Diferencies ente revisiones de «Realismu lliterariu»
Contenido eliminado Contenido añadido
m Bot: Troquéu automáticu de testu (-Bonos Aires +Buenos Aires) |
m Iguo testu: -"austríaco" +"austríacu |
||
Llinia 1:
{{Referencies adicionales|t=20171004022843}}
[[Archivu:Honoré_de_Balzac_(1842).jpg|thumb|200px|[[Daguerrotipu]] de [[Balzac]] (1840), consideráu, con [[Stendhal]], padre del realismu que dambos
[[Archivu:Stendhal.jpg|thumb|200px|[[Stendhal]], semeya de [[Johan Olaf Sodemark]] (1840)]]
El '''realismu lliterariu''' ye una corriente estética que supunxo una rotura col [[romanticismu]], tantu nos aspeutos ideolóxicos como nos formales, na segunda metá del sieglu XIX. Estendióse tamién a les artes plástiques en Llatinoamérica, llugar onde hasta entós nun había gran proliferación nesti arte.
Llinia 53:
La novela realista europea vien ser la [[épica]] de la [[clase media]] o burguesa que consiguió —a lo llargo de socesives revoluciones que-y fueron confiriendo cada vez mayor poder ([[1789]], [[1820]], [[1830]] y [[1848]])—, instalase como clase dominante en tolos aspeutos de la vida, incluyíu'l cultural y l'estéticu. Los ideales burgueses (materialismu, utilitarismu, busca del ésitu económico y social) van dir apaeciendo na novela adulces, y na so fase final tamién van dir apaeciendo dalgunos de los sos problemes internos (el papel de la muyer instruyida y sicasí sacupada; l'éxodu del campu a la ciudá y la mutación de valores subsecuente, por casu). Per otra parte, cuando se vaigan repitiendo y escosando les temes relatives a la burguesía, la descripción realista va dir enfusando n'otros ámbitos y va dexar la mera descripción esterna de les conductes pa pasar a la descripción interna de les mesmes, tresformándose en [[novela psicolóxica]] y xenerando procedimientos narrativos introspectivos como'l [[monólogu#El monólogu interior|monólogu interior]] y el [[estilu indirectu llibre]]. Tou ello fixo posible l'apaición de movimientos en cierta manera opuestos, como'l [[Espiritualismu lliterariu|espiritualismu]], per un sitiu, visible na última etapa de narradores realistes como [[Benito Pérez Galdós]], [[Fiódor Dostoievski]] y [[Llión Tolstói]], y el [[naturalismu]], por otru, qu'esaxeraba los conteníos sociales, documentales y científicos del realismu, averándose a la descripción de les clases humildes, marxinaes y desfavorecidas. El autores van tratar d'ufiertar personaxes y situaciones comunes, lo que convierte a la obra lliteraria nuna fonte de primer orde pa la conocencia del pasáu históricu, entá teniendo en cuenta los precuros que tienen de tomase pa un usu documental de les fontes lliteraries.
En [[Francia]] fueron escritores realistes Henri Beyle ''[[Stendhal]]'', [[Honoré de Balzac]] y [[Gustave Flaubert]]. Nel [[Reinu Xuníu]] destaquen [[George Eliot]] (1819–1880) con obres como ''[[Middlemarch|Middlemarch: A Study of Provincial Life]]'' (1871–72), [[William M. Thackeray]] (''[[La feria de les vanidaes]]'', 1847) y [[Charles Dickens]] (''David Copperfield'', 1849), ente otros; en [[Rusia]] [[Llión Tolstói]] y [[Fiódor Dostoyevski]]. N'España [[Benito Pérez Galdós]], [[Leopoldo Alas Clarín]], [[José María de Pereda]] y [[Emilia Pardo Bazán]] (vease [[novela realista]]). Portugal cunta con [[Eça de Queiroz]]. N'[[Italia]], el movimientu denominóse [[verismo]] y tien al so más caracterizáu representante en [[Giovanni Verga]]. Tocantes a la lliteratura escrita n'alemán, ye un movimientu d'esti sesgu'l llamáu [[Biedermeier]] y pueden considerase realistes los novelistes suizos [[Albert Bitzius]] (qu'utilizaba'l seudónimu Jeremías Gotthelf), [[Gottfried Keller]], [[Conrad Ferdinand Meyer]], el
== Realismu lliterariu n'América ==
Llinia 66:
[[Archivu:Alberto Blest Gana.jpeg|thumb|200px|right|[[Alberto Blest Gana]].]]
