Diferencies ente revisiones de «Eleiciones»

En [[política]], les '''eleiciones''' son un procesu de [[toma de decisiones]] nel que los [[electoreleutor]]es escueyen, col so [[votu (eleiciones)|votu]], ente una pluralidá de [[candidatu|candidatos]] a quien van ocupar los [[cargos políticos]] nuna [[democracia representativa]]. Hai eleiciones xenerales (les que se convoquen pa escoyer a los miembros del [[parllamentu]] o [[poder llexislativu]], y nel so casu al [[xefe del Estáu]] o del [[poder executivu]]) y [[eleición local|eleiciones locales]], d'ámbitu [[conceyu|municipal]] o [[rexón|rexonal]]. En dalgunos [[Sistema políticu|sistemes políticos]] tamién se someten otros cargos a [[eleición popular]].

Un mecanismu qu'alteria esa igualdá ye la manipulación comenenciuda del tamañu y distribución de les [[circunscripciones electorales]] ([[gerrymandering]], [[rotten boroughs]]). Si reconoz la [[soberanía popular]], tol [[pueblu]] tien derechu tantu al [[sufraxu activu]] (cuando toos pueden votar, falar de [[sufraxu universal]], si non, de [[sufraxu acutáu]]) como al [[sufraxu pasivu]] (toos han de poder ser escoyíos). N'ocasiones la llei preve circunstancies nes que se pierde'l [[derechu de sufraxu]] o requisitos de distinta naturaleza pal so exerciciu; llimitaciones qu'en dellos casos pueden aportar a tan abusives que desvirtúan les resultaos electorales.<ref>Mecanismos pa torgar de fechu el votu de los negros n'Estaos Xuníos dende l'abolición de la esclavitú hasta mediaos del sieglu XX ([[movimientu polos derechos civiles]]).</ref> Les característiques de les eleiciones en cada país regular na [[llexislación electoraleleutoral]], que define'l so peculiar [[sistema electoraleleutoral]], como por casu la so naturaleza d'[[sufraxu directu|eleiciones directes]] (la totalidá de la ciudadanía escueye directamente col so votu al cargu escoyíu) o [[sufraxu indirectu|indirectes]] (hai un cuerpu entemediu, compuestu por representantes escoyíos por tola ciudadanía, que ye'l que toma la decisión). La introducción de novedaes nos sistemes electorales denominar [[reforma electoraleleutoral]].

El mecanismu habitual de [[participación política]] de los ciudadanos na [[democracia lliberal]] son les instituciones denominaes [[partíos políticos]], anque hai otros mecanismos pa la presentación de [[candidatures electorales]] ([[coaliciones electorales]], [[agrupaciones d'electoreseleutores]], etc.)

La caña de la [[ciencia política]] qu'analiza científicamente les eleiciones denominar [[psefología]] (de psephos ψῆφος, "quixarru" en [[llingua griega|griegu]], polos que s'usaben na [[democracia griega]] como [[boleta electoraleleutoral|papeletes electorales]] -vease tamién [[ostracon]]-).<ref>Términu acuñáu por [[R. B. McCallum]] en 1952. Fonte citada en [[:en:Psephology]].</ref>

La entruga al respective de quién debi [[Sufraxu|sufragar]] ye un asuntu central nes eleiciones. Nel electoráueleutoráu xeneralmente nun s'atopa incluyida la población entera; por casu, munchos países prohíben-yos votar a les persones declaraes mentalmente incompetentes; amás, toles xurisdicciones riquen una edá mínima pa votar.

Ye avezáu l'establecimientu de graos entemedios ente'l electoreseleutores y los escoyíos, por casu, el [[Presidente d'Estaos Xuníos]] ye escoyíu pol [[colexu electoraleleutoral]], y nel [[Sistema Westminster]], el [[Primer ministru]] ye formalmente escoyíu pola "cabeza del estáu" (siendo escoyíu realmente pol parllamentu o pol so propiu partíu).

{{AP|Sistema electoraleleutoral}}

Los [[sistema electoraleleutoral|sistemes electorales]] referir a arreglos constitucionales detallaos y [[Sistema de votación|sistemes de votación]] pa determinar qué individuos y partíos políticos son escoyíos en posiciones de poder.

El primer pasu ye cuntar los votos, pa lo cual úsense distintos sistemes de recuentu de votos y papeletes. La mayoría de los sistemes pueden ser categorizados en sistemes de [[Representación proporcional]] y de [[Sistema electoraleleutoral mayoritariu|mayoritarios]].

** [[Segunda vuelta electoraleleutoral|Doble ronda]]

* [[Derechu electoraleleutoral]]

* [[ElectoráuEleutoráu]]

* [[Promesa electoraleleutoral]]

* [[Reforma electoraleleutoral]]