Diferencies ente revisiones de «Matrimoniu»
Contenido eliminado Contenido añadido
m Introduciendo {{1000}} |
m Preferencies llingüístiques |
||
Llinia 14:
== Etimoloxía ==
[[Archivu:Van Eyck - Arnolfini Portrait.jpg|thumb|Retrato del matrimoniu Arnolfini, por<br/>[[Jan van Eyck]].]]
L'orixe etimolóxicu de la palabra ''matrimoniu'' como denominación de la [[institución]] so esi nome nun ye claru. Suelse derivar de la espresión ''"matris munium"'' proveniente de dos
Pa una comprensión más amplia de la espresión "matrimoniu" nel so aspeutu etimolóxicu en munches de les [[lengua romances]] tien de tenese en cuenta'l conceutu del contratu de [[Matrimoniu (Derechu romanu)|matrimoniu]] consideráu pol [[Derechu Romanu]], que tien el so fundamentu na idea de que la posibilidá de ser [[madre]], que la naturaleza da a la muyer núbil, llevar a procrear una [[familia]] con un home. Pa la so meyor comprensión tamién podemos definila como la unión ente un home y una muyer, siendo asina (matris/madre) y monium, curiáu del (Padre/home/home) de la (matris/madre).
Llinia 25:
Mientres el tercer sieglu de nuesa yera producióse, n'Occidente, el pasaxe d'una sociedá na que'l matrimoniu nun yera de nenguna manera una institución creada pa tola sociedá, a una sociedá na que se da por sentáu, como natural que'l matrimoniu ye una institución fundamental pa toos.<ref name="Veyne"> {{Cita llibru|apellíu=Veyne|nombre=Paul|enlaceautor=Paul Veyne|añu=1984|capítulo=Familia y amor mientres l'altu Imperiu Romanu|títulu=Amor, familia, sexualidá|editorial=Barcelona, editorial Xíriga|isbn=978-848-586-009-8}}</ref>
Na sociedá pagana'l matrimoniu nun yera la norma, el matrimoniu yera utilizáu solo polos poderosos, poles clases altes. Na [[antigua Roma]] la castidá nun yera una virtú, nun yera necesariu contraer matrimoniu pa tener relaciones sexuales
El [[idioma griegu|griegu]] nin siquier tien una palabra específica pa designar el matrimoniu. Nun esistía un trámite nin civil nin relixosu. Sicasí, dempués del 33DC la palabra usada para [[matrimoniu]] en [[griegu Koine]] ye "γαμέω, [[gaméo]]" que la so identificación nel diccionariu griegu "Strong" ye [[G1062]]; el so significáu ye casase: "matrimoniu, casáu(a), casar."
Llinia 31:
N'Atenes, na [[Grecia clásica]], pal actu por aciu el cual un varón comprometer a xunise a una muyer, utilizábase'l vocablu [[griegu antiguu|griegu]] ἐγγύη, ''engúê'', lliteralmente la garantía, la caución, esto ye, l'actu pol cual el padre cabeza de familia apurría la so fía a otru home. La ciudá nun yera testigu nin rexistraba nenguna acta pa esti acontecimientu priváu ente dos families. Esti contratu solo realizábase cuando esistía patrimoniu pa heredar. Los herederos de [[la muyer na Antigua Grecia]] yeren los fíos pero non el maríu.<ref name="mosse">{{Cita llibru|apellíu=Mosse|nome=Claude|añu=1990|títulu=La muyer na Grecia Clásica|editorial=Madrid, Nerea|isbn=ISBN 84-86763-29-0}}</ref>
La dote que la familia de la novia apurría nun
L'oxetivu de la ἐγγύη, ''engúê'' yera dar nacencia a fíos lexítimos que pudieren heredar los bienes paternos. Una estricta fidelidá yera riquida de parte de la esposa, en casu d'adulteriu yera devuelta a la casa paterna. Pal varón, el [[adulteriu]], especialmente con esclaves, esclavos o prostitutes, taba dexáu.<br />
En Esparta los varones nun convivíen coles sos muyeres pero l'oxetivu yera producir mozos fuertes.
