Diferencies ente revisiones de «Jena»
Contenido eliminado Contenido añadido
m «Arquivu» => «Archivu» |
m Preferencies llingüístiques |
||
Llinia 23:
=== Edá Moderna ===
==== La Reforma Luterana ====
En [[1517]] empieza [[Reforma protestante|la Reforma]] de [[Martín Lutero]] (1483-1546) en [[Wittenberg]], la capital de los países Ernestinos (asitiada a 150 km de nordés de Jena). La nueva doctrina sopeléxase rápido; en Jena faise bien popular por cuenta de los sos trés monesterios. Lutero viaxa a Jena de cutiu pa tomar parte n'alderiques y sermones sobre les idees de la Reforma. En [[1523]] el teólogu Martín Reinhardt espón n'unu de los sos sermones l'aguada más radical de les nueves doctrines. De resultes [[Federico III
N'agostu de 1524 produzse un discutiniu ente los reformadores Lutero y el so ex profesor Andreas Bodenstein von Karlstadt (1482-1541) nel local públicu “Osu Negru” de Jena. Esi mesmu añu espulsar a Karlstadt de Turingia. Les interpretaciones radicales de la Reforma dan llugar a la [[Guerra d'el llabradores alemanes]] (1524-1525) nel sur d'Alemaña. En 1525 la batalla llega a Jena, onde se producen fuertes enfrentamientos ente los dos bandos. Tres la guerra, la Reforma pierde'l so calter revolucionariu nel ámbitu social, y ésti queda amenorgáu a los círculos teolóxicos.
==== Fundación de la universidá y circunstancies históriques ====
Tres la muerte de Federico III el Prudente en 1525 el so hermanu [[Juan
En 1527-28, por indicación de Juan el Constante, la universidá de los Ernestinos, centru de la Reforma luterana, treslladar a Jena por cuenta de una epidemia de [[peste]] en Wittenberg.
Na [[Dieta de Espira (1529)|Dieta de Espira de 1529]] un grupu de príncipes y ciudaes imperiales alemanes que taben sol lideralgu de Juan el Constante espresen la so protesta contra'l [[Edictu de Worms]] de [[Carlos I d'España|Carlos V]] (Carlos I d'España) que prohibía creer y enseñar les doctrines luteranes. Esti testimoniu públicu d'oposición contra Carlos V, emperador del [[Sacru Imperiu Romanu Xermánicu]] (SIRG) ye l'entamu d'una nueva etapa nel conflictu ente católicos y luteranos, tamién s'anicia'l términu [[protestantismu]]. En [[1530]] Carlos V refuga les [[Confesiones de Augsburgu]], la primer esposición oficial de los principios del Protestantismu. Como reacción, munchos de los países y ciudaes protestantes fundan la [[Lliga de Esmalcalda]] pa defender los sos intereses. Tres la muerte del so padre en 1532, [[Juan Federico I
L'añu [[1546]] supunxo un xiru pa la Lliga de Esmalcalda. Los Ernestinos sufren una crisis bien grave que provoca un cambéu radical na pequena ciudá vinicultura de Jena. En [[1546]] Carlos V se alía col Papa Pablo III contra los protestantes y empecipien una [[espedición militar]] contra les ciudaes y los países heréticos. El 24 d'abril de 1547 remata la primer guerra ente católicos y protestantes: les tropes cimeres del emperador Carlos V y el so hermanu [[Fernandu I de Habsburgo|Fernando de Habsburgu]] trunfen na [[batalla de Mühlberg]] sobre les fuerces de Juan Federico I, príncipe-
Juan Federico, entá prisioneru, escueyi Weimar como nueva residencia de la corte y decide fundar una nueva universidá en Jena. Los sos fíos, Juan Federico II y Juan Guillermo I entamen el cambéu de residencia, tresporten pa la universidá la rica biblioteca de Federico III el Prudente (la "Bibliotheca Electoralis" de la universidá de Wittenberg) a Jena. Ye'l tercer y definitivu treslláu de la universidá ernestina. En 1548 el “Colegium Jenense” (n'alemán Hohe Schule) abre les sos puertes nel ex monesteriu dominicu, el mesmu llugar onde tuvo allugáu nos años 1527-28 y 1535-36. Munchos d'el profesores y estudiantes de Wittenberg tamién se treslladen a Jena.
Llinia 197:
Otros restos del muriu de la ciudá medieval son la ''Johannistor'' y la ''Pulverturm'' na esquina noroeste de la ciudá histórica. Al sureste atopa la ''Torre Colorada'' (Roter Turm). Na esquina nordés de la Jena medieval ta'l nuevu edificiu principal de la universidá (Universitätshauptgebäude (UHG)), construyíu mientres el ''Jugendstil'' (un estilu arquitectónicu paecencia al [[arquiteutura moderna|modernismu]]) ente [[1905]] y [[1908]].
Ente estes fronteres de la ciudá histórica tán los edificios más vieyos. La plaza del mercáu col conceyu y l'estatura del príncipe
Detrás del mercáu esta la ilesia gótica San Miguel, construyida, como'l conceyu, a finales de [[sieglu XIV]], onde s'atopa la [[llábana]] orixinal de [[Martín Lutero]] dende [[1571]].
Llinia 258:
=== Biblioteques y archivos ===
La ''Thüringer Universitäts- und Landesbibliothek'' (ThULB) ye la [[biblioteca]] de la universidá y tamién del estáu de Turingia. La base de la biblioteca ye la "Bibliotheca Electoralis" del [[sieglu VI]], fundada pol príncipe-
Otres biblioteques importantes son la ''Fachhochschulbibliothek'' (Fachhochschule Jena) y la biblioteca de la ciudá, la ''Ernst-Abbe-Bücherei''.
| |||