Diferencies ente revisiones de «Tierres Altes d'Escocia»
Contenido eliminado Contenido añadido
m Iguo testu: -"<sup>2</sup>" +"²", -"<sup>3</sup>" +"³" |
m Bot: Troquéu automáticu de testu (- lo llargu + lo llargo ) |
||
Llinia 1:
[[Ficheru:Scottish Highlands and Lowlands.png|miniaturadeimagen|División de les Highlands y les Lowlands]]
Les '''Tierres Altes''' ([[Gaélicu escocés]]: ''A' Ghàidhealtachd'', "la tierra de los gaélicos"; [[Escocés (llingua xermánica)|escocés]]: ''the Hielands'') ye una rexón hestórica d'[[Escocia]]. La rexón diferencióse culturalmente de les [[Tierres Baxes d'Escocia|Tierres Baxes]] nel periodu de transición de la [[Edá Media]] a la [[Edá Moderna]], cuando l'escocés xermánicu entamó a ser preponderante frente al escocés gaélicu a lo
La rexón ta mui poco poblada, con dalgunes cadenes montañes, incluindo la montaña más alta de les Islles Britániques, [[Ben Nevis]]. Enantes del sieglu XIX les Tierres Altes taben densamente poblaes, pero trés factores combinaos arrasaron cola prosperidá de les Highlands: el fin del estilu de vida tradicional de les Tierres Altes ([[Sistema de clanes escocés|Sistema de clanes]]) depués de la derrota nel [[Alzamientu Xacobita]] de 1745 escontra'l rei [[Países Baxos|neerlandés]] y protestante [[William III d'Inglatera|William III d'Inglaterra]], el desplazamientu forzáu de población de les Highlands nel sieglu XVII (procesu llamáu n'inglés Highland Clearance), y la emigración masiva a les ciudaes durante la [[Revolución Industrial]]. Güei, les Tierres Altes ye una de les rexones menos poblaes d'Europa, con una densidá poblacional de 9,1 habitantes por km², comparable cola densidá de Bolivia, Tsad o Rusia.
Llinia 16:
Ente los siglos XV y XX, la rexón se separta culturalmente de les Lowlands en términos llingüísticos. N'escocés gaélicu, la rexón ye nomada A' Gàidhealtachd, porque ye una rexón escocesa onde se fala tradicionalmente ésta llingua, anque la llingua solo se fala xeneralmente pola población a día de güei nes Islles Hébrides Esteriores. Los términos Highlands y A' Gáidhealtachd normalmente son usados indistintamente, pero tienen diferentes significaos nes respectives llingues. L'inglés ye güei la llingua más falada na rexón nun dialectu mui influenciáu pol gaélicu.
Como consecuencia del Alzamientu Xacobita, el gobiernu británicu aprobó una serie de lleis pa destruyir el sistema de clanes escocés, incluindo la prohibición de portar armes y de llevar tartán, y llimites nes actividaes de la Iglesia Episcopal escocesa. La mayoría d'esta llexislación foi derogada a finales del sieglu XVIII, cuando l'amenaza xacobita ya nun yera real, llevando a un rexurdimientu de la cultura de les Tierres Altes. El tartán foi adoptáu polos reximentos de les Highlands nel Exércitu Británicu, nel que los habitantes de les Tierres Altes s'alistaben en gran númberu pola pobreza de la so tierra na era de les guerres napoleóniques (1790-1815). Nel casu de la xente común foi abandonáu dafechu, anque na década de 1820 progresivamente foi siendo adoptáu pola élite social escocesa como símbolu d'identidá, incluso se punxo de moda na élite de toda Europa, como elementu de idealización romántica de les Highlands, impulsáu pola mitoloxía del Ciclu ossiánicu y les famoses obres de Walter Scott. El puntu álxidu ascocedió cola visita del Rei George IX d'Escocia en 1822 portando el tartán, provocando ente la población una demanda masiva d'estes prendes, que entá nun yeren conocides nin producides pola industria de llana escocesa. Los diseños de los tartanes de ca clán foron fixaos n'esti periodu, tornando nel símbolu más reconocible de la identidá escocesa. A lo
=== '''Economía''' ===
Llinia 23:
Les Tierres Altes enantes del sieglu XIX yeren mui probes y tradicionales, y nun fueron especialmente afeutaes pola [[Ilustración Escocesa]] nin pola [[Revolución industrial]], que sí influyeron considerablemente a les Tierres Baxes. El periodu de les [[Guerres Napoleóniques]] brindaron a les Tierres Altes prosperidá, optimismu y espoxigue económicu. La economía espoxigó gracies a los salarios pagaos n'industries químiques, pesqueres, telares, y grandes infraestructures como'l proyeutu del [[Canal de Caledonia]], un importante canal que xune güei la costa oriental n'[[Inverness]], cola costa ocidental en [[Corpach]]. Na costa oriental, les granxes ameyoraron, y los altos precios na venta del ganáu dieron abondo dineru a los propietarios. El serviciu na Armada Británica yera mui amañosu pa los homes mozos de les Tierres Altes, onde unviaben perres a les sos families y llueu podíen retirase con una bona pensión. Esta prosperidá finó alreor de 1815, y dellos factores negativos a llargo plazo entamaron a minar la posición económica de la clase de agricultores qu'arrendaban unos pocos acres de tierra, y que yeren conocíos como ''crofters''. Los propietarios de tierres foron enfocando les sos posesiones hacia'l mercáu dende 1750, y esti fechu pasu ente pasu foi disolviendo la estructura socioeconómica tradicional del les Tierres Altes del Noroeste y de les Islles Hébrides, causando finalmente una enorme crisis económica y social a los ''crofters''. El treslláu forzosu y reasitiamientu poblacional del sieglu XVIII (Highland Clearences) y el fin del sistema de municipios provocaron cambeos na propiedá de la tierra y na ganadería de la oveya. La [[Gran Fame Irlandesa]] de la década de 1840 foi causada por una enfermedá llegada de les Tierres Altes en 1846, que desendolcó nuna escomanada catástrofe humanitaria, ya un plan d'emigración en cadena de les poblaciones de les Tierres Altes. Nesti plan los llíderes de los clanes nomaben los homes mozos que migraríen primero, el llugar onde teníen que dir, y l'orde. Llueu de la so llegada, teníen que dir preparando'l camín pa los sos parientes, y asina nun ''sistema de cadena''.
El desigual repartu de la propiedá de la tierra foi un tema de gran importancia emocional y discutiniu na sociedá y economía de les Tierres Altes, y finalmente se tresformó en piedra angular del lliberalismu radical. Los ''crofters'' foron políticamente desposeídos de poder, y munchos d'ellos tornaron a la relixón, convirtiéndose al fervor relixosu del evanxelismu presbiterianu renacíu a lo
=== Relixón ===
| |||