Diferencies ente revisiones de «Sistema»
Contenido eliminado Contenido añadido
Sin resumen de edición |
Etiqueta: Reversión |
||
Llinia 1:
{{otros usos|1=Systema|pa=l'arte marcial rusu}}
{{otrosusos}}
Un '''sistema''' (del [[llatín]] ''systēma'', y esti del [[idioma griegu|griegu]] σύστημα ''sýstēma'' 'xunta, conxuntu, amestáu') ye un [[conxuntu]] de componentes que se rellacionen con siquier dalgún otru componente; puede ser [[Materia|material]] o [[Conceutu|conceptual]].<ref>Bunge, Mario. ''Diccionariu de filosofía'',
[[File:NCR Teradata Worldmark 5100 Unix Storage.jpeg|thumb|400px|Sistemes de NCR Teradata Worldmark 5100 Unix Storage.]]
Según el [[sistemismo]], tolos oxetos son sistemes o componentes d'otru sistema.<ref>''Ibidem'', p. 200.</ref> Por casu, un [[núcleu atómicu]] ye un sistema material físicu compuestu de [[protón|protones]] y [[neutrón|neutrones]] rellacionaos pola [[interacción nuclear fuerte]]; una [[molécula]] ye un sistema material químicu compuestu
== Sistemes conceptuales ==
Un sistema conceptual, sistema formal o sistema ideal ye un [[Constructo (epistemoloxía)|constructo]] compuestu por [[conceutu|conceutos]]
▲Un sistema conceptual, sistema formal o sistema ideal ye un [[Constructo (epistemoloxía)|constructo]] compuestu por [[conceutu]]s de cuatro distintos tipos:
#Individuos, por casu: <math>~x, 1, x+1</math>, #Pedricaos, relatores
o atributos, exemplu: <math>~P(\cdot), =,\in</math>;
#[[conxuntu|conxuntos]]
<math>~+, \forall,\mathcal{H} </math> (el [[hamiltoniano (mecánica cuántica)|hamiltoniano cuánticu]]).
Asina, los conceutos nun son sistemes conceptuales, sinón solo componentes de sistemes conceptuales. Sí son sistemes conceptuales
Línea 19 ⟶ 18:
== Sistemes materiales ==
{{AP|Sistema físicu}}
Un sistema material, sistema concretu o sistema real ye una [[Cosa (ontoloxía)|cosa]] compuesta (por dos o más coses rellacionaes) que tien [[Propiedá sustancial|propiedaes]] que nun tener los sos componentes, llamaes propiedaes emerxentes; por casu, la [[tensión superficial]] ye una propiedá emerxente que tienen los [[Líquidu|líquidu]] pero que nun tener les sos molécules componentes. Al ser coses, los sistemes materiales tienen les propiedaes de les coses, como tener [[enerxía]] (ya intercambiala), tener
L'esfuerzu por atopar lleis xenerales del comportamientu de los sistemes materiales ye'l que funda la [[teoría de sistemes]] y, más polo xeneral, l'enfoque de la investigación científica a la que s'alude como sistemismo, sistémica o pensamientu sistémico, en que'l so marcu atopar disciplines y teoríes como la [[cibernética]], la [[teoría de la información]], la [[teoría del caos]], la [[dinámica de sistemes]] y otres.
=== Analís CEEM ===
L'analís más senciellu del conceutu de sistema material ye'l qu'inclúi los conceutos de composición, redolada, [[estructura de dato|estructura]] y [[Mecanismu (filosofía)|mecanismu]] (CEEM, poles sos sigles). La composición d'un sistema ye'l [[conxuntu]] de los sos partes componentes. La redolada o ambiente d'un sistema ye'l conxuntu de les coses qu'actúen sobre los componentes del sistema, o sobre les que los componentes del sistema actúen. La estructura interna o endoestructura d'un sistema ye'l conxuntu de relaciones ente los componentes del sistema. La estructura esterna o exoestructura d'un sistema ye'l conxuntu de relaciones ente los componentes del sistema y los elementos de la so redolada. La estructura total d'un sistema ye la [[Unión de conxuntos|unión]] de la so exoestructura y la so endoestructura. Les relaciones más importantes son los venceyos o enllaces, aquelles qu'afecten a los componentes rellacionaos; les relaciones espaciotemporales nun son venceyos. El mecanismu d'un sistema ye'l conxuntu de procesos internos que lo faen camudar delles [[Propiedá sustancial|propiedaes]], ente que
▲L'analís más senciellu del conceutu de sistema material ye'l qu'inclúi los conceutos de composición, redolada, [[estructura de dato|estructura]] y [[Mecanismu (filosofía)|mecanismu]] (CEEM, poles sos sigles). La composición d'un sistema ye'l [[conxuntu]] de los sos partes componentes. La redolada o ambiente d'un sistema ye'l conxuntu de les coses qu'actúen sobre los componentes del sistema, o sobre les que los componentes del sistema actúen. La estructura interna o endoestructura d'un sistema ye'l conxuntu de relaciones ente los componentes del sistema. La estructura esterna o exoestructura d'un sistema ye'l conxuntu de relaciones ente los componentes del sistema y los elementos de la so redolada. La estructura total d'un sistema ye la [[Unión de conxuntos|unión]] de la so exoestructura y la so endoestructura. Les relaciones más importantes son los venceyos o enllaces, aquelles qu'afecten a los componentes rellacionaos; les relaciones espaciotemporales nun son venceyos. El mecanismu d'un sistema ye'l conxuntu de procesos internos que lo faen camudar delles [[Propiedá sustancial|propiedaes]], ente que caltien otres.
Amás, la frontera d'un sistema ye'l conxuntu de componentes que tán directamente venceyaos (ensin nada interpuestu) colos elementos de la so redolada. La frontera d'un sistema físicu pue ser ríxida o móvil, [[Permeabilidá|permeable]] o impermeable, [[Conductividá térmica|conductor térmicu]] ([[procesu adiabático|adiabática]]) o non, [[Conductividá eléctrica|conductor eléctricu]] o non, ya inclusive puede ser aislante de [[espectru oyible|frecuencies d'audiu]]. Amás, dellos sistemes tienen figura (forma); pero non tou sistema con frontera tien necesariamente figura. Si hai dalgún intercambiu de [[materia]] ente un sistema físicu y la so redolada al traviés de la so frontera, entós el sistema ye [[Sistema abiertu|abiertu]]; de lo contrario, el sistema ye [[Sistema zarráu|zarráu]]. Si un sistema zarráu tampoco intercambia enerxía, entós el sistema ye aislláu. En cierto, l'únicu sistema aislláu ye l'universu. Si un sistema tien la organización necesaria pa controlar el so propiu desenvolvimientu, asegurando la continuidá de la so composición y estructura ([[homeostasis]]) y la de los fluxos y tresformamientos con que funciona ([[homeorresis]]) —mientres les perturbaciones producíes dende la so redolada nun superen ciertu grau—, entós el sistema ye [[autopoiesis|autopoyético]].
==
* [[Dinámica de sistemes]]
* [[Teoría de conxuntos]]
Línea 40 ⟶ 36:
== Referencies ==
{{
{{Tradubot|Sistema}}
[[Categoría:Sistemes|
[[Categoría:Teoría de sistemes]]
[[Categoría:Terminoloxía filosófica]]
[[Categoría:Tradubot 2018]]
| |||