En Hispanoamérica, la tradición [[Costumismu|costumbrista]] empecipiada pol mexicanu [[Joaquín Fernández de Lizardi]] siguir el colombianu [[José María Vergara y Vergara]] (1831-1872); el chilenu [[José Joaquín Vallina]] (1809-1858); el mexicanu [[José Tomás de Cuéllar]] (1830-1894), quien, sol pseudónimu «Facundo», publica una serie de noveles sol títulu de ''La llinterna máxica'' (1871-1892), el mexicanu [[Luis G. Inclán]] (Méxicu, 1816-1875) que pinta la vida rural con llinguaxe popular del estáu de Michoacán na so obra ''Astucia'' (1865). En Chile, [[Alberto Blest Gana]]
Un realismu más decantáu y que sigue modelos europeos ye'l representáu por [[Eduardo Acevedo Díaz]] (Uruguái, 1851-1921); [[Tomás Carrasquilla]] (Colombia, 1858-1941); [[Carlos María Ocantos]] (Arxentina, 1860-1949) y [[Luis A. Martínez]] (Ecuador, 1868-1909). Tamién ye realista'l mexicanu [[Rafael Delgado]] (1853-1914), autor de cuatro noveles y una colección de ''Cuentos y notes'' (1902); la so obra más conocida ye ''La Calandria'' (1890).
Llinia 81:
*El [[posromanticismo]] puramente dichu de la segunda metá del sieglu XIX, qu'entemez, en distintes dosis, realismu y romanticismu, ensin llograr superar la íntima contradicción ente estos dos corrientes. La novela ''[[Madame Bovary]]'', de [[Flaubert]], puede considerase típica d'esta corriente. Otru escritores postrománticos: [[Robert Louis Stevenson]], [[Arthur Conan Doyle]], [[Joseph Conrad]], [[Rudyard Kipling]], [[Herman Melville]] y [[Thomas Carlyle]].
*La novela psicolóxica; de les minucioses descripciones esteriores del realismu pasar a les interiores y del [[narrador omnisciente]] al [[monólogu interior]] y, yá nel [[sieglu XX]], la [[novela psicolóxica]] cultiva una faceta determinada del realismu: escosada la descripción física y material de les redolaes y escenarios, l'atención céntrase más bien nos personaxes, que la so psicoloxía ye lo único yá que interesa. Asina asocede col impresionismu de [[Marcel Proust]] y los personaxes de [[Henry James]], absorbíos pol so propiu puntu de vista. El novelista forzar a describir nos sos mínimos detalles los ires y venires de conciencia, por aciu técniques como la del [[monólogu interior]] y el [[estilu indirectu llibre]]. Son maestros d'esti arte'l francés [[Edouard Dujardin]], la inglesa [[Virginia Woolf]], l'estauxunidense [[William Faulkner]] y,
*El [[simbolismu]], espresu sobremanera nos xéneros de la llírica ([[Charles Baudelaire]], [[Paul Verlaine]], [[Arthur Rimbaud]], [[Stéphane Mallarmé]]) y el teatru ([[Maurice Maeterlinck]])
*El [[esteticismu]], el [[decadentismo]], el [[parnasianismo]], el [[prerrafaelismo]] y el [[modernismu]].
| |||