de la rexón y a elementos de calter históricu y políticu; sicasí, la so esclusión plantégase cuando se consideren les sos carauterístiques económicu y social, que lo estremen al respeutive de los demás países del Conu Sur.
  • Nel so conceutu más ampliu, tocantes a semeyances ente los países de la zona,[1] entendería Arxentina, Chile, Paraguái, Uruguái y los estaos más al sur de Brasil —los cuatro estaos de Brasil Meridional: Paraná, Rio Grande do Sul, Santa Catarina y São Paulo—. La superficie total de la zona asina delimitada algamaría los 4,538,505 km².

Xeografía

editar

Xeomorfoloxía

editar
 
El Aconcagua, n'Arxentina, ye con 6960,8 msnm el puntu más altu del planeta fora de los Himalayes, amás de ser el cume de mayor altitú de los hemisferios meridional y occidental.[2]
 
El desiertu d'Atacama, en Chile, ye'l más grebu del planeta.
 
Llaguna Merín, con estensos güelgues, na frontera ente Brasil y Uruguái.

Ente los elementos xeográficos destacaos atópense:

La xeoloxía del Conu Sur ye complexa: tol territoriu remanecíu correspuende a la placa Suramericana, la que ye abondo estable na mayor parte del territoriu, lo que fai que la mayor parte del Conu Sur vease exenta de seísmos importantes. Sicasí, los cantos occidental y sur de tal placa tán en fregadura y choque permanente cola placa de Naza que deriva escontra l'este, l'estremu oeste del Conu Sur forma parte de Petrina de Fueu del Pacíficu que al sur del cabu de Fornos siguir poles Antartillas y los Antartandes. El choque de dambes plaques provocó los principales plegamientos orográficos recién (andar bien amodo siguen xubiendo), y esta fregadura na Mariña Oeste del Conu Sur sigue lliberando enormes cantidaes d'enerxía al producise terremotos de subducción en forma de megaterremotos qu'afecten principalmente al centru y centro-sur de Chile y al centru de la rexón arxentina de Cuyo. Cabo señalar que'l mayor terremotu rexistráu por sismógrafos asocedió na ciudá chilena de Valdivia, nel añu 1960 y siguiólu en magnitú'l terremotu del 27 de febreru de 2010, na ciudá de Concepción, tamién nel centru-sur de Chile.

D'Oeste a Este tres el plegamientu andín colos sos munchos volcanes (la inmensa mayoría d'ellos inactivos), atópense grabens y horsts, ente que los llagos glaciares tán embalsados por lomadas d'orixe morrénico (drumlins) que parcialmente formen al sistema orográficu de los Patagónides, los drumlins de la Patagonia o deriven los caudales d'agua producíos poles bayuroses precipitaciones nel cordal de los Andes escontra l'océanu Pacíficu creando ríos de bien pocu percorríu anque bien caudalosos (Baker, Futaleufú, Puelo, Lena, Palena etc.) o endican les agües que son afluentes del océanu Atlánticu creando estensos y bellos llagos d'orixe glaciar (como'l Lácar, Aluminé, Nahuel Huapi, Buenos Aires, Arxentín, Viedma, Fontana, Fagnano-Kami, etc.). El retrocesu de los grandes glaciares del Wurmiense dexó montes aísladas ente pandos gradiaos, montes basáltiques y granítiques llamaes chihuidos bien próximes a estensos cañadones y ríes na Patagonia Oriental y fiordos na Patagonia Occidental y estremu sur de Tierra del Fueu (hasta inclusive la Isla de los Estaos). Per otra parte los estrechos marítimos como'l de Magallanes y el del Beagle son antiguos valles provocaos polos grandes glaciares, los que al rematar la glaciación Wurmiense y al retirase los enormes glaciares, fueron invadíos peles agües marines.

Al norte del Ríu Negru arxentín, ríu qu'en gran parte escurre pela llinia de falla xeolóxica que dixebra al macizu Brasilia del macizu Patagonia, les tierres son muncho más llanes, estendiéndose hasta l'océanu Atlánticu la planísima y bien fértil estensa llanura chacopampeana en gran parte recubierta por un tipu de suelu podzol y sobremanera de tipu loéssico que ye poques vegaes atayada nel so actual relieve por sistemes montascosos de baxa altitú restos bien erosionados de perantiguos cordales.

Nel nordeste del Conu Sur destáquense les traps (pasos) de Paraná qu'amás de constituyir gran parte del pandos o «planalto» del nordés del Conu Sur formen parte de les llendes xeolóxiques nel Océanu Atlánticu.

Clima

editar
 
Imáxenes satelitales del Conu Sur mes a mes.
 
Planisferiu de llatitúes templaes comparaes nel cual reparar l'equipolente allugamientu de la mayor parte del Conu Sur si tuviera nel Hemisferiu Norte (el "enriba" y el "embaxo" nos mapamundis y globos terráqueos son solo una antigua convención eurocéntrica).
 
Mapa ( proyeición Mercator) nel cual se transpolan los Estaos soberanos del Conu Sur (nel centru del mapa y con tonu gris) a llatitúes equivalentes nel Hemisferiu Norte (Europa, Norteamérica, Asia etc.)

El Conu Sur atópase beneficiáu por una gran variedá climática, lo qu'implica una estraordinaria variedá de biomes y paisaxes.

De norte a sur, el clima pasa de tropical a fríu nival, con clima de monte nos Andes.

La parte norte de la rexón, sacante'l altiplanu o Puna y el norte de Chile, tien un clima tropical. El clima ye desértico nel noroeste del Conu Sur —como nel desiertu d'Atacama, el más secu de la Tierra—.

Nel centru d'Arxentina y Uruguái el clima ye templáu, ente que nel centru de Chile ye mediterraneu, con estación seca enllargada pel branu.

Nel sur, el clima ye fríu oceánico lluviosu/nevoso; sicasí, la Patagonia oriental presenta un clima grebu fríu. L'estremu sur de la rexón cunta con un clima de tipu tundra isotérmica, fríu con temperatures pareyes a lo llargo del añu.

La cordal de los Andes presenta precipitaciones escases, cuasi nules mientres años, al norte del trópicu de Capricorniu, que aumenten gradual y descomanadamente al sur del paralelu 39°S, dende onde superen los 2000 mm/añu, yá seya en forma d'agua, xarazu o nieve.

Les estaciones marcaes nel centru d'Arxentina, el centru de Chile y n'Uruguái asemeyar al clima européu o a ciertes zones d'Estaos Xuníos. Amás, el clima mediterraneu ta presente nes Sierres de Córdoba, Cuyo y el centru de Chile, lo qu'asemeya estes zones a California o España.

