Diferencies ente revisiones de «Monte Kenia»

Les sos fasteres tomen ocho [[bioma|biomes]], dende la base hasta'l cume, con distintos tipos de vexetación a distintos altores.<ref name=kirinyaga>{{cita llibrollibru|títulu= Kirinyaga: a fable of Utopia|apellíos= Resnick|nome= Mike|enlaceautor= Mike Resnick|coautor=|año= 1998|editorial= Ballantine|allugamientu=|isbn= 0345417011|páxina= 293|url=|fechaacceso= }}</ref> Les fasteres inferiores tán cubiertes por dellos tipos de monte. Munches especies son [[endemismo|reinales]] del monte Kenia, como les [[lobelia|lobelies]], los [[senecio]]s y el [[Procavia capensis|damán roqueru]].<ref name=ecology>{{cita llibrollibru| apellíos=Coe | nome=Malcolm James| títulu=The Ecology of the Alpine Zone of Mount Keña| añu=1967 | editorial= Dr W. Junk | allugamientu=The Hague}}</ref>

Los kĩkũyũ viven nes fasteres meridional y occidental del monte. Son [[agricultura|agricultor]] y faen usu del bien fértil suelu volcánicu en lasladeras inferiores. Nes creencies tradicionales del pueblu kĩkũyũ, el ser supremu [[Ngai]] o Mwene Nyaga tien la so morada nel monte Kenia, a onde foi cuando baxó del cielu.<ref name=facingmtkenya>{{cita llibrollibru| apellíos=Kenyatta | nome=Jomo | enlaceautor=Jomo Kenyatta| títulu= Facing Mount Keña | añu=1961| editorial= Secker and Warburg | ubicación=Londres}}</ref><ref name=facingmtkenya>{{cita llibrollibru| apellíos=Kenyatta | nome=Jomo | enlaceautor=Jomo Kenyatta| títulu= Facing Mount Keña | añu=1961| editorial= Secker and Warburg | ubicación=Londres}}</ref> Creen que'l monte ye'l tronu de Ngai na Tierra. Ye'l llugar nel que los kĩkũyũ, el padre de la tribu, solía atopase con dios.

[[Archivu:Sunrise over Mount Kenya.jpg|thumb|Los picos centrales del monte Kenia son un [[pescuezu volcánicu]] qu'aguantó la [[erosión#Xelo|erosión glaciar]].<ref name=baker>{{cita llibrollibru | apellíos=Baker | nome = B. H. | títulu = Geology of the Mount Keña area | añu=1967 | editorial=Geological Survey of Keña | ubicación=Nairobi }}</ref>]]

La [[xeoloxía]] del monte Kenia foi esplicada per vegada primera a la comunidá occidental por [[Joseph Thomson (esplorador)|Joseph Thomson]] en 1883. Vio'l monte dende la cercana [[pandu]] [[Laikipia]] y escribió que yera un [[volcán extinto]] col tapón espuestu.<ref name=thomson>{{cita llibrollibru| apellíos=Thomson | nome=Joseph| enlaceautor= Joseph Thomson (esplorador)| edición=3 | títulu= Through Masai Land | añu=1968| editorial=Frank Cass & Co Ltd |ubicación= Londres | añu-orixinal=1885}}</ref> Sicasí, como namái viera'l monte dende la distancia la so descripción nun foi llargamente creída n'Europa, particularmente dempués de 1887 cuando [[Sámuel Teleki|Teleki]] y [[Ludwig von Höhnel|von Höhnel]] xubieron el monte y describieron lo qu'ellos consideraben que yera'l [[Cráter volcánicu|cráter]].<ref name=gregory>{{cita llibrollibru| apellíos=Gregory | nombre=John Walter |enlaceautor=John Walter Gregory| títulu=The Great Rift Valley | añu=1968| editorial= Frank Cass & Co. Ltd | ubicación=Londres | añu-orixinal=1896}}</ref> En 1893 la espedición de [[John Walter Gregory|Gregory]] algamó'l glaciar Lewis a 5.000 m. Confirmó que'l volcán taba escastáu y qu'había glaciares presentes.<ref name=gregory1900/><ref name=gregory/> La primer investigación minuciosa de los europeos nun se llevó a cabu hasta 1966.<ref name=geology>{{cita llibrollibru | apellíos = Baker | nome = B. H. | enlaceautor = | títulu = Geology of the Mount Keña Area | editorial = Ministry of Natural Resources | serie = Geological Survey of Keña | añu = 1967 | isbn =}}</ref> Un estudiu completu de la hestoria reconstructiva glacial y postglacial del monte Kenia, los sos llugares xeolóxicu y medioambiental, secuencies de [[paleosuelos]] (antiguos suelos) y el so significáu na comprensión de la multiplicidá de les glaciaciones atópase en Mahaney, W.C., 1990, "Ice on the Equator", Wm Caxton Ltd., Ellison Bay, Wisconsin, O.S.A., 7 llámines, 386 pp.&nbsp;ISBN 0-940473-19-4.

</ref> Descripciones d'ascensos de dellos de los picos aconseyen l'usu de crampones, pero agora nun hai xelu qu'atopar. Nun hai nieve nuevo, inclusive sobre'l glaciar Lewis (el más grande d'ellos) pel hibiernu, de manera que nun se forma nuevu xelu. Créese qu'en menos de 30 años nun va haber xelu nel monte Kenia.<ref name=guide/> La retirada de los glaciares y la desapaición puede tar provocada polos cambeos nos enclinos de temperatura, o por cambéu nos enclinos de precipitación.<ref name=benn>{{cita llibrollibru |apellíos = Benn |nome = Doug |apellíu1= David |nome1= Evans |títulu = Glaciers and Glaciation |editorial = Arnold |añu = 1997 |isbn = 978-0340584316}}</ref>

El misioneru [[Johann Ludwig Krapf]] foi'l primera [[Europa|européu]] qu'afirmó ver el monte Kenia, en [[1849]]. La mayor parte de los picos del monte Kenia fueron xubíes. La mayoría d'ellos impliquen [[esguilada en roca]] como la ruta más fácil, anque dalgunos riquen una [[engatada]] o faer [[senderismo]]. El picu más altu que puede xubise ensin necesidá d'esguilada ye la Punta Lenana, 4.985 m.<ref name=mck>{{cita llibrollibru| apellíos= Allan | nome= Iain| títulu= The Mountain Club of Keña Guide to Mount Keña and Kilimanjaro| añu= 1981 | editorial= Mountain Club of Keña| ubicación= Nairobi | isbn= 978-9966985606}}</ref><ref name=cordee>{{cita llibrollibru|apellíos= Burns|nome= Cameron|títulu= Kilimanjaro & Mount Keña; A Climbing and Trekking Guide|añu= 1998|editorial= Cordee|allugamientu= Leicester|isbn= 1-871890-98-5}}</ref> La mayoría de los 15.000 visitantes del parque nacional cada añu xuben esti picu. Por contraste, aprosimao 200 persones xuben Nelion y 50 faen el Batian, los dos picos más altos.<ref name=guide>{{Obra citada | autor= Keña Wildlife Service| títulu= Mount Keña Official Guidebook | editorial= Keña Wildlife Service| añu= 2006 }}</ref>