Diferencies ente revisiones de «Cangas del Narcea»

Contenido eliminado Contenido añadido
m correiciones
m Iguo testu: -"núcleu" +"nucleu"
Llinia 2:
{{rexón
|partíu = Cangas del Narcea
|xentiliciu = [[wikt:cangués|cangués, -esa, -eso]]
}}
'''Cangas del Narcea,''' n'asturianu simplemente '''Cangas''', ya'l mayor [[Conceyos d'Asturies|conceyu]] d'[[Asturies]] ya ún de los mayores d'[[España]]. Ta allugáu nu sudoeste asturianu. La súa [[capital]] ya Cangas del Narcea, que ta travesada pol [[ríu Narcea]] del que remanez el so nome (garganta del Narcea) ya pol [[ríu Naviegu]]. Llenda'l norte con [[Ayande]] ya [[Tinéu]], al oeste con [[Ibias]], al sur con [[Degaña]] ya'l conceyu llionés de [[Ḷḷaciana]], ya pol este con [[Somiedu]].
Llinia 26:
Nu conceyu podemos atopar bayura d'aves rapiegas, ente las qu'hai deḷḷas asiduas como'l [[gavilán]], l'[[azor]], el [[morzacu]], dellos tipos d'[[Águila|aiglas]], deḷḷas [[curuxa|curuxas]], arriendas d'outras que chegan eventualmente comu la [[utre exipciu|utra exipcia]] ou la [[utre lleonáu|utra rubia]] qu'agora tien los sous níus nu vecín Somiedu anque tamién tuvienon zonas de cría en Cangas nu SXX. Tamién atopamos [[perdiz|perdices]], esistiendo principlamente dos menas de [[perdiz]] na zona, la especie mediterránea de [[perdiz bermeya]], ya la eurosiberiana [[Perdix perdix|perdiz de gancéu]], nos altos ya penaubales.
 
Hai muitos [[Mustélidos]], que muran nos soutos ya tamién nas ḷḷindes de los ríos: [[Meles meles|melandru]], [[mustela nivalis|munieḷḷa]], [[martes martes|fuina]], [[mustela putorius|furón]], [[llóndriga|ḷḷóndrigas]], ya un vivérridu: [[genetta genetta|xeneta]]. Tamién el endemismu peninsular [[topu fediondu|toupu fediondu]]. Esti conceyu tien un centenar de quilómetros de riberas, principalmente las del [[ríu Narcea]], calteniendo asina una rica fauna fluvial, destacando la [[trucha|truita]]. Anantias de que l.levantaran los banzaos de Pilutuertu ya Calabazos, el salmón ya l'anguila caltenían importantes poblaciones, siendo la última muito importante na gastronomía canguesa, destacando la empanada d'anguila como pratu típicu cangués que güei solo recuerdan las xeneraciones previas a los grandes banzaos. Hai una gran diversidá d'anfibios asociada a viescas, ḷḷagunas, regueiros ya ḷḷamargales nu conceyu cumu la [[sacavera]] cantábrica ('''''[[Salamandra salamandra bernardezi]]'''''), l'ascurpión ('''''[[Triturus marmoratus]]'''''), la sacavera de braña ('''''[[Ichthyosaura alpestris cyreni (Tritón alpín español)|Ichthyosaura alpestris cyreni]]''''') ya la sacavera d'augua ibérica ('''''[[Lissotriton boscai]]'''''). Na redolada los ríos tán aves como'l [[páxaru d'agua|páxaru d'augua]], el [[martín pescador]] ou la [[coccinellidae|mariquita]].
 
== Historia ==
Llinia 193:
| [[Imaxe:Escudo de Cangas de Narcea.svg|25px|]]
|-
| align="center" style="font-size: 90%;" colspan="2"| [[Adralés]] | [[Ambres]] | [[Abanceña]] | [[Auguera]] | [[Bergame]] | [[Berguñu]] | [[Bimeda]] | [[Bisuyu (Cangas)|Bisuyu]] | [[Brañas (Cangas)|Brañas]] | [[Cangas del Narcea (parroquia)|Cangas del Narcea]] | [[Carbachu]] | [[Carceda]] | [[Castañéu (Cangas)|Castañéu]] | [[Cibea]] | [[Cibuyu]] | [[Courias]] | [[Fontes de Corveiru]] | [[Larna]] | [[Las Montañas]] | [[La Riela]] | [[Ḷḷarón]] | [[Ḷḷinares (Cangas)|Ḷḷinares]] | [[Ḷḷumés]] | [[Maganes]] | [[Mieldes]] | [[Monesteriu d'Ermu]] | [[Naviegu]] | [[Noceda (Cangas)|Noceda]] | [[Oubachu]] | [[Ounón]] | [[Piñera (Cangas)|Piñera]] | [[Pousada de Rengos]] | [[Robléu de Teinás]] | [[Samartín de Sierra]] | [[San Cristóbal (Cangas)|San Cristóbal]] | [[San Pedru d'Arbas]] | [[San Pedru Culiema]] | [[Santiáu de Sierra]] | [[Santianes (Cangas)|Santianes]] | [[Santa Marina]] | [[Santolaya (Cangas)|Santolaya]] | [[San Xulianu]] | [[Trones]] | [[Tubongu]] | [[Veiga de Rengos]] | [[Veigaḷḷagar]] | [[Viḷḷacibrán]] | [[Viḷḷalái]] | [[Viḷḷarmental]] | [[Viḷḷatexil]] | [[Xarceléi]] | [[Xedré]] | [[Xinestosu]] | [[Xichón]]
|}
</div>
Llinia 204:
<timeline>
Colors=
id:lightgrey value:gray(0.9)
id:darkgrey value:gray(0.7)
id:sfondo value:rgb(1,1,1)
id:barra value:rgb(0.6,0.7,0.9)
 