Les rexones más fríes del Conu Sur son ensin dulda el sur de Chile y Arxentina nos cualos l'iviernu ye más llargu y bultable. Ushuaia y Puerto Williams tán cuasi a la mesma llatitú antipodal que Copenḥague, pero'l clima ye entá más fríu que nes zones nórdiques europees por dos motivos: la cercanía de L'Antártida y l'ausencia d'una corriente templada como la del Corriente del Golfu Golfu que entibia a los países europeos en llatitúes equivalentes a les conosurenses (per otra parte, dada la mayor presencia de mases continentales nel hemisferiu Norte'l ecuador térmicu ta allugáu más próximu a Europa y Norteamérica que al Conu Sur) tou esto esplica, más les elevaciones andines, que nel estremu sur del Conu Sur esistan estenses zones de campos de xelu tol añu.

Hidrografía

editar
 
El Ríu de la Plata ente Arxentina y Uruguái, ye'l ríu y estuariu más anchu del planeta Tierra.

La principal cuenca fluvial ye la Cuenca de la Plata, qu'inclúi grandes ríos como'l Paraná, el Paraguái, l'Uruguái, el Pilcomayo, el Bermejo, l'Iguazú, el ríu Negru uruguayu, el Saláu del norte, el Saláu bonaerense y el ríu Terceru.

Tamién se destacar otres cuenques como la cuenca del ríu Colorado arxentín, a la qu'avena dacuando la cuenca del Desaguadero arxentín, la cuenca del Negru arxentín y la del Santa Cruz.

Na aguada del océanu Pacíficu destáquense los ríos Lloa, Choapa, Ríu Rapel, Aconcagua, Maipo, Maule, Biobío, Palena y Baker.

De mancomún con gran parte de la Cuenca de la Plata, les nacientes de los ríos patagónicos y de l'aguada del océanu Pacíficu atópase na cordal de los Andes, el sistema orográficu vertebrador del Conu Sur.

Población

editar
 
Densidá poblacional del Conu Sur per división alministrativa nacional mayor. Habitantes/km² estimación año 2007.

Demografía

editar

El Conu Sur tien una población d'aproximao 60 millones d'habitantes, de los cualos un 67 % vive n'Arxentina, un 28 % en Chile y un 5 % n'Uruguái.

Coles mesmes, los países del Conu Sur promedian tases de natalidá más baxa y d'esperanza de vida más alta (Chile: 81,7 años, la más alta de Llatinoamérica; Uruguái: 77,2 años y Arxentina: 76,3 años en 2015)[4] que'l restu d'América del Sur.

Composición étnica

editar
Artículos principales: Composición étnica d'Arxentina, Composición étnica de Chile, y Etnografía d'Uruguái

L'orixe de la población de la rexón varia según el sector de los estaos que formen parte del Conu Sur, caracterizándose, en términos xenerales, por un mestizaje con mayor contribución europea qu'indíxena.

País Blancos Aboríxenes Asiáticos Mulatos Mestizos
  Arxentina 87% 3% 0% 0% 10%
  Chile 52,7% 6,7% 0% 0,9% 39,7%
  Uruguái 88% 0% 0% 4% 8%
Fuentes:
  • The World Factbook[5]
  • Pueblos Indíxenes en Chile (Censu 2002)[6]
  • Inferring Continental Ancestry of Argentineans from Autosomal, Y-Chromosomal and Mitochondrial DNA[7]

Dende mediaos del sieglu XIX, la rexón foi destín d'una numberosa inmigración proveniente principalmente d'Europa (Alemaña, España ya Italia, ente otros) y el Mediu Oriente (Siria y Palestina). Esisten amás otres coleutividaes de xudíos asquenazíes, xitanos, menonites y sijes. Estes inmigraciones apliquen puramente pa Uruguái y Arxentina, países que na geo-política histórica fueron consideraos como tierres de nuevu asentamientu xunto con Canadá, Australia, Estaos Xuníos y Nueva Zelanda. Uruguái y Arxentina son países constituyíos por descendientes d'europeos y pueblos orixinarios, que'l so pico d'inmigración europea nos sieglos XIX y XX foi de 62% y 34% respeutivamente Sicasí, en Chile los inmigrantes europeos nunca superaron el 3% de la so población total.

Amás, la rexón carauterizar pola presencia de minoríes pertenecientes a pueblos orixinarios, principalment'aimares, calchaquíes, guaraníes, koms (tobas), mapuches y wichís, ente otros. D'ellos, más alredor de dos tercios habita en Chile, na so mayoría pertenecientes al pueblu mapuche, ente que n'Uruguái nun esiste población indíxena. Coles mesmes, esiste la presencia de comunidaes descendientes d'antiguos esclavos africanos n'Uruguái, mientres n'Arxentina y Chile los afrodescendientes son escasos.

L'actual población arxentina ye la resultancia direuta d'una gran fola d'inmigrantes (principalmente trabayadores de les clases llabrador y obreru) qu'ingresaron ente 1850-1950, mayoritariamente italianos y españoles. A estos súmase-yos l'apurra de les poblaciones previes a la independencia de l'Arxentina, que daten del periodu colonial, como lo son les poblaciones indíxenes orixinaries, criollas, afroargentinas y los gauchos. Cerca del 90 % de la población arxentina se autodenomina «eurodescendiente»,[8][9] pero acordies colos resultaos d'un estudiu realizáu en 2010 pol xenetista arxentín Daniel Corach, estableció que'l mapa xenéticu de l'Arxentina ta compuestu nun 94,1 % proveniente de distintes etnies europees, principalmente italianes y españoles, un 18 % de distintes etnies amerindies, y un 4,3 % d'etnies africanes, y que, partíu ente los anteriores grupos porcentuales, un 53,7  % de la población tien siquier un antepasáu indíxena cuasi siempres per llinia materna.[10][7]

Principales centros urbanos

editar

Los países del Conu Sur presenten tases elevaes de población urbana. N'Arxentina, el censo de 2001 estableció que la urbanización llegara al 89,3 % de la población total.[11] En Chile, la concentración urbana de la so población ye una carauterística demográfica del país;[12][13] d'alcuerdu al censu de 2002, el 86,59 % del total nacional vivía en zones urbanes.[14] N'Uruguái, el censu de 2004 amosó que'l grau d'urbanización llegaba al 96,1 % de la población total.[15]

Ordenaos por cantidá de población, los siguientes son los centros urbanos con más de 800 000 habitantes del Conu Sur nel so sentíu más acutáu:

Puestu Área urbana País Población según
ONX[16] 		Población según
fonte oficial 		Fonte
 
