Diferencies ente revisiones de «Catalán occidental»
Contenido eliminado Contenido añadido
Páxina nueva: thumb|280px|Dialectos del catalán El '''catalán occidental''' o '''bloque occidental del catalán''' ye'l conxuntu de dialectos del [[catalán]... |
Creada traduciendo la páxina «Catalán occidental» |
||
Llinia 1:
[[Ficheru:Catalán_dialectos.png|derecha|miniaturadeimagen| [[Catalán noroccidental]]
[[Valencianu]]]]
El '''catalán occidental''' o '''bloque occidental del catalán''' ye'l conxuntu de dialectos del [[catalán]] falaos al oeste de [[Cataluña]] (
== Característiques ==
▲El '''catalán occidental''' o '''bloque occidental del catalán''' ye'l conxuntu de dialectos del [[catalán]] falaos al oeste de [[Cataluña]] (cásique la provincia entera de [[provincia de Lleida|Lleida]], oeste de [[Provincia de Tarragona|Tarragona]] y [[Tierres del Ebro]]), na [[Franxa de Poniente]], n'[[Andorra]] y nel [[País Valencianu]]. La característica más importante d'estos dialectos, a diferencia de los del [[catalán oriental]] col que se contrapon, ye la d'ausencia de [[neutralización]] en vocales átones, ye dicir, nin el pasu d'[[a]] y [[e]] [[Sílaba átona|átones]] en <nowiki>[</nowiki>[[ə]]<nowiki>]</nowiki>, nin el d'[[o]]átona en <nowiki>[</nowiki>[[u]]<nowiki>]</nowiki>.
=== Fonética ===
Amás del non amenorgamientu del sistema vocálicu átonu, la mayor traza qu'estrema'l catalán occidental del oriental ''y''e que les ''e'' provenientes de les <small>''Ē''</small> (''y'' llarga) ''y'' <small>''Ǐ''</small> (i curtia) tóniques del llatín pronúnciense como [e] (e zarrada) (''cadena'' {{AFI|[kaˈðena]}}, ''alé'' {{AFI|[aˈle]}}, ''què'' {{AFI|[ˈke]}}), ente que nel [[catalán oriental]] ye una {{AFI|[ɛ]}} (y abierta) o {{AFI|[ə]}} (vocal neutra) nestes palabres. Tamién la vocal átona {{AFI|[e]}} puede amenorgase a {{AFI|[a]}} delantre de consonantes nasales y sibilantes: ''enveja'' [aɱˈveiʒa]/[amˈbeʒɛ], ''espill'' {{AFI|[asˈpiʎ]}}, ''eixugar'' [ajʃoˈɣa(ɾ)].
=== Morfoloxía ===
* Caltenimientu del soníu {{AFI|[w]}} nos posesivos (''meua'', ''teua'', ''seua'').
* La ''x'' inicial o post-consonántica en {{AFI|[ʧ]}} (esceición ''Xàtiva'', ''Xixona'' onde se realiza {{AFI|[ʃ]}}).
* Verbos incoativos en -ix, -ixen, -isca, etc.
* Ciertu caltenimientu de la nasal nos plurales d'antiguos proparoxítonos acabaos en ''-n'' (''hòmens'', ''jóvens'').
* Cierta presencia de {{AFI|[j]}} ante palatal sorda (''caixa'' {{AFI|['kajʃa]}}) nel dígrafu ''-ix-''.
* El pronome débil ens/-nos conviértese en ''mos'' en toles posiciones.
=== Léxicu ===
Como en tolos idiomes, en catalán hai localismos, y dalgunos presenten una distribución que reflexa más o menos la división ente los dos conxuntos dialectales. Dacuando la palabra occidental tópase tamién nel dialectu balear oponiéndose a un localismu propiu del catalán oriental peninsular.
{| class="wikitable"
| bgcolor="#cccccc" | '''Catalán oriental'''
| bgcolor="#cccccc" | '''Catalán occidental'''
| bgcolor="#cccccc" | '''Aragonés'''
| bgcolor="#cccccc" | '''Asturianu'''
|-
| bgcolor="#DDEEFF" | ''xai''
| bgcolor="#DDEEFF" | ''corder''
| bgcolor="#DDEEFF" | ''corderu''
| bgcolor="#DDEEFF" | ''corderu''
|-
| bgcolor="#DDEEFF" | ''mirall''
| bgcolor="#DDEEFF" | ''espill''
| bgcolor="#DDEEFF" | ''espiello''
| bgcolor="#DDEEFF" | ''espeyu''
|-
| bgcolor="#DDEEFF" | ''encomanar''
| bgcolor="#DDEEFF" | ''apegar''
| bgcolor="#DDEEFF" | ''apegar''
| bgcolor="#DDEEFF" | ''apegar''
|-
| bgcolor="#DDEEFF" | ''gla''
| bgcolor="#DDEEFF" | ''abiyota''
| bgcolor="#DDEEFF" | ''billota'', ''glan''
| bgcolor="#DDEEFF" | ''abiyota''
|-
| bgcolor="#DDEEFF" | ''bregar''
| bgcolor="#DDEEFF" | ''agramar''
| bgcolor="#DDEEFF" | ''agramar''
| bgcolor="#DDEEFF" | ''agramar''
|-
| bgcolor="#DDEEFF" | ''lludrigó''
| bgcolor="#DDEEFF" | ''catxap''
| bgcolor="#DDEEFF" | ''cachapo''
| bgcolor="#DDEEFF" | ''gazapu''
|-
| bgcolor="#DDEEFF" | ''arada''
| bgcolor="#DDEEFF" | ''aladre''
| bgcolor="#DDEEFF" | ''aladro''
| bgcolor="#DDEEFF" | llabráu
|-
| bgcolor="#DDEEFF" | ''verola''
| bgcolor="#DDEEFF" | ''pigota''
| bgcolor="#DDEEFF" | ''picueta''
| bgcolor="#DDEEFF" | ''viruela''
|-
| bgcolor="#DDEEFF" | ''llombrígol''
| bgcolor="#DDEEFF" | ''melic''
| bgcolor="#DDEEFF" | ''melico''
| bgcolor="#DDEEFF" | ''embelicu''
|-
| bgcolor="#DDEEFF" | ''nen''
| bgcolor="#DDEEFF" | ''xiquet''
| bgcolor="#DDEEFF" | ''nino''
| bgcolor="#DDEEFF" | ''neñu''
|}
Dacuando'l catalán occidental y l'aragonés oriental (o a lo menos l'aragonés ribagorzano) tienen traces que los estremen del [[catalán oriental]] y del aragonés occidental.
{| class="wikitable"
| bgcolor="#cccccc" | '''Asturianu'''
| bgcolor="#cccccc" | '''Aragonés occidental'''
| bgcolor="#cccccc" | '''Aragonés oriental'''
| bgcolor="#cccccc" | '''Catalán occidental'''
| bgcolor="#cccccc" | '''Catalán oriental'''
|-
| bgcolor="#DDEEFF" | ''páxaru''
| bgcolor="#DDEEFF" | ''paixaro''
| bgcolor="#DDEEFF" | ''muixón''
| bgcolor="#DDEEFF" | moixó/pardal
| bgcolor="#DDEEFF" | ''ocell''
|}
| |||
