Diferencies ente revisiones de «Biosfera»

La biosfera o '''biósferabiosfera''' ye'l sistema formáu pol conxuntu de los [[Ser vivu|seres vivos]] del [[planeta]] [[Tierra]] y les sos relacionesrellaciones.<ref>[[dpd:-sfera|«-sfera.]]</ref> Esti significáu «d'envoltura viva» de la Tierra, ye'l d'usu más estendíu, pero tamién se fala de biosfera, n'ocasiones, pa referise al espaciu dientro del cualque desenvuélvese la vida.

La biosfera ye l'ecosistema global. Al mesmu conceutu referímonos con otros términos, que pueden considerase sinónimos, como '''ecosfera''' o '''biogeosferabioxeosfera.''' Ye una creación colectivacoleutiva d'una variedá d'organismos y especies qu'interactuandointerautuando ente sigo, formen la diversidá de los ecosistemes. Tien propiedaes que dexen falar d'ella como un gran ser vivu, con capacidá pa controlarremanar, dientro d'unes llendes, el so propiu estáu y evolución.

El términu foi acuñáu pol [[Xeoloxía|xeólogu]] [[Eduard Suess]] en 1875, pero'l conceutu ecolóxicu de biosfera #empecipiarempecipió na década de [[Década de 1920|1920]] con [[Vladimir I. Vernadsky]], precediendo a la introducción en 1935 del términu ecosistema por Arthur Tansley.<ref>Suess, Eduard (1875) ''[https://archive.org/stream/dieentstehungde00suesgoog#page/n171/mode/2up Die Entstehung der Alpen]''. </ref> La biosfera ye un conceutu de la mayor importancia n'astronomía, [[xeoloxía]], climatoloxía, paleogeografíapaleoxeografía, biogeografíabioxeografía, evolución y, polo xeneral, en toles ciencies que traten sobre la vida na Tierra. Inclúi a tolos ecosistemes, yá síanseyan xigantes o diminutos.

Constitúi una delgada capa fina de dimensiones irregulares, lo mesmo que ye irregular la densidá de [[biomasa]], de diversidá y de producción primaria. EstenderEstiéndese polapela superficie y el fondu de los [[Océanu|océanos]] y mares, onde primero se desenvolvió, pola superficie de los continentes, y nos niveles superficiales de la corteza terrestre, onde la vida espolleta, con baxa densidá, ente los poros y fiendes de les [[Roca|roques]].

Nos [[Océanu|océanos]] la [[vida]] concentrarconcéntrase na capa superficial, [[zona fótica]], na qu'enfusaentra la [[Lluz|lluz.]] La cadena trófica empieza equí con [[Fotosíntesis|fotosintetizadores]] que son sobremanera cianobacteriascianobacteries y [[Protista|protistasprotistes]], xeneralmente unicelulares y planctónicos. Los factores limitantes pal desenvolvimientu de la vida son equí dellos nutrientes esenciales, como'l [[fierro]], que son escasos, y la máxima productividá atoparatópase nos mares fríos y en ciertes rexones tropicales, allegantes a los continentes, nes que les corrientes faen aprucir nutrientes dende'l fondu del mar. Fuera d'esos llugares, les rexones peláxiques (n'alta mar) de les llatitúes templaes son ermos biolóxicos, con poca densidá de vida. Los ecosistemes marinos más ricos y complexos son sicasí tropicales, y son los que se desenvuelven a bien poca fondura, namánamái unos metros, ricos en vida bentónica, cerca de la vera; l'exemplu más claru son los petones coralinos.

Amás d'ende lana zona fótica, hai una vida marina próspera en #cada unu de los escuros y estensos fondos del océanu, que depende, pa la so nutrición, de la materia orgánico que cai dende enriba, en forma de borrafes y cadabres. En dellos llugares nos que los procesos geotectónicosxeoteutónicos faen aprucir agües calientes cargaes de sales, son importantes ellos productores primarios, autótrofos, que llogren la enerxía de reaccionesreaiciones químiques basaes en sustratos inorgánicos; el tipu de matabolismometabolismu que llamamosdenomamos quimiosíntesis.

En contra de ciertos prexuicios, la densidá media de vida ye mayor nos continentes que nos océanos na biosfera actual; anque como l'océanu ye muncho más estensu, correspuénde-y aprosimao'l 50 % de la producción primaria total del [[planeta]].

Nos [[Continente|continentes]] la cadena trófica arrinca de les plantes terrestres, fotosintetizadores que llogren nutrientes minerales del suelu gracies a les mesmes estructures con que se fondien, los raigaños, faciendo circular agua escontra la xamasca, ondeau la evaporanevaporen. Por esta razón el principal factor limitantellimitante nos continentes ye la disponibilidaddisponibilidá d'agua nel suelu, al empar que lo ye la temperatura, que ye más variable que nos mares, onde l'eleváu [[Calor específica|calor específico]] de l'agua asegura un ambiente térmico bien homoxéneu y estable nel tiempu.

* [[Bioma]]

* [[Biota]]

* [[Xeobioloxía]]

* [[Sistema ecolóxicu zarráu]]

* [[Bioelementu]]

* [[Biomolécula]]