1º Buenos Aires   Arxentina 13 074 000 12 801 364 Est INDEC 2010 Archiváu 2010-07-15 en Wayback Machine
2º Santiago   Chile 5 952 000 5 428 590 Censu INE 2002
3º Montevidéu   Uruguái 1 635 000 -
4º Córdoba   Arxentina 1 493 000 1 399 000 Est INDEC 2010 Archiváu 2010-07-15 en Wayback Machine
5º Rosario   Arxentina 1 231 000 1 258 000 Est INDEC 2010 Archiváu 2010-07-15 en Wayback Machine
6º Valparaíso   Chile 990 000 979 127 Censu INE 2012
7º Concepción   Chile 986 000 949 173 Censu INE 2012
8º Mendoza   Arxentina 917 000 1 086 066 Est INDEC 2010 Archiváu 2010-07-15 en Wayback Machine
9º Mar del Plata   Arxentina 914 657 -
10º Tucumán   Arxentina 831 000 805 000 Est INDEC 2010 Archiváu 2010-07-15 en Wayback Machine

Calidá de vida

editar
 
Mapa del informe del Bancu Mundial 2015, qu'inclúi a Chile y Uruguái como países d'ingresos altos, según el World Bank Arxentina en 2013 dexó ser país d'ingresos altos, Chile caltuvo la so posición, puestu a lo abierto del so mercáu, en cuanto al pequeñu Uruguái la so clasificación deber a qu'aprosimao la metá de la so escasa población (comparable a la provincia arxentina de Córdoba) emigró.«A Short History | Data». Data.worldbank.org. Consultáu'l 3 de xunetu de 2012.
Desarrollu (2016)[4]
País IDH Puestu Renta Nacional Bruta
  Chile 0,847 38° 22 050
  Arxentina 0,827 45° 21 290
  Uruguái 0,795 54° 19 283
 
Índiz d'alfabetización mundial (2013). Los trés Estaos típicos del Conu Sur (Arxentina, Chile y Uruguái) formen parte de la zona con más elevada tasa d'alfabetismo.
 
Mapa qu'amuesa a Arxentina y Chile como parte del grupu de los países con IDH "bien alto" (en color azul escuru) según el Informe sobre Desarrollu Humanu 2011 del Programa de les Naciones Xuníes pal Desarrollu.[17]

Una de les carauterístiques más significatives del Conu Sur ye'l permediu d'estándares y calidá de vida mayores qu'exhibe en rellación a otres zones d'América Llatina.

Chile, Arxentina y Uruguái tienen los trés más altos índices de desenvolvimientu humanu de Llatinoamérica.[4]Productu del informe del Índiz de Desarrollu Humanu 2016 de les Naciones Xuníes, tanto Chile como Arxentina son consideraos como los dos únicos países con IDH bien alto non solo del Conu Sur, sinón de toa América Llatina —solo superaos n'América por Estaos Xuníos y Canadá—. Amás,, Chile y Uruguái tán consideraos pol Bancu Mundial como economíes d'ingresu altu.[18]

En materia educativo, los niveles d'analfabetismu del Conu Sur son los más baxos de Suramérica y tán ente los cuatro más baxos d'América Llatina, con un importante porcentaxe de la población adulta —homes y muyeres de 15 años o más— alfabetizada (Chile: 98,6 %, Uruguái: 98,4 % y Arxentina: 97,9 %, según l'informe del PNUD de 2015).[4]

L'Arxentina, con US$532,[19] ye'l país col poder adquisitivo del salariu mínimu más altu de toa Llatinoamérica. Chile (con US$422)[20] y Uruguái (con US$360) allúguense tamién ente los primeros puestos.

La distribución d'ingresos según la ONX, Uruguái asitiar a fecha del 2012 en 0,379[21] puntos según el coeficiente de Gini, que s'utiliza pa midir el repartu de riqueces nuna nación, convirtiéndola nel país más igualitariu d'América Llatina. El mesmu asitia a Arxentina col 0,411,[22] y a Chile, col 0,497 al añu 2013.

Economía

editar
 
La entós presidenta d'Arxentina, Cristina Fernández de Kirchner, xunto a los mandatarios de los países miembros del Grupu de los 20.
 
L'entós presidente de Chile, Sebastián Piñera, xunto a los mandatarios de los países miembros y negociadores del Alcuerdu P4.
Economía 2014-2015 (est.)
País PIB (PPA)[23] PIB (PPA) per cápita[24] PIB (nominal)[25] PIB (nominal) per cápita[24]
  Arxentina USD 930 345 mill. USD 25 800 USD 750 000 mill. USD 19 640
  Chile USD 431 802 mill. USD 24 170 USD 279 650 mill. USD 17 047
  Uruguái USD 73 056 mill. USD 21 386 USD 58 057 mill. USD 17 121

Arxentina ye la mayor economía de tol Conu Sur y segunda en toa América del Sur, con un PIB nominal de 543.061 miles de millones de dólares, l'únicu país del Conu Sur en formar parte del G20[26]y un PIB PPA de 951.001 miles de millones de dólares.[27] Chile ye la segunda economía del Conu Sur y quinta n'América del Sur, con un PIB nominal de 258.017 y un PIB PPA de 410.853. Uruguái ye la tercer economía del Conu Sur y la octava d'América del Sur, con un PIB nominal de 57.471 y un PIB PPA de 71.675.

Per otru llau, el PIB nominal per cápita d'Uruguái ye de 16.092 dólares, el d'Arxentina de 13.428 dólares, y el de Chile de 13.331 dólares.[28] El PIB PPA per cápita de Chile ye de 23.057 dólares, el d'Arxentina de 22.302 dólares y el d'Uruguái de 21.055.[29]

Arxentina ye'l país más estensu, pobláu, industrializado y ricu en base al PIB[30][31][32]del Conu Sur. Ye unu de los mayores esportadores de carne nel mundu, y la so producción reconocióse numberoses vegaes pola so alta calidá.[33][34][35] Ye'l primer productor mundial de xirasol, yerba mate, llimones, y aceite de soya, segundu en miel y mazanes, el más grande productor de trigu en Llatinoamérica.[36] Ye'l mayor productor de vinu n'América Llatina, quintu nel mundu, y el principal productor de biodiésel a nivel global.[37] El xacimientu mineru de L'Aguilar, na provincia de Jujuy, ye la mayor concentración de minerales de plomu y cinc[38] de Suramérica y el Baxu de la Alumbrera na provincia de Catamarca, ye una de les esplotaciones mineres a cielu abiertu más grandes del mundu,[39] pa la estracción d'oru y cobre, siendo l'Arxentina'l décimu tercer mayor productor d'oru del mundu.[40] Arxentina ye'l más importante productor de software de Llatinoamérica, y ocupa el segundu puestu n'América del Sur tocantes a fabricación de autopartes, dempués de Brasil.[ensin referencies] Ye'l mayor productor de soya del planeta xunto a Brasil y Estaos Xuníos.[41] Al pie de Brasil y Méxicu, integra'l G-20, que concentra a les naciones más industrializaes, influyentes y económicamente más poderoses del mundu.[42] Tamién ye miembru fundador del Mercosur, el mayor productor d'alimentos a nivel global.