ImageSize = width:620 height:300
PlotArea = left: 60 bottom: 30 top: 20 right: 20
DateFormat = x.y
Period = from:0 till:25000
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = late
ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:5000 start:0
ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:1000 start:0
Llinia 221:
BarData=
 
bar: 1842 text: 1842
bar: 1860 text: 1860
bar: 1877 text: 1877
bar: 1887 text: 1887
bar: 1900 text: 1900
bar: 1910 text: 1910
bar: 1920 text: 1920
bar: 1930 text: 1930
bar: 1940 text: 1940
bar: 1950 text: 1950
bar: 1960 text: 1960
bar: 1970 text: 1970
bar: 1980 text: 1980
bar: 1990 text: 1990
bar: 2000 text: 2000
bar: 2006 text: 2006
 
 
PlotData=
color:barra width:20 align:center
 
bar: 1842 from:17047 till: 0
bar: 1860 from:21337 till: 0
bar: 1877 from:22212 till: 0
bar: 1887 from:22361 till: 0
bar: 1900 from:22742 till: 0
bar: 1910 from:23104 till: 0
bar: 1920 from:23668 till: 0
bar: 1930 from:21417 till: 0
bar: 1940 from:21296 till: 0
bar: 1950 from:21143 till: 0
bar: 1960 from:20980 till: 0
bar: 1970 from:19713 till: 0
bar: 1980 from:19738 till: 0
bar: 1990 from:19083 till: 0
bar: 2000 from:16068 till: 0
bar: 2006 from:15437 till: 0
 
 
PlotData=
 
bar: 1842 at: 17047 fontsize:S text: 17.047 shift:(0,5)
bar: 1860 at: 21337 fontsize:S text: 21.337 shift:(0,5)
bar: 1877 at: 22212 fontsize:S text: 22.212 shift:(0,5)
bar: 1887 at: 22361 fontsize:S text: 22.361 shift:(0,5)
bar: 1900 at: 22742 fontsize:S text: 22.742 shift:(0,5)
bar: 1910 at: 23104 fontsize:S text: 23.104 shift:(0,5)
bar: 1920 at: 23668 fontsize:S text: 23.668 shift:(0,5)
bar: 1930 at: 21417 fontsize:S text: 21.417 shift:(0,5)
bar: 1940 at: 21296 fontsize:S text: 21.296 shift:(0,5)
bar: 1950 at: 21143 fontsize:S text: 21.143 shift:(0,5)
bar: 1960 at: 20980 fontsize:S text: 20.980 shift:(0,5)
bar: 1970 at: 19713 fontsize:S text: 19.713 shift:(0,5)
bar: 1980 at: 19738 fontsize:S text: 19.738 shift:(0,5)
bar: 1990 at: 19083 fontsize:S text: 19.083 shift:(0,5)
bar: 2000 at: 16068 fontsize:S text: 16.068 shift:(0,5)
bar: 2006 at: 15437 fontsize:S text: 15.437 shift:(0,5)
 
 
Llinia 289:
Tien les mesmes carauterístiques que munchos [[conceyu|conceyos]] rurales asturianos, como pue ser la so incapacidá pa caltener la so población y un éxodu hacia les zones industrializaes del centru d'[[Asturies]].
 
Esti conceyu tien una peculiaridá y ye qu'al tar tan separtáu del centru, el so [[éxodu rural]] nun comenzara cuando yá taba entamada n'otros conceyos, polo qu'equí se retrasa ya incluso foi munchu más lentu, llegando la so capital a tolo contrariu, na [[1970|década de los 70]] amparada pola so [[minería|actividá minera]], que taba en gran auxe daquella. Incluso anguaño la so capital sigue medrando llegando a tener más de 9.000 habitantes y rondando la categoría de pequeña ciudá, anque xeográficamente se pue considerar como tal yá que pertien tolos servicios d'una gran ciudá (hospital, xulgáu, facienda, conseyeríes...), la capital ye un puru núcleunucleu de servicios asitiáu ente los 10 núcleosnucleos mas urbanos y grandes d'Asturies, actúa como una auténtica capital del suroccidente, encadarmando esti y llegando a ser el núcleunucleu urbanu más grande del occidente, Cangas capital estiende'l so arcu d'influyencia pol restu del occidente asturianu y la comarca de [[Ḷḷaciana]]. La capital tien cuadruplicada la so población en contraposición col restu del conceyu que foi teniendo una emigración hacia estremaos puntos como foron [[Arxentina]], [[Madrid]] y el centro industrial d'[[Asturies]].
 
Anguaño güeyase ciertu retornu de los emigraos, especialmente de los madrilanos tres la xubilación. Rescamplar que'l númberu d'habitantes del conceyu sigue baxando (actualmente a un ritmu normal) y espérase que práuticamente s'estabilice nos prósimos años, a pesar del baxón esperimentáu calificáu por dalgunos seutores como allarmante nun pue ser calificáu como tal yá qu'otros conceyos mineros de la cuenca minera central tien esperimentao un despoblamientu mayor tando entá munchu más cerca o incluyíos nel área metropolitana central asturiana.