Diferencies ente revisiones de «República d'Irlanda»
Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición |
Sin resumen de edición |
||
Llinia 44:
| notes = ¹ Enantes de [[1999]]: [[llibra irlandesa]]
}}
Políticamente organízase como una república parllamentaria xunitaria. El so poder llexislativu, el ''Oireachtas'', compriende dos cámares: una cámara baxa, el ''Dáil Éireann'', y una cámara alta, el ''Seanad Éireann''. El xefe del estáu ye'l presidente (''Uachtarán''), con funciones principalmente ceremoniales magar que con dellos poderes ya obligaciones importantes. El xefe del gobiernu ye'l primer ministru (''Taoiseach''), elexíu pola cámara baxa y nombráu pol presidente, que ye l'encargáu de nomar a los demás ministros del so gobiernu.
Llinia 50:
El estáu foi creáu, col nome d'[[Estáu Llibre Irlandés]], en [[1922]], de resultes de la firma del [[tratáu anglo-irlandés]]. Continuó siendo, sicasí, un [[dominiu británicu]] hasta [[1937]], cuando se aprobó una nueva constitución na que l'estáu pasó a nomase Irlanda y convirtiose nuna república dirixida por un presidente ensin funciones executives. De resultes de l'aprobación de l'Acta de la República d'Irlanda en [[1948]], el país foi proclamáu oficialmente como república en [[1949]], y convirtiose'n miembru de les [[Organización de les Naciones Xuníes|Naciones Xuníes]] n'avientu de [[1955]]. En [[1973]] integrose na [[Comunidá Económica Europea]], antecesora de la [[Xunión Europea]]. El país nun mantuvo rellaciones formales con Irlanda del Norte la mayoría de los años del [[sieglu XX]], pero nes décades de 1980 y 1990 los gobiernos irlandés y británicu entamaron a negociar, colos partíos políticos d'Irlanda del Norte, p'algamar una solución al problema de la partición de la islla. Dende la robla del [[Alcuerdu de Vienres Santu]] de [[1998]] el gobiernu irlandés y el executivu autonómicu d'Irlanda del Norte collaboren, al traviés del Conceyu Ministerial Norte-Sur (''North-South Ministerial Council''), creáu nesi alcuerdu, en delles árees d'actividá política y económica.
Irlanda ta ente los 25 países más ricos del mundu en términos de [[Productu Interior Brutu]], de resultes ente otres coses d'una serie de polítiques económiques lliberales adoptaes tres de la entrada del país na Xunión Europea. Ente los años [[1995]] y [[2007]] el país algamó una gran prosperidá, que foi interrumpida de sópitu pola crisis financiera qu'entamó en [[2008]] nel contestu de la crisis económica mundial. Sicasí, otra vuelta el país amosó gran vitalidá económica, y en [[2015]] la de so foi la economía que más creció na Xunión Europea, ya Irlanda vuelve a ocupar los puestos más altos nos ránking de riqueza y bienestar de los países. Amás d'eso, tamién ocupa un llugar destacáu nos ránking relativos a cuestiones como llibertá de prensa o derechos civiles. Irlanda ye miembru fundador del [[Conseyu d'Europa]] y de la [[Organización pa la Cooperación y el Desenvolvimientu Económicos]] (OCDE), y, consecuentemente cola política de neutralidá militar y non alineamientu adoptada inmediatamente enantes de la [[Segunda Guerra Mundial]], nun ye miembru de la [[Organización del Tratáu del Atlánticu Norte]].
== Hestoria ==
[[Archivu:Ireland-High-Cross.jpg|
Los habitantes d'antañu de la [[islla d'Irlanda]], lo mesmo que los d'otres [[islles britániques]] foron los [[pictos]] sometios polos [[celtes]] nel [[sieglu I]] e.C., xentes del [[Neolíticu]] descrites nel folclor irlandés como ''Fir Bolg''. Irlanda taba compuesta por cincu reinos: [[Ulster]], [[Meath]], [[Munster]], [[Connaught]] y [[Leinster]], baxu mandatu d'un rei con sede na zona de Tara ([[Meath]]).
De magar el [[sieglu V]] prodúzse la cristianización de la islla por un misioneru escocés llamáu [[San Patriciu]], el sentimientu cristianu enraigonó ceo na islla en cuenta de les tradiciones druides y los sos dioses paganos entamando nos años siguientes una espansión per toa [[Europa]] de los monxos irlandeses.
== Xeografía
== División alministrativa ==
El territoriu de la República d'Irlanda dividese, alministrativamente, en 31 condaos, que son los que vienen darréu:
[[Archivu:Ireland Spanish map.gif|thumb|250px|left|Irlanda y les sos provincies históriques: [[Connacht]], [[Leinster]], [[Munster]] y [[Ulster]].]]
<center>
{|
|-
| valign="top" |
{| style="margin:auto;" cellpadding="10"
|-
| [[File:Ireland Administrative Counties.svg|250px|right]]
|style="font-size: 85%; font-weight:bold;"|
# [[Condáu de Fingal|Fingal]]
# [[Dublín|Dublin City]]
# [[Dublín|Dún Laoghaire–Rathdown]]
# [[Dublín|South Dublin]]
# [[Condáu de Wicklow|Wicklow]]
# [[Condáu de Wexford|Wexford]]
# [[Condáu de Carlow|Carlow]]
# [[Condáu de Kildare|Kildare]]
# [[Condáu de Meath|Meath]]
# [[Condáu de Louth|Louth]]
# [[Condáu de Monaghan|Monaghan]]
# [[Condáu de Cavan|Cavan]]
# [[Condáu de Longford|Longford]]
# [[Condáu de Westmeath|Westmeath]]
# [[Condáu d'Offaly|Offaly]]
# [[Condáu de Laois|Laois]]
|style="font-size: 85%; font-weight:bold;"| <ol start=17>
<li>[[Condáu de Kilkenny|Kilkenny]]</li>
<li>[[Condáu de Waterford|Waterford]]</li>
<li>[[Cork|Cork City]]</li>
<li>[[Condáu de Cork|Cork]]</li>
<li>[[Condáu de Kerry|Kerry]]</li>
<li>[[Condáu de Limerick|Limerick]]</li>
<li>[[Condáu de Tipperary|Tipperary]]</li>
<li>[[Condáu de Clare |Clare]]</li>
<li>[[Condáu de Galway|Galway]]</li>
<li>[[Galway|Galway City]]</li>
<li>[[Condáu de Mayo|Mayo]]</li>
<li>[[Condáu de Roscommon|Roscommon]]</li>
<li>[[Condáu de Sligo|Sligo]]</li>
<li>[[Condáu de Leitrim|Leitrim]]</li>
<li>[[Condáu de Donegal|Donegal]]</li>
</ol>
|}
|}
</center>
== Política ==
| |||