Chile ye miembru de la OCDE,[43] grupu que solo integren Canadá, Estaos Xuníos y Méxicu nel continente americanu. Tamién pertenez al Alcuerdu Estratéxicu Trans-Pacíficu d'Asociación Económica y a l'APEC.[44][45] Chile ye'l país colos ingresos por paridá de poder adquisitivu per cápita más altos d'América Llatina, USD 22 470 en 2013, daqué cimeru al d'Arxentina qu'algamó los USD 22 404 nel mesmu periodu.[46] Amuesa indicadores remarcables tocantes a competitividá,[47] llibertá económica,[48] y crecedera económica.[49] Amás, tien la calificación de la delda esterna más favorable del continente.[50] Tocantes a la inversión estranxera, Chile atropó en 2012 cuasi'l 75 % de les inversiones nel Conu Sur con USD 30 323 millones, ente que tocantes a la inversión escontra l'esterior d'empreses nacionales algamó nel mesmu añu cuasi la totalidá d'ella (98 %) con USD 21 090 millones, siguíu per Arxentina con USD 1 090 millones.[51] Magar el so tamañu, Chile esporta por un valor similar a l'Arxentina (USD 83 000 millones y 85 000 millones respeutivamente). Ye'l mayor productor mundial de cobre y cuenta col 38 % de les reserves mundiales d'esi mineral.[52] La empresa estatal Codelco esplota, ente otros, los xacimientos de Chuquicamata y El Teniente, la mina a cielu abiertu y la mina de cobre soterraña más grandes del mundu,[53][54] respeutivamente. Amás, Chile tien el 22% de los recursos de litiu metálicu a nivel mundial, superáu per Bolivia que tien el 24%.[55]
Amás d'esplotar los sos propios recursos domésticos, Chile participa en numberosos proyeutos mineros estranxeros, yá seya como inversionista o como provisor d'inxeniería y servicios, en países como Australia, Paquistán y Perú, ente otros.[56][57][58] Amás de la industria minero, Chile tamién ye'l mayor productor mundial d'uves fresques, atropando'l 21,7 % de les unviaes globales, lo mesmo que d'arándanos frescos, cirueles, manzanes deshidratadas salmones, truches y carbonatu de litiu.[59]

Uruguái forma parte del Mercosur, concentra gran cantidá de turismu nes ciudaes costeres de Punta del Este y Maldonado. Ye un país agroexportador, polo cual l'agricultura: arroz, trigu, maíz, xirasol, sorgu, cebada, soya, caña d'azucre (Bella Unión) y la ganadería (vacunos, ovinos) son los recursos fundamentales de la economía. Les industries principales son los frigoríficos, la llechera.

Les condiciones climátiques del Conu Sur, auníes cola so xeografía física, crean les condiciones por que se llogren grandes producciones d'avena, cebada, centenu, trigu, olivo, vide, coneyos, ovinos, porcinos, vacunos, lácteos y vinos (cepes emblemátiques: Cabernet, Carménère, Malbec, Merlot, Tannat y Torrontés) más la producción d'arroz, cítricos, xirasol, maíz, mazanes, papes y soya.

El sosuelu del Conu Sur ye tamién pervalible pol so minería, destacar les mines de bórax, cobre, estañu, litiu, oru, plata, plomu y salitre nel Norte Grande chilenu y nel Noroeste arxentín según nes proximidaes de tola rexón andina y preandina onde tamién s'atopen grandes xacimientos d'uraniu; esisten importantes reserves de gas natural en Magallanes, el norte de Salta, y na provincia de Neuquén. Nesta última provincia, atópase la tercer reserva de gas más grande del planeta.[60] El petroleu cuenta con reserves en delles rexones de l'Arxentina, siendo medianes nel Noroeste y Cuyo, y de gran importancia na Patagonia. El siguiente país rexonal en reserves de petroleu ye Chile, pero les sos cuenques magallánicas solo producieron 10 640 barriles de petroleu,[61] equivalentes al 3,51% de los 302 700 consumíos diariamente en 2010.[62] Los mares qu'arrodien al Conu Sur son perricos en recursos pesqueros y allegaos, según les sos mariñes presenten relevantes curiosos turísticos a nivel mundial.

Esta enorme riqueza nel sector primariu de la economía facilitó mientres gran parte del sieglu XX que la mayor parte de la población integrara los estratos socioeconómicos llamaos medios. Sicasí, mientres el postreru cuartu de sieglu XX, la mayoría de los estaos del Conu Sur careció gravemente los efeutos d'una crisis económica global, acentuada nesta rexón por un escasu desenvolvimientu del sector secundariu o industrial o, nel casu d'Arxentina, direutamente por un procesu de desindustrialización, lo que se revirtió nos últimos años aumentando l'ingresu per cápita.

 
Santiago ye una ciudá global de «clase alfa -».[63] Ye la segunda ciudá más poblada del Conu Sur, considerada la meyor ciudá pa faer negocios d'América Llatina,[64][n 1] y una de les meyores calidaes de vida de la rexón, solo superada por Montevidéu y Buenos Aires nel Conu Sur.[65] Figura amás como la tercer ciudá llatinoamericana más competitiva, superada per Buenos Aires y São Paulo.[66][67]
 
Buenos Aires, la ciudá más grande, poblada ya importante del Conu Sur, segunda urbe más estensa y poblada d'América del Sur, de Hispanoamérica y del hemisferiu sur. Ye una de les trés úniques ciudaes llatinoamericanes de «clase alfa», xunto a São Paulo y Ciudá de Méxicu,[63] y ye la ciudá más visitada de Suramérica.[68] Con un PIB de 362 miles de millones de dólares, la economía de Buenos Aires ye más grande que les economíes de Chile y Uruguái combinaes, y constitúyese como la decimotercer ciudá más rica del mundu.[69][70] Tien amás la renta per cápita más alta del Conu Sur.[71] Coles mesmes, atopar ente les ciudaes con mayor calidá de vida de la rexón, namái superada por Montevidéu.[65] Figura como la ciudá más competitiva de toa América Llatina.[72]
 
El World Trade Center de Montevidéu, la tercer ciudá más poblada del Conu Sur y la capital más austral d'América. Tien la más alta calidá de vida d'América Llatina[65][73] siendo una ciudá global de «clase beta»,[63] ye tamién sede de los bloques comerciales más importantes de Llatinoamérica: l'ALADI y el Mercosur.