Plutarco afirmaba que, asina, los maríos ''«ignoren l'enfastiu y el cayente del sentimientu que corada una vida de mancomún ensin torgues»''.<ref>Plutarco, ''Vida de Licurgo'', xv, 10</ref><br />
Los varones, que xeneralmente doblaben n'edá a les sos muyeres, yeren afalaos a «emprestar»
Na Europa del norte, mientres la [[Edá Media]], producióse un lentu reemplazamiento de la llei xermánica -pola que'l contratu matrimonial establecer ente'l noviu y el guardián de la muyer- polos códigos civiles cristianos -onde se riquir el [[consentimientu]] de la [[muyer]]-. Nel sieglu XII el principiu llegal del matrimoniu por consentimientu taba establecíu y los matrimonios impuestos empezaben a quedar tras. El procesu d'urbanización tamién contribuyó a dichu proceso yá que lliberaba en parte a la muyer de la xera de procreación.<ref>Manuel de Landa, ''Mil años d'hestoria non llineal'', Gedisa, 2011, ISBN 978-84-9784-292-1, pag. 149</ref><ref>Edith Ennen, ''The Medieval Woman'', Oxford, Basil Blackwell, 1989, pág. 267</ref>
Llinia 67:
Según la [[Ilesia católica|Ilesia Católica]], l'orixe del matrimoniu ente una pareya nun ye solo cultural, sinón que vien de la mesma naturaleza humana en cuantes que (como diz el llibru del [[Xénesis]] ([http://www.vatican.va/archive/ESL0506/__P1.HTM 1-27]), na [[Biblia]]) de primeres "[[Dios (cristianismu)|Dios]] crear home y muyer". El matrimoniu sería, por tanto, una [[institución]] y non un productu cultural que les sos principales característiques -unidá, indisolubilidad y apertura a la vida- vendríen definíes pola mesma naturaleza del conceutu católicu de [[amor]] ente home y muyer, qu'esixe a los [[maríos]] o [[cónyuges]] amar l'unu al otru pa siempres y qu'algama la so mayor espresión na [[procreación]]. Por eso, la Ilesia Católica opúnxose tradicionalmente al [[adulteriu]], la [[poligamia]], el refugu de la fecundidá y el [[divorciu]].<ref>[http://www.vatican.va/archive/compendium_ccc/documents/archive_2005_compendium-ccc_sp.html#LOS%20SACRAMENTOS%20A EL%20SERVICIU%20%20DE%20LA%20COMUNI%C3%93N%20Y%20DE%20LA%20MISI%C3%93N Compendiu del Catecismu de la Ilesia Católica, 347]</ref> Tamién, apocayá, manifestóse en contra tantu a les lexislaciones que dexen les uniones ente persones del mesmu sexu como a aquelles que fornieren el estatus xurídicu de diches uniones al del matrimoniu, porque entiende que «significaría non solamente aprobar un comportamientu esviáu y convertilo nun modelu pa la sociedá actual, sinón tamién ofuscar valores fundamentales que pertenecen al patrimoniu común de la humanidá».<ref>[http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_20030731_homosexual-unions_sp.html Congregación pa la Doctrina de la fe. Considerancies alrodiu de los proyeutos de reconocencia llegal de les uniones ente persones homosexuales]</ref>
Pa los católicos, el fundamentu del matrimoniu alcuéntrase nes siguientes
{{cita|Creó Dios al home a imaxe so, a imaxe de Dios crear, y crear varón y fema. Por eso va dexar l'home al so padre y a la so madre y va xunise a la so muyer; y vendrán ser los dos una sola carne...}}
Llinia 79:
El matrimoniu ente persones del mesmu sexu reconoz llegal o socialmente un matrimoniu formáu por contrayentes del mesmu [[sexu|sexu biolóxicu]] o [[identidá de xéneru]].
Les primeres lleis de la [[Hestoria del mundu actual|dómina actual]] en reconocer el matrimoniu ente persones del mesmu sexu fueron aprobaes mientres la primer década del [[sieglu XXI]]. A la Fecha-n}}, quince países ([[Matrimoniu ente persones del mesmu sexu n'Arxentina|Arxentina]], [[Matrimoniu ente persones del mesmu sexu en Bélxica|Bélxica]], [[Matrimoniu ente persones del mesmu sexu en Brasil|Brasil]], [[Matrimoniu ente persones del mesmu sexu en Canadá|Canadá]], [[Matrimoniu ente persones del mesmu sexu en Dinamarca|Dinamarca]], [[Matrimoniu ente persones del mesmu sexu n'España|España]], [[Matrimoniu ente persones del mesmu sexu en Francia|Francia]], [[Irlanda]], [[Matrimoniu ente persones del mesmu sexu n'Islandia|Islandia]], [[Matrimoniu ente persones del mesmu sexu en Noruega|Noruega]], [[Matrimoniu ente persones del mesmu sexu en Nueva Zelanda|Nueva Zelanda]], [[Matrimoniu ente persones del mesmu sexu nos Países Baxos|Países Baxos]], [[Matrimoniu ente persones del mesmu sexu en Portugal|Portugal]], [[Matrimoniu ente persones del mesmu sexu en Suráfrica|Suráfrica]], [[Matrimoniu ente persones del mesmu sexu en Suecia|Suecia]], [[Matrimoniu ente persones del mesmu sexu n'Uruguái|Uruguái]]) y delles xurisdicciones subnacionales de [[Matrimoniu ente persones del mesmu sexu en Méxicu|Méxicu]] y los [[Reconocencia d'uniones del mesmu sexu n'Estaos Xuníos|Estaos Xuníos]] dexen casase a les pareyes del mesmu sexu.
== Fundamentos xurídicos ==
| |||