Diferencies ente revisiones de «El Franco»
Contenido eliminado Contenido añadido
m «Arquivu» => «Archivu» |
m Bot: Troquéu automáticu de testu (- xuna + una ) |
||
Llinia 44:
La organización del conceyu nesti tiempu yenos conocida por dos aveniencias y un inventariu recoyíu nel Liber Testamentorum Ovetensis que punxeron supuestamente fin a les disputes ente el señores feudales de la contorna. Son los documentos conocíos como 'Divisio Sancta Marian et Sanctum Iohannem' (1050), 'Divisio Suaronem et Alvam' (1090) y la 'Notitia de hominibus de Cartavio' (1090), documentu esti postreru que contien un curtiu opúsculo que se refier en concretu a la dependencia y xurisdicción de San Juan de Prendonés. Sabemos güei al traviés d'estos documentos que'l territoriu del actual conceyu, atopábase dependiente del Honor de Suarón, que la so tenencia apoderaba tola rexón ente'l [[Ríu Eo|Eo]] y el [[Ríu Navia|Navia]], xuntu al cual atopábense les mandaciones de Cartavio, San Juan y Miudes dependientes d'aquel.
La mandación de Cartavio entendía l'Este del actual conceyu hasta'l ríu Armazá y el monte Arancedo. Esta mandación foi oxetu de diversos pleitos conocíos como 'Agnitio de Kartavio' (1056) y l'enantes citáu 'Divisio Sancta María' (1050) tres los cualos y con fundamentu en dos supuestes donaciones conteníes nos documentos 'Testamentum Froilani Velaz' (972) y 'Comisum de Cartavio' (976) pasa a depender de los obispos d'Uviéu. Paez ser que dicha mandación constituyía un prestimonio o primitivu foru de la Santa María de Miudes, por coincidir parcialmente'l so territoriu y particularmente pola referencia al abá Monio na notitia de hominibus de Cartavio (LT 72va2). Pela so parte, la mandación de San Juan de Prendonés dependía de la familia de Analso Garvixo, un ricohome que la so familia exerz
Conocemos al traviés d'estos documentos munchos datos sobro la vida de los vecinos, de les relaciones de vasallaxe d'aquellos lo mesmo que de los caseríos de la contorna, munchos de que los sos nomes permanecen na actualidá asina: Casam Frexenedo (Freisnedo), Casam Leirana (Lleirá), Casata Ascarico, Casata Michaellis, casata Froga, Casata Armetarii, casata Quimara... al pie de ellos los núcleos de población más grandes como la villa de Aranceto, les dos villes de Muices, la villa de Arvoces que se correspuenden colos actuales llugares del Conceyu. Tamién consta como el fundadores y los sos herederos que participaren en reconquistar, tornaron a estes tierres con moros cautivos que fueren emplegáu nel trabayu de les tierres y otros menesteres serviles. Asina'l conde don Froilán de Cartavio fai donación nel so testamentu: «Damus adhuc mauros qui a nobis fuerunt captivati nominabus Mutarrafe cum filiis suis et Falafe et uxore suam noma Vagam cum filiis suis.»
Llinia 64:
Nel [[sieglu XIV]], la contorna sigue sol réxime de la obispalía, hasta qu'a finales del sieglu XVI, el conceyu sumir al procesu desamortizador empecipiáu por Felipe II. Esti rei, precisáu d'ingresos pa desaniciar los gastos causaos poles guerres de relixón da en l'apropiación y enayenadura de los bienes eclesiásticos. Asina por Bulda de 14 de marzu de 1579, Felipe II, precisáu d'ingresos, amplia l'autorización de la Curtia cum Acceperimus que primeramente afectó a los monesterios asturianos y a la Orde de Santiago, faciéndola estensiva al restu de los bienes eclesiásticos, llogrando asina, el privilexu de vender o incorporar a la Corona dellos señoríos eclesiásticos, y en concretu «estremaba de la ilesia y vendía perpetuamente villes, llugares, fortaleces, xurisdicciones, vasallos, montes, montes, praos, cuantos bienes y rentes temporales pertenecíen a ilesies catedrales metropolitanes, escolinos, parroquiales, monesterios, cabildros, conventos, dignidaes, hospitales y otros llugares píos». Los homes de negociu del rei antemanaron cantidaes que depués pretendieron faer efectivu sobro los derechos xurisdiccionales que los obispos uvieinos ostentaben nel occidente asturianu, en munchos casos los vecinos dan en la redención directamente por aciu la compra de los derechos xurisdiccionales n'otros pela cueta impugnen les vientes o exerciten el derechu de tantéu sobro dichos derechos.