Corredores bioceánicos

editar

Los corredores bioceánicos, tamién llamaos «CB»,[74] son rutes internacionales que xunen determinaes rexones y centros urbanos con distintos terminales portuarios allugaos tantu nel océanu Pacíficu como nel Atlánticu.[75] El so oxetivu ye sirvir como preséu «físicu-territorial» pa entainar el comerciu de los países del Conu Sur (Mercosur y Chile); sicasí, hai fontes que más bien falen de corredores tresversales de carga» nel Conu Sur que tienen como oxetivu la integración subrexonal.[74]

El conceutu de corredor bioceánico surdió en 1992 en Brasil,[76] coles mires de crear y desenvolver el proyeutu del Corredor bioceánico de Capricorniu» ente'l puertu brasilanu de Santos y el puertu chilenu d'Antofagasta,[76] travesando'l sur de Brasil, Paraguái, les provincies del Norte Grande Arxentín y la Rexón d'Antofagasta en Chile.[77][78]

Otru proyeutu ye'l Pasu d'Agua Negro. Proyeutóse la construcción d'una vía de comunicación interoceánica,[79] un túnel na cordal de los Andes, que conectaría'l puertu de la ciudá de Porto Alegre nel océanu Atlánticu col puertu de la ciudá de Coquimbo nel océanu Pacíficu al traviés del centru d'Arxentina.[80]

La importancia d'estes rutes finca en que'l Conu Sur precisa asitiar la so producción exportable nel mercáu mundial, teniendo como oxetivu principal los mercaos del Asia-Pacíficu.[81] Esto provocaría una medría nel comerciu, incentivando la producción exportable nes árees d'influencia de los corredores.[82][83]

Política

editar

Mientres la segunda metá del sieglu XX, estos países fueron frecuentemente rexíos por gobierno militares. Nos años 1970, estos rexímenes collaboraron nel Plan Cóndor, lideráu pol gobiernu d'EE.XX., na represión de la oposición izquierdista, ilegalizando partíos políticos, desarticulando grupo guerrilleros, encarcelando y torturando a cientos de miles de persones en centros clandestinos de detención. Como resultancia, fueron asesinaes decenes de miles de persones, munchos de los cualos entá siguen sumíos (30 000 n'Arxentina,[84] 1200 en Chile,[85] y 140 n'Uruguái[86]), y cientos de miles fueron exiliaos.

Sicasí, ente les décades de 1980 y 1990, estos países recuperaron la democracia: Arxentina en 1983, Uruguái en 1985 y Chile en 1990. Na actualidá, con Tabaré Vázquez ocupando la presidencia d'Uruguái y Michelle Bachelet en Chile, tienen un gobiernu inclináu escontra la centroizquierda política mentanto n'Arxentina Mauricio Macri y en Brasil con Michel Temer son presidentes de centroderecha política qu'han substituido a los populismos presedentes.

Movimientos separatistes y autonomistes

editar

Mientres los años 1990, surdieron movimiento separatistes na rexón. En Llaguna el 18 de xunetu de 1992, creóse'l movimientu secesionista O Sul é o Meu País ('El sur ye'l mio país') que busca, por aciu la vía democrática y plebiscitaria, la separación del Sur ante Brasil coles mires de formar un nuevu país.[87] Esti movimientu tien como referentes tantu la República Xuliana como la República Riograndense.[87] Coles mesmes, esisten otros movimientos, Movimento pela Independência do Pampa ('Movimientu pola Independencia de la Pampa', formáu en 1990) y Movimento República de São Paulo ('Movimiento República de São Paulo') que tamién busquen la separación de Brasil.[88] Per otra parte, en Chile, diverses agrupaciones mapuche busquen instancies autonómiques o la independencia del territoriu conocíu como Wallmapu, esto ye, les tierres controlaes polos mapuche hasta fines del sieglu XIX, que tamién tomaríen parte d'Arxentina.[89]

Inclusión de Brasil

editar

Los estaos más australes de Brasil (aquellos que conformen el Brasil Meridional —Paraná, Rio Grande do Sul, Santa Catarina y São Paulo, que suman un total de 73,16 millones d'habitantes, el 61,5 % de la población del Conu Sur) son xeneralmente incluyíos por cuenta de que comparten les mesmes carauterístiques con Arxentina, Chile y Uruguái: alto nivel de vida, clima subtropical y clima templáu (según la llatitú y l'altitú), altos niveles d'industrialización y fuerte componente étnicu européu por cuenta de la inmigración.

Índiz de Desarrollu Humanu
Puestu Estáu brasilanu Capital IDH 2013 Población 2009
2º   Estáu de São Paulo São Paulo 0,819   (Bien alto) 41 384 039
3º   Santa Catarina Florianópolis 0,813   (Bien alto) 6 118 743
4º Plantía:Xeodatos Estáu de Paraná Curitiba 0,790   (Alto) 10 668 247
5º   Rio Grande do Sul Porto Alegre 0,779   (Alto) 10 914 128
Fonte: Programa de les Naciones Xuníes pal Desarrollu[90]
Composición étnica
Estáu brasilanu Blancos Mariellos Negros Pardos
Plantía:Xeodatos Estáu de Paraná 71,3 % 1,3 % 2,9 % 24,5 %
  Rio Grande do Sul 81,4 % 0,3 % 5 % 13,3 %
  Santa Catarina 85,7 % 0,3 % 2,2 % 11,7 %
  Estáu de São Paulo 64,4 % 1,4 % 5,8 % 28,3 %
Fonte: Institutu Brasilanu de Xeografía y Estadística[91]

Intereses

editar

Ver tamién

editar

Notes y referencies

editar

Notes

editar
  1. ↑ Magar na referencia Santiago allúgase segunda, el llistáu asitia primer equivocadamente a Miami ente les ciudaes d'América Llatina; anque ye habitada por munchos llatinos, Miami forma parte de l'América Anglosaxona, xunto coles del restu de los Estaos Xuníos.

Referencies

editar
  1. ↑ Tokatlian, Juan Gabriel (3 d'abril de 2009). «El país – La crisis global y el Conu Sur: una propuesta estratéxica». Páxina/12. http://www.pagina12.com.ar/diario/elpais/1-122573-2009-04-03.html. Consultáu'l 2009. 
  2. ↑ Institutu Xeográficu Nacional (Arxentina). «Dar a conocer el nuevu altor oficial del Cuetu Aconcagua: 6.960,8 metros». Consultáu'l 3 de setiembre de 2012.
  3. ↑ Bolívar Manaut, Lluna (27 de payares de 2006). «A arrayadura de sol, bona ye l'agua». www.dw-world.de. Consultáu'l 22 de xunetu de 2011.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Programa de les Naciones Xuníes pal Desarrollu (PNUD) (2016). «Human Development Report 2016 – Work for Human Development: Statistical Annex - Table 1, Table 4, Table 10» (inglés) páxs. 203-271. www.undp.org. Consultáu'l 17 de mayu de 2016.
  5. ↑ «Ethnic Groups» (inglés). Central Intelligence Agency (CIA)The World Factbook. Archiváu dende l'orixinal, el 2018-11-16.
  6. ↑ «Pueblo Indíxenes en Chile - Censo 2002». Institutu Nacional d'Estadística INE-ChileHoja Informatives - Estadístiques Sociales. Archiváu dende l'orixinal, el 9 de febreru de 2016.
  7. ↑ 7,0 7,1 «Inferring Continental Ancestry of Argentineans from Autosomal, Y-Chromosomal and Mitochondrial DNA» (n'inglés). Annals of Human Genetics 74:  páxs. 65-76. 2010. doi:10.1111/j.1469-1809.2009.00556.x. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1469-1809.2009.00556.x/full. 
  8. ↑ «Arxentina». World Statesmen.org. Consultáu'l 31 de mayu de 2014.
  9. ↑ «Arxentina (People)». The World Factbook. Central Intelligence Agency. Archiváu dende l'orixinal, el 13 d'agostu de 2008. Consultáu'l 8 d'agostu de 2008.
  10. ↑ «Creamfields Buenos Aires 2013». Scielo. Consultáu'l 31 de mayu de 2014.
  11. ↑ «Situación xeneral de la población Arxentina». Ministeriu del Interior. Archiváu dende l'orixinal, el 11 de xunu de 2008. Consultáu'l 24 de xunu de 2008.
  12. ↑ (1988) «Chile», Iglesias, Rafael: Almanaque Mundial 1989. Panamá: Editorial América S.A, páx. 259.
  13. ↑ Organización de les Naciones Xuníes (ONX) (2010). «World Urbanization Prospects – The 2009 Revision Population Database: Country Profile – Chile Demographic profile 1950–2050» (inglés). esa.un.org. Consultáu'l 3 d'avientu de 2011.
  14. ↑ Institutu Nacional d'Estadístiques (INE) (Marzu de 2003). «Resultaos xenerales: Población total, por sexu y índiz de masculinidad, según división político-alministrativa y área urbana-rural». www.ine.cl. Consultáu'l 9 d'avientu de 2011.
  15. ↑ Institutu Nacional d'Estadística de la República Oriental del Uruguái. «Censo 2004». www.ine.gub.uy. Archiváu dende l'orixinal, el 9 d'agostu de 2011.
  16. ↑ Organización de les Naciones Xuníes (ONX) (2010). «World Urbanization Prospects – The 2009 Revision Population Database» (inglés). esa.un.org. Archiváu dende l'orixinal, el 13 de payares de 2011. Consultáu'l 3 d'avientu de 2011.
  17. ↑ Programa de les Naciones Xuníes pal Desarrollu (PNUD) (2 de payares de 2011). «Guía pal usuariu» páx. 157. hdr.undp.org. Consultáu'l 15 de payares de 2011.
  18. ↑ «http://datos.bancomundial.org/nivel-de-ingresos/ingreso-alto».
  19. ↑ «http://www.ellitoral.com/index.php/diarios/2012/08/27/politica/POLI-09.html/».
  20. ↑ «http://www.24horas.cl/economia/senado-aprueba-reaxuste-que-dexa-salariu-minimo-en-210-mil-782990».
  21. ↑ «http://www.ine.gub.uy/biblioteca/probeza/Probeza%202012/Estimaci%C3%B3n%20de%20la%20probeza%20por%20el%20M%C3%A9tou%20d'el%20Ingresu%202012.pdf». Archiváu dende l'orixinal, el 6 d'ochobre de 2013.
  22. ↑ «http://www.ambiente.gov.ar/?idarticulo=6033». Archiváu dende l'orixinal, el 2013-10-06.
  23. ↑ Fondu Monetariu Internacional (ochobre de 2015). «PIB paises Report for Selected Countries and Subjects» (n'inglés). World Economic Outlook. http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/01/weodata/weorept.aspx?sy=2014&ey=2014&scsm=1&ssd=1&sort=subject&ds=.&br=1&pr1.x=31&pr1.y=6&c=213%2C228%2C298&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= PIB paises. Consultáu'l 6 d'ochobre de 2014. 
  24. ↑ 24,0 24,1 Fondu Monetariu Internacional (ochobre de 2014). «PIB per capita Report for Selected Countries and Subjects» (n'inglés). World Economic Outlook. http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/01/weodata/weorept.aspx?sy=2014&ey=2014&scsm=1&ssd=1&sort=subject&ds=.&br=1&pr1.x=31&pr1.y=6&c=213%2C228%2C298&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= PIB per capita. Consultáu'l 6 d'ochobre de 2014. 
  25. ↑ Fondu Monetariu Internacional (ochobre de 2015). «PIB per capita Report for Selected Countries and Subjects» (n'inglés). World Economic Outlook. http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/01/weodata/weorept.aspx?sy=2014&ey=2014&scsm=1&ssd=1&sort=subject&ds=.&br=1&pr1.x=31&pr1.y=6&c=213%2C228%2C298&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= PIB per capita. Consultáu'l 6 d'ochobre de 2014. 
  26. ↑ «Report for Selected Countries and Subjects - Gross domestic product, current prices» (inglés). International Monetary Fund (FMI)World Economic Outlook Database, October 2015 (Ochobre de 2015).
  27. ↑ «Report for Selected Countries and Subjects - Gross domestic product based on purchasing-power-parity (PPP) valuation of country GDP» (inglés). International Monetary Fund (FMI)World Economic Outlook Database, October 2015 (Ochobre de 2015).
  28. ↑ «Report for Selected Countries and Subjects - Gross domestic product per capita, current prices» (inglés). International Monetary Fund (FMI)World Economic Outlook Database, October 2015 (Ochobre de 2015).
  29. ↑ «Report for Selected Countries and Subjects - Gross domestic product based on purchasing-power-parity (PPP) per capita GDP» (inglés). International Monetary Fund (FMI)World Economic Outlook Database, October 2015 (Ochobre de 2015).
  30. ↑ Fondu Monetariu Internacional Base de Datos de la Economía mundial, Setiembre 2011 Productu brutu internu
  31. ↑ «GDP (current US$)» (inglés). The World Bank GroupWorld Bank national accounts data, and OECD National Accounts data files.
  32. ↑ «GDP (OFFICIAL EXCHANGE RATE)» (inglés). Central Intelligence Agency (CIA)The World Factbook. Archiváu dende l'orixinal, el 2018-12-27.
  33. ↑ «so-calidá La carne arxentino foi reconocida pola so calidá». Agrofy News (29 d'ochobre de 2016).
  34. ↑ «carne arxentino-cautiva-a-los-chinos/ La carne arxentino cautiva a los chinos». Infocampo (16 de payares de 2016).
  35. ↑ «Interés pola carne arxentina nos Emiratos Árabes Xuníos». Clarín Rural (28 de febreru de 2017).
  36. ↑ «http://www.argentinatradenet.gov.ar/sitio/supermercáu/2.htm». Archiváu dende l'orixinal, el 29 de febreru de 2012.
  37. ↑ «http://www.comercioyjusticia.com.ar/2010/11/09/argentina-se-consolida-como-primer-productor-mundial-de-biodiesel/». Archiváu dende l'orixinal, el 2013-05-15.
  38. ↑ «Minería d'El Aguilar». Archiváu dende l'orixinal, el 8 d'agostu de 2013.
  39. ↑ «Mina Baxu de la Alumbrera - Catamarca, Arxentina - Landsat 5 TM». Comisión Nacional d'Actividaes Espaciales (CONAE)Programa 2Mp.
  40. ↑ «http://www.bgs.ac.uk/mineralsuk/statistics/worldArchive.html».
  41. ↑ «http://www.indexmundi.com/map/?v=88&l=es».
  42. ↑ «http://articles.cnn.com/2009-09-24/us/us.g.twenty.summit_1_summit-crisis-fades-financial-crisis?_s=PM:US». Archiváu dende l'orixinal, el 11 d'agostu de 2011.
  43. ↑ Organización pa la Cooperación y el Desarrollu Económicu (OCDE) (7 de mayu de 2010). «Chile's accession to the OECD» (inglés). www.oecd.org. Consultáu'l 7 de mayu de 2010.
  44. ↑ Ministeriu de Rellaciones Esteriores (8 de payares de 2006). «Decreto 354 de 2006 del Ministeriu de Rellaciones Esteriores». Consultáu'l 16 d'abril de 2011.
  45. ↑ Foru de Cooperación Económica Asia-Pacíficu (APEC) (s/f). «Member Economies» (inglés). www.apec.org. Consultáu'l 6 d'abril de 2012.
  46. ↑ «Gross domestic product based on purchasing-power-parity (PPP) per capita GDP» (inglés). International Monetary Fund (FMI)Report for Selected Countries and Subjects (Abril de 2015).
  47. ↑ «Table 3: The Global Competitiveness Index 2012–2013 rankings and 2011–2012 comparisons» (inglés). World Economic ForumThe Global Competitiveness Index 2012–2013 (2012).
  48. ↑ «2013 INDEX Of ECONOMIC fREEDOM COUNTRY RANKINGS» (n'inglés). 2013 Index of Economic Freedom Promoting Economic Opportunity and Prosperity (The Wall Street Journal):  p. 4. xineru de 2013. Archivado del original el 2013-09-27. https://web.archive.org/web/20130927084347/http://thf_media.s3.amazonaws.com/index/pdf/2013/Index2013_Highlights.pdf. Consultáu'l 2017-10-21. 
  49. ↑ «World Bank Country and Lending Groups» (inglés). The World Bank Group.
  50. ↑ «Rating: Calificación de la delda de los países». Dato Macro.
  51. ↑ «La Inversión Estranxera Direuta n'América Llatina y el Caribe 2012». CEPAL - Unidá d'Inversiones y Estratexes Empresariales (Xunu de 2013). Archiváu dende l'orixinal, el 2013-10-19.
  52. ↑ Toovey, Leia Michele (17 de payares de 2010). «The Top 10 Copper Producing Countries» (inglés). copperinvestingnews.com. Archiváu dende l'orixinal, el 2012-06-21. Consultáu'l 18 d'abril de 2012.
  53. ↑ Codelco (s/f). «Operaciones – Chuquicamata». www.codelco.com. Consultáu'l 22 de payares de 2011.
  54. ↑ Codelco (s/f). «teniente.html Operaciones – El Teniente». www.codelco.com. Consultáu'l 22 de payares de 2011.
  55. ↑ Schwarz, Stefanie (Abril de 2014). «Mercáu Internacional del Litiu y la posición competitiva de Chile». Panorama Mineru Litiu en Suramérica 2014 (Edición 414). http://panorama-minero.com/wp-content/uploads/2017/03/LITIU_2014.pdf. 
  56. ↑ «http://www.direcon.gob.cl/inversion/1421».
  57. ↑ Antofagasta plc
  58. ↑ «http://mineriadelperu.com/2012/04/emplegu-xeneráu-por-inversion-chilena/». Archiváu dende l'orixinal, el 30 d'abril de 2012.
  59. ↑ «esportaciones mundiales/2012-11-12/095307.html Chile, mayor productor mundial de».
  60. ↑ Jaimovich, Mariano (16 d'abril de 2012). «Arxentina, "riqueza eterna": Reserves de gas pa más de 500 años asitien al país como un xugador "estratéxicu"». negocios.iprofesional.com. Consultáu'l 18 d'abril de 2012.
  61. ↑ Central Intelligence Agency (CIA) (2011). «Oil – Production» (inglés). www.cia.gov. Archiváu dende l'orixinal, el 25 de mayu de 2011. Consultáu'l 7 abr 2011.
  62. ↑ Central Intelligence Agency (CIA) (2011). «Oil – Consumption» (inglés). www.cia.gov. Archiváu dende l'orixinal, el 25 de mayu de 2011. Consultáu'l 7 abr 2011.
  63. ↑ 63,0 63,1 63,2 «http://www.lboro.ac.uk/gawc/world2010t.html». Archiváu dende l'orixinal, el 2012-05-24.
  64. ↑ «Ranking 2011: Especial ciudaes 2011». AméricaEconomía. 2011. Archivado del original el 2012-05-27. https://web.archive.org/web/20120527235020/http://rankings.americaeconomia.com/2011/ciudades/ranking.php. Consultáu'l 21 de mayu de 2012. 
  65. ↑ 65,0 65,1 65,2 «http://edant.clarin.com/diario/2008/06/10/laciudad/h-01690686.htm». Archiváu dende l'orixinal, el 2013-07-28.
  66. ↑ Vera, Franco (12 de marzu de 2012). «llugar-68-ente-les-120-ciudaes-mas-competitives-del mundu.html Santiago ocupa'l llugar 68 ente les 120 ciudaes más competitives». www.emol.com. Consultáu'l 15 de marzu de 2012.
  67. ↑ Economist Intelligence Unit (EIU)/The Economist (2012) (n'inglés). Hot spots: Benchmarking global cities competitiveness.  p. 27, 29. http://www.citigroup.com/citi/citiforcities/pdfs/hotspots.pdf. Consultáu'l 15 de marzu de 2012. 
  68. ↑ «destinos-turisticos-favoritos http://america.infobae.com/notas/52348-Ciudá-de-Mexico-Buenos-Aires-y-San-Pablo-los destinos-turisticos-favoritos». Archiváu dende l'destinos-turisticos-favoritos orixinal, el 1 de febreru de 2013.
  69. ↑ «ciudaes-mas-riques-del mundu http://www.lanacion.com.ar/893054-buenos-aires-ente-les ciudaes-mas-riques-del mundu».
  70. ↑ «https://www.ukmediacentre.pwc.com/imagelibrary/downloadMedia.ashx?MediaDetailsID=1562». Archiváu dende l'orixinal, el 4 de mayu de 2011.
  71. ↑ «http://www.mckinsey.com/tools/Wrappers/Wrapper.aspx?sid={C84CB74F-A3B1-47B1-8265-6252F6D85B68}&pid={4F5BEDB1-6C1F-4243-A052-83ADBABE82DF».}
  72. ↑ «llugar-68-ente-les-120-ciudaes-mas-competitives-del mundu.html http://www.emol.com/noticias/economia/2012/03/12/530391/santiago-ocupa-el llugar-68-ente-les-120-ciudaes-mas-competitives-del mundu.html».
  73. ↑ «http://www.internationalhradviser.co.uk/storage/downloads/2012%20Quality%20Of%20Living%20Worldwide%20City%20Rankings%20Survey.pdf». Archiváu dende l'orixinal, el 2013-12-03.
  74. ↑ 74,0 74,1 Inostroza Fernández, Luis y Augusto Bolívar Espinoza (Segundu cuatrimestre de títulu Corredores bioceánicos: Territorios, polítiques y estratexes d'integración subrexonal – 2. Dimensiones – 2.1 Corredores tresversales de tresporte 2004). Analís Económicu (Méxicu D. F.: Universidá Autónoma Metropolitana) 19 (41):  páxs. 162. https://web.archive.org/web/http://redalyc.uaemex.mx/pdf/413/41304107.pdf. Consultáu'l 14 de xunetu de 2012. 
  75. ↑ Gobierno de Chile – Direición Nacional de Fronteres y Llendes del Estáu (DIFROL). «Los corredores bioceánicos exes d'integración y desenvolvimientu». Consultáu'l 3 d'avientu de 2011.
  76. ↑ 76,0 76,1 «corredores_bioceanicos Costos y beneficios de los corredores bioceánicos». www.nuestromar.org (s/f). Consultáu'l 14 de xunetu de 2012.
  77. ↑ «IV Lineamiento estratéxicu rexonal». www.iadb.org (s/f). Archiváu dende l'orixinal, el 2014-10-10. Consultáu'l 14 de xunetu de 2012.
  78. ↑ «http://www.misionesonline.net/opinion/lleer/1558».
  79. ↑ Pestarino, Silvina (7 d'agostu de 2009). «¿Constrúin Agua Negro en 2011?». Diariu de Cuyo (www.diariodecuyo.com.ar). Archivado del original el 2016-03-06. https://web.archive.org/web/20160306184255/http://diariodecuyo.com.ar/home/new_noticia.php?noticia_id=356260. Consultáu'l 3 d'avientu de 2011. 
  80. ↑ Walter, Miriam (6 d'abril de 2009). «Busquen ratificar la continuidá del túnel con una acta binacional». Diariu de Cuyo (www.diariodecuyo.com.ar). Archivado del original el 2016-03-05. https://web.archive.org/web/20160305033148/http://www.diariodecuyo.com.ar/home/new_noticia.php?noticia_id=335702. Consultáu'l 14 de xunetu de 2012. 
  81. ↑ Collazo, Juan Manuel (s/f). «Corredor bioceánico de integración Chile-Mercosur». Corporación América S.A. Archiváu dende l'orixinal, el 13 de xunetu de 2010. Consultáu'l 27 d'avientu de 2011.
  82. ↑ «Paso d'Agua Negro». www.grupotorcello.com.ar. Archiváu dende l'orixinal, el 29 d'agostu de 2011. Consultáu'l 3 d'avientu de 2011.
  83. ↑ Pérez, Elizabeth (14 de marzu de 2009). «Estudien la roca del túnel a Chile». Diariu de Cuyo. Archivado del original el 2015-09-23. https://web.archive.org/web/20150923214713/http://www.diariodecuyo.com.ar/home/new_noticia.php?noticia_id=332171. Consultáu'l 3 d'avientu de 2011. 
  84. ↑ Calvo, Pablo (6 d'ochobre de 2003). «Una dulda histórica: nun se sabe cuántos son los sumíos». www.clarin.com. Archiváu dende l'orixinal, el 2009-10-24. Consultáu'l 4 d'avientu de 2011.
  85. ↑ Gobierno de Chile – Programa de Derechos Humanos (s/f). «Informe de la Comisión Nacional de verdá y Reconciliación (Informe Rettig)». www.ddhh.gov.cl. Archiváu dende l'orixinal, el 23 d'avientu de 2009. Consultáu'l 9 de payares de 2011.
  86. ↑ [1] Proyeutu Sumíos: Uruguái
  87. ↑ 87,0 87,1 Movimento O Sul é o Meu País (27 d'abril de 2007). «Carta de Princípios» (portugués). www.patria-sulista.org. Consultáu'l 23 d'avientu de 2011.
  88. ↑ «Movimento pela Independência do Pampa (MIP)» (portugués). www.pampalivre.info (s/f). Consultáu'l 24 d'avientu de 2011.
  89. ↑ Ñuke Mapu – Centru de documentación mapuche (2012). . www.mapuche.info. Consultáu'l 10 de marzu de 2012.
  90. ↑ [2] Archiváu 2017-03-07 en Wayback Machine Programa de les Naciones Xuníes pal Desarrollu.
  91. ↑ «Síntese dos Indicadores Sociais 2010». Tabela 8.1 – População total y respeutiva distribuição percentual, por cor ou raça, segundoas Grandes Regiões, Unidades da Federação y Regiões Metropolitanas – 2009 páx. 232. Instituto Brasileiro de Geografia y Estatística (IBGE). Archiváu dende l'orixinal, el 13 de mayu de 2013. Consultáu'l 12 de xunetu de 2013.

Enllaces esternos

editar


Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Conu_Sur&oldid=4305286»