Diferencies ente revisiones de «Alanos»

== Los primeres alanos ==

Los primeros documentos históricos nos qu'apaecen nomes que se rellacionaron depués colos alanos daten de fontes coetanees, la xeografía greco-llatina y les cróniques de la dinastía china del sieglu I a. C. [[Estrabón]], un autor griegu nacíu nel [[Ponto]] ([[mar Negru]]) que tamién trabayó con fontes [[Persia|perses]], a xulgar poles formes qu'utiliza pa denominar a les tribus, menta na so ''Xeografía'' (Llibru xxiii, capítulu 11.v) a los ''aorsos'', a los qu'acomuña colos siracos, señalando que'l rei de los primeres, un tal Spadines, podía axuntar hasta 200.000 arqueros a caballu a metá del sieglu I a. C. anque los aorsos del norte, de quien fuxeren como fuxitivu, podríen unviar munchos más, yá que apoderaben la rexón costera del [[mar Caspio]].

 

Los nomes de llugares y persones qu'apaecen nes cróniques chines son oxetu de más especulación que les grieges, anque sieglos antes, na crónica de la [[Dinastía Han]], el ''[[Hou Han Shu]]'', escritu nel añu 88 del sieglu V, faíase mención a un informe nel que dicía que la zona esteparia llamada ''Yancai'' yera tamién conocida como ''Alanliao'' (阿蘭聊):

Los alanos apaecen per primer vegada nos escritos romanos nel sieglu I y fueron descritos más tarde como xente belicoso especializada na cría de caballos. Atacaben con frecuencia'l [[Imperiu Parto]] y les provincies romanes del Cáucasu. Nuna inscripción del rei parto [[Vologases I de Partia|Vologeses I]] puede lleese que lluchó contra Kuluk, rei de los alanos, nel 11º añu del so reináu.

 

 

{{cita|4. Había una nación llamada de los alanos, qu'enantes llamáramos de los escitas, y qu'habitaben nel Llagu Meotis. Nestos tiempos esta nación tenía a bien atacar Media y árees ulteriores coles mires de realizar pillaje. Con esa intención fixeron un tratáu col rei de [[Hircania]], una y bones él yera l'amu del pasu que'l gran [[Alejandro Magno]] cerrara con puertes de fierro. Esti rei dio-yos permisu pa travesalo y asina lo fixeron en grandes ensames y cayeron sobre los medas ensin previu avisu y rapiñaron el so país, qu'atoparon bien habitáu, y repoblar de gran bayura de ganáu y naide atrever a opone-yos resistencia, yá que Parocos, el rei del país, fuxera por mieu escontra llugares de mal accesu y venciera tou lo que tenía, calteniendo solamente a la so esposa y a les sos concubinas, non ensin dificultá, porque en faciéndoles cautives tuvo que da-yos cien talento pol so rescate. Estos alanos, poro, rapiñaron el país ensin atopar oposición y con gran facilidá. Veníen de l'alloñada Armenia y nel so pasu afararen con tou. Yera Tiridates rei d'esi país y enfrentóse y lluchó con ellos y por pocu cayó prisioneru na batalla, una y bones ciertu home tiró-y una rede dende gran distancia y haber agarráu si nun aportar# a porque'l rei darréu cortó les cuerdes cola so espada y fuxó. De cuenta que los alanos, entá más enoxaos al ver tal fechu, afararon el país y lleváronse consigo a bien de homes y una gran cantidá de lo prindao en dambos reinos, y depués retiráronse al so propiu país.}}

Los descendientes llingüísticos de los alanos, que viven en delles repúbliques autónomes de Rusia y Xeorxa, falen el osético, que pertenez al grupu de llingües iranies nororientales, como únicu sobreviviente del dialectu escito-sármata que nel so día s'estendía pola estepa del mar Negru y [[Asia Central]]. El osético modernu tien dos dialectos principales: el ''digor'', que se fala na parte occidental d'Osetia del Norte; y el ''iron'', que se fala nel restu de la república. Una tercer caña, el ''jassico'' (jász), falábase d'antiguo en [[Hungría]]. La llingua lliteraria, basada nel dialectu ''iron'', foi afitada pol so poeta nacional, [[Kostá Jetagúrov]] (1859–1906).

 

 

== Ver tamién ==