El conceyu d'El Franco nun se benefició primeramente del procesu de redención, y nun ye sinón cuando apuraos énte la situación de vese sometíos l'arbitrariedá de la xurisdicción de los nuevos señores, dar en exercer el derechu de tantéu sobro dichos derechos xurisdiccionales. Nel casu d'El Franco, que nesti casu se intitula de Sueru, se comisionó a don Diego García de Valdepares, poles parroquies de Miudes, San Juan de Prendonés, Mohíces, Valdepares y el Santa María del Monte (güei perteneciente al conceyu de [[Tapia]]) pa dar en la redención de les cantidaes adelantraes polos homes de negocios del Rei. El documentu o cédula conocíu como asientu real, fecháu'l 13 de marzu de 1583 y qu'encabeza les ordenances del conceyu, señala como Alonso de camín vendiera la villa de Sueru é feligresíes.... a cuenta de lo que se-y debía del asientu del mediu xeneral, tomada con él y colos demás homes de negocios de Flandes a Álvaro Flórez de Quiñones, llogrando'l citáu Diego García de Valdepares del Rei Felipe II carta de redención na que se dixebraba la villa de Sueru y feligresíes de la dignidá obispal, incorporándose a la la so corona y patrimoniu real, por aciu la cantidá que paeciera xusta, y llogrando asina
La carta de redención, ta fechada'l 22 de setiembre de 1583, siendo la cantidá satisfecha polos 117 vecinos del conceyu de dos millones doscientos venticinco mil ochocientos siete maravedíes (2.225.807,5 mrs.) como resulta del espediente abiertu Alonso de camín de resultes de diches vientes y calteníu nel Archivu Xeneral de Simancas, (CJH, Ig. 252). Esto supunxo un esfuerzu realmente considerable pa los vecinos quien llograron por aciu emprestos diversos y la constitución de los cotos de Boimouro y de Sueiro de riba dependientes del Marqués de Santa Cruz y del Villar respectivamente. Tamién, atendíos los bienes que la see episcopal tenía nel conceyu, y de resultes de la negativa a pagar del cabildru y de los socesivos requerimientu que se-y dirixieron, alcuérdase'l 17 de xunu de 1.591 pol Alcalde Mayor faer efectivu dichos pagos a cuenta de que-y correspondía pagar al cobrador de les rentes Alonso Méndez de Santuyano llevador de les sos rentes. La posesión del conceyu verificar nel añu 1584 énte don Pedro Galván, Escribán de númberu vecín de la villa de Cebreros, siendo executor don Juan de Grijalba, por comisión de el señores del Real, quedando efectivamente constituyíu'l conceyu con xurisdicción propia y llevándose a efectu la redacción de les primeres ordenances, que'l so conteníu esacto desconozse, siendo les que nos llegaron de 1699.
Llinia 83:
- 1 cobre y 1/2 pola de Santa María del Monte, güei nel conceyu de Tapia.
Nes primitives ordenances la eleición debió de faese por [[sufraxu universal indirectu]], tal como conocemos güei qu'asocedía nel [[Bual]] y en [[Castropol]], sicasí nel añu 1699,
Nesti tiempu, según el Catastru del Ancón esistíen nel Conceyu cinco batanes de paños, trés ferreríes, trés mazos de tirar y espalmar el fierro, que los sos productos teníen salida pol Puertu de Viavélez. L'informe d'El Franco pal diccionariu de Martínez Marina significa que nel puertu de Viavélez pueden entrar barcos de 2000 quintales, magar pudieren entrar más embarcaciones si tuvieren medios pa fabricar un muelle dientro pa la defensa de les embarcaciones. Según el mesmu Catastru del Ancón nel Franco el Pescadores dedicaben la quinta parte del añu a esta actividá y el restu al campu a afitar les colleches ensin les cualos nun se pueden caltener.
=== Sieglu XIX y XX ===
Nel [[sieglu XVIII]], inda quedaben cotos señoriales n'El Franco, pero nun sería sinón hasta finales del XVIII y principios del XIX, cuando se produz
Ye nesti sieglu, el XIX, cuando hai
Nel [[sieglu XX]], la [[Guerra civil|Guerra Civil]], la dictadura franquista y la democracia tienen pocos sucesu que lu individualicen al respective de la so redolada. Ye nesta centuria cuando'l conceyu va empecipiar un despegue cola incorporación y especialización nel mercáu agropecuariu.
| |||