Revisión a fecha de 17:02 22 mar 2018 editar YoaR (alderique \| contribuciones) Burócrates, Alministradores de la interfaz, Alministradores 325 057 ediciones mSin resumen de edición ← Edición más antigua		Revisión a fecha de 06:05 23 mar 2018 editar desfacer RsgBot (alderique \| contribuciones) Bots, Exenciones de bloqueos IP 426 085 ediciones m Bot: Nomes de países según el cartafueyu Edición más nueva →
Llinia 46: En Navarra y La Rioxa tamién se consume nuna forma entemedia ente la vaina y el granu secu. Son les llamaes '''"[[Pocha (gastronomía)\|poches]]"''' el granu ta totalmente formáu pero entá tienru. Son famoses les de [[Sangüesa]] (Navarra) siendo afamada la so preparación con falpayares y con amasueles. === ~~México~~Méxicu, Centroamérica y el Caribe === [[File:Preparando frijoles.JPG\|thumb\|Preparación de frijoles.]] En [[~~México~~Méxicu]], [[Centroamérica]] ([[Guatemala]], [[Honduras]], [[El Salvador]], [[Nicaragua]], [[Costa Rica]]), [[Cuba]] y [[Puertu Ricu]], la planta ye conocida como '''"planta de frijol"''', a la vaina llámase-y "'''ejote'''", del náhuatl ''exotl'' . (salvu en Costa Rica, onde se-y llama "'''vainica'''") y a les granes llámase-yos '''"frijoles"''' (términu que vien del llatín ''phaseolus'', y esti del griegu ''phásēlos''). En toos estos países, la grana típica o más preferida ye de color negru, sacante n'Honduras, El Salvador y Nicaragua onde ye la de color coloráu. Tamién en [[~~México~~Méxicu]] dízse-y "'''fabes'''" a la variedá blanca y "'''frijoles bayos'''" a la variedá café. N'Honduras tamién se-yos conoz como '''"bales"''' y '''"balines"''', d'ellí'l nome de [[baleada]] de la tortiella de trigu y frijoles fritos. En Costa Rica, a una variedá de frijoles grandes conózse-yos como '''"cubaces"'''. Llinia 69: == Historia == Ye unu de los alimentos más antiguos conocíu del home y formó parte importante de la dieta humana dende tiempos remotos.{{cr}} El frijol común empezó a cultivase aprosimao escontra l'añu [[7000 a. C.\|7000 a. C.]] nel sur de [[~~México~~Méxicu]] y [[Guatemala]].<ref name = EXP>{{Cita web \|url=http://expansion.mx/salú/2012/03/06/el-frijol-ye-d'orixe mexicanu-non-andín-segun-investigadores \|títulu=EL FRIJOL YE D'ORIXE MEXICANU \|fechaacceso=30 d'abril de 2016 \|editor=EFE / Espansión \|allugamientu=~~México~~Méxicu}}</ref> En ~~México~~Méxicu,<ref name = EXP/> los [[Nativos americanos\|nativos]] cultivaron los frijoles blancos, negros y toles demás variedaes de color. Cuando los conquistadores del [[Imperiu español]] llegaron al Nuevu Mundu, floriaben diverses variedaes de frijoles. [[Cristóbal Colón]] llamólos 039;faxones' y 'favas' pola so paecencia a les fabones del vieyu mundu. Los azteques llamar 'etl', los mayes 'búul' y 'quinsoncho', los inques 'purutu', los cumanagotos de Venezuela 'caraotas', nel Caribe denomináben-yos 039;'cunada'', los chibchas 'histe' (González, 1987). Llinia 133: En munchos países de [[América]] estos granos son un platu esencial y cocínense de diverses maneres: En [[Venezuela]], llámase-yos '''caraotas''' y formen parte del platu más tradicional del país que se consume mientres tol añu, conocíu como "pabellón criollu": inclúi arroz blanco, carne (corte de falda de ganáu vacuno) mechada guisada y tayaes (plátanu maduru) frites. Tamién se preparar en sopes con carne de cochino (marranu, gochu) o pollu. Estos platos varien según les rexones, en dalgunes añedir azucre. Un datu interesáu ye que nel oriente d'esta nación, especialmente nel estáu Sucre, les caraotas son guisaes y sirvíes con quesu arralláu como rellenu d'arepas y empanaes. Esta última combinación conózse-y coloquialmente col nome de '''apoderó''' debíu al contraste ente'l color negru de los granos y el blancu del quesu. Cabo destacar que nel [[estáu Lara]] faíse-yos llamar popularmente ''carotas'' (dizse que d'equí provieno'l nome de la famosa agrupación musical "Carota, Ñema y Tajá"). El restu de les variedaes utilízase xeneralmente pa preparar sopes, asopados o otros platos como'l llamáu '''''palu a pique''''', que prepárase con frijoles del tipu "boca de santu" o "cabecita negra" (son más pequenos que les variedaes negra, colorada y blanca). En [[~~México~~Méxicu]], [[El Salvador]], [[Guatemala]] y [[Honduras]], onde se-yos denomina '''frijoles''', peracábense cocíos, llamaos comúnmente "de la olla", esmagayaos y fritos tradicionalmente con mantega de puercu, o bien con aceite de maíz dempués de ser fervíos y conózse-yos como «[[frijoles refritos]]» xeneralmente peracábense acompañaos de [[Tortiella de maíz\|tortilla de maíz]]. Tamién esisten otres variantes como los «[[frijoles charros]]», «frijoles puercos», «[[enfrijoladas]]», sopa de frijol, frijoles con chorizu, etcétera. N'Honduras peracábense como: [[baleada\|baleades]], con tortiella de trigu, maíz, en sopa de [[cardán]], que ye sopa de frijol con [[chicharrón]] y [[guineo]]s y lleche de cocu, tostaos; esta la variante con costiella de gochu, cocíos a cualquier hora y tiempu de comida, ye'l principal acompañamientu pa cada platu principal. *En [[Cuba]] conozse como '''frijoles''' y peracábense les llegumes seques en potaxes ellaboraos con verduras y especias arumoses siempres acompañaes con arroz. Cuando s'acompaña la variedá colorada col arroz faise llamar ''"congrí"'' y nel casu de la variedá negra llámase '''"moros con cristianos".'''

Diferencies ente revisiones de «Phaseolus vulgaris»