Diferencies ente revisiones de «Xéneru gramatical»

El '''xéneru''' ye una propiedá llingüística nun [[idioma]], y nun hai una necesidá lóxica na so relación al sexu biolóxico. Anque en ciertes llingües (por casu les indoeuropees) unu o dellos de los xéneros úsense mayoritariamente para unu de los sexos biolóxicos, de xuru en nenguna llingua del mundu pa seres sexuaos hai relación necesaria ente sexu biolóxico y el xéneru de la palabra pa designar al ser animáu. Esto debe, fundamentalmente, a que nun hai correspondencia inmediata necesaria ente los significaos d'una llingua y la clase d'entidaes extralingüísticas. La mayoría de llingües del mundu escarecen de xéneru gramatical, namánamái un terciu de les llingües del mundu usen dalguna forma de xéneru gramatical.<ref name=repitida_1>M. Haspelmath, M. S. Dryer, D. Gil, B. Comrie, 2005.</ref>

El [[sánscritu]], el [[llatín]] y el [[griegu antiguu|griegu clásicu]] estremaben ente tres géneros gramaticales: masculín, femenín y neutru. Sicasí, munches llingües indoeuropees más modernes perdieron dalgunu d'estos trés xéneros: na mayoría de les [[lengua romances]], nes [[llingües celtes]] modernes y nes [[llingües báltiques]], el xéneru neutru asimilóse al masculín o al femenín. En [[idioma inglés|inglés]], la distinción de xéneru solo esiste nos pronomes de tercera [[persona gramatical|persona]] de singular: ''he'', él; ''she'', ella; (marginalmente, cuando'l referente ye un vehículu, una embarcación o un país puede usase ''she'' pa referise a ellos); ''it'', ello, anque en [[idioma anglosaxón|inglés antigu u]]'l xéneru tamién esistía nos demostrativos y l'artículu. En [[idioma holandés|neerlandés]] y nes llingües escandinaves, el femenín sumió y se manteniene la oposición ente masculín y neutru. En munches llingües iranies modernes esisten namánamái dos xéneros: en [[idioma persa|persa modernu]] namánamái esiste distinción ente xéneru humanu y non-humanu y en [[pashtu]], ente masculín y femenín.<ref>Comrie, 1987, p. 140-142</ref> Munches llingües índiques perdieron dalgunu de los trés xéneros presentes en sánscritu: el [[hindi]]-[[urdu]]<ref>Comrie, 1987, p. 60-62</ref> namánamái estrema ente masculín y femenín, yá que sumió'l neutru, ente que en [[idioma bengalí|bengalí]] la perda foi más allá y la distinción de xéneru yá nun esiste, o, más esactamente, nun ye morfológicamente granible, anque esisten borrafes nel léxicu. Lo mesmo asocede con delles otres llingües modernes, como'l [[idioma armeniu|armeniu]], que perdieron dafechu la distinción de xéneru tantu nel nome como nel pronome.<ref>Clarkson, 2007, p. 91</ref>

El númberu de xéneros nel indoeuropéu más antiguu reconstruible ye dudosu, yá que paez que les [[llingües anatolias]] más antigües namánamái reflexen una distinción ente xéneru animáu y xéneru inanimáu nel axetivu. Rodríguez Adrados propunxo qu'esta ye la distinción más antigua y secundariamente apaeció nel restu de les cañes tamién el xéneru femenín.<ref>Adrados, 1975, p. 481-3.</ref>

En [[euskera]] hai dos clases, animaos (humanos y restu d'animales) ya inanimaos; sicasí, estrémense namánamái na declinación pa los casos locativos o de llugar (inesivo, xenitivu locativu, adlativo, adlativo terminal, ablativu y ablativu de dirección). Esisten unes poques palabres con versión femenina y masculina, xeneralmente parentescos ("primu/prima": ''lehengusu'', ''lehengusina'') o de raigañu bien antiguu y provenientes d'idiomes con xéneru como'l llatín ("rei": ''errege'', del llatín ''regem''; "reina": ''erregina'', del llatín ''reginam''). En nomes de parentescos, cuando ye precisu englobar los dos sexos, xúnense los dos nomes ("fíu": ''seme''; "fía": ''allaba''; "fíu" (dambos sexos): ''seme-allaba'') o esiste un nome que los inclúi: padre: ''aita''; madre: ''ama''; padre (dambos sexos): ''guraso''.