Diferencies ente revisiones de «Cangas del Narcea»
Contenido eliminado Contenido añadido
m Bot: Troquéu automáticu de testu (-Monesteriu +Monasteriu) |
m Bot: Troquéu automáticu de testu (-monesteriu +monasteriu) |
||
Llinia 34:
Los más arcaicos ḷḷugares onde fonon atopaos restos correspuenden a la [[Edá de Fierru|Edá de Fierro]] ya la [[Cultura Castreña]], que ta representada con más de venti asitiamientos de gran importancia, con abondantes restos del trabayu del [[oru|ouru]] que se puen agrupar en tres conxuntos: en primer ḷḷugar el del vaḷḷe del [[ríu Eirrondu]], en segundu ḷḷugar cerca del caudal del Narcea ya un tercer ḷḷugar xuntu al [[ríu Ibias]], onde s'atopanon restos de [[moneda|monedas]] ya xarros que completan las pruebas de la presencia romana nesta estaya. Cangas taba ocupada polos [[astures]] [[pésicos]], que ocupaban igualmente los outros conceyos d'Asturias onde güei se fala [[asturianu occidental]].
Despuéis de la caida del [[Imperiu romanu|Imperiu]], hai yá un ermu que chega deica'l [[medievu]], onde yá entamamos a alcontrar noticias d'esti territoriu, inda conocíu nestoncias como parte de la [[Rexón Pésica]], con una configuración territorial muito diferente de la que tien anguanu'l conceyu, yá que nun primer momentu la so estensión acotábase al vaḷḷe del [[ríu Naviegu]]. D'outra miente creese que nos [[sieglu X|sieglos X]] y [[sieglu XI|XI]] había nesta zona abonda aristocracia con grandes propiedades que fundanon [[
===Edá media ya moderna ===
Llinia 40:
Nu [[sieglu XIII]], foi [[Alfonsu X]] el que conu so programa de repoblación, funda una puebla que chaman Cangas de Sierra en [[1255]], centralizándose ehí l'actividá alministrativa ya económica d'esta faza.
La [[baxa Edá Media|baixa Edá Media]] trouxo pal conceyu de Cangas el pasu por muitas manos señoriales, como un xeitu de traer el sofitu d'éstos a la corona. Foi [[Alfonsu XI]] el que dou una serie de privilexos a la xente de la zona yal [[
Los [[sieglu XIV|sieglos XIV]] y [[sieglu XV|XV]], tán marcaos por estremadas menas de ḷḷuitas, hasta cayer el conceyu en manos de la poderosa familia Quiñones, siendo restituyíu más tarde a la corona por [[Enrique III]], pero inda asina houbo garradieḷḷas ente los correxidores mandaos pola corona ya la familia Quiñones, qu'agora tinían el condáu de L.ḷuna, qu'acaba nun pleitu que sedría iguáu en [[1553]] a favor del rei, algamando Cangas la súa autonomía, con xurisdicción ordinaria de realengu.
La [[Edá Moderna]] trairá grandes cambeos, tanto territoriales como alministrativos, rescamplando la desamortización de [[Felipe II d'España|Felipe II]] que nun foi a esbarrumbar el podeiríu del
Nos [[sieglu XVI|sieglos XVI]] y [[Sieglu XVII|XVII]], el conceyu de Cangas pasa a formar parte de la [[Xunta Xeneral del Principáu|Xunta Xeneral]]. Nesti sieglu, la dedicación del conceyu ye principalmente ganadera ya agrícola.
Llinia 52:
=== Sieglu XIX n'adelantre ===
[[Imaxe:Cangas del narcea vista desde arriba.jpeg|thumb|250px|Vista de Cangas del Narcea.]]
El [[sieglu XIX]], trai la [[guerra de la Independencia Española]] yal conceyu foi invadíu dúas vegadas, cona queima del so archivu ya Casa Conceyu. Pero lo más importante d'esta dómina foi la [[desamortización de Mendizábal]], qu'acabóu dafeitu conu [[
El [[sieglu XX]], traerá nos sos comienzos un cambéu de nome: la corporación de [[Cangas de Tinéu]] camúdala por Cangas del Narcea, yá que la viḷḷa ya yá'l centru de tou esti territoriu ya nun quier tener una dependencia de [[Tinéu]]. La [[guerra civil española]] nun influyóu en Cangas tanto como la [[posguerra]], porque nestos ḷḷugares las partidas de guerrilleros [[republicanu|republicanos]] siguiríen resistiendo. De magar los [[años cincuenta]] esti conceyu desendolcará la sua actividá minera produciendo más de la metá de la producción asturiana d'antracita, que nas décadas caberas d'esti sieglu trouxo un fuerte recorte na sua producción, chegándose a un amenorgamientu del 50% nel [[2005]] polos planes de reconversión ya la situación actual na que solo una mina sigue abierta.
Llinia 400:
* '''El [[palaciu de los Llano]]'''. De finales del [[sieglu XVIII]] rescampla polos balcones en púlpitu qu'ornien la so fachada principal. Otros elementos d'interés del Palaciu de los Llano ye'l gran salón na primer planta y les puertes en madera llabrao y policromao de les sos dependencies.
* '''El [[Monasteriu de Courias|Monasteriu de Courias]]''', edificiu grandiosu tamién nomáu l'''Escorial Asturianu'', ye [[Monumentu Histórico-Artísticu]]. La so creación remontase al [[sieglu XI]], d'esa primer construcción queden dellos restos, pero foi nel [[sieglu XVII]], onde se reemplaza por un gran templu renacentista d'estilu herrerianu, fechu por Domingo de Mortera. Ye de planta de cruz llatina con llarga nave, capielles llaterales, cruceru y ampliu presbiteriu. Nes intersecciones ente nave y cruceru hai una cúpula sobre pechines iluminada por una llinterna. El so interior ye severu pero con un guapu tratamientu colorista qu'estrema los elementos estructurales y les zones cubiertas con cal. Tamién equí hebo una evolución d'estilos pasando de l'austeridá del clasicismu al recargu del barrocu y esto vese nes capielles, el coru, los presbiterios y en xeneral en tol templu de Courias, enllenándose los altares de talles de madera, [[retablu|retablos]], [[sillería|silleríes]], etc. El so retablu mayor y los sos llaterales considerense ún de los meyores del barrocu n'Asturies. El
* '''La [[ilesia de Santa María (Cangas)|Ilesia de Santa María]]''', con una primera estructura románica. La ilesia ye de nave única con [[bóveda de cañón]] y [[ábside]] semicircular, siendo reformada nel [[sieglu XV]], u abrióse otra puerta con arcu de mediu puntu. L'ábside ta cubiertu por un retablu realizáu en madera dorao y policromao del [[sieglu XVIII]]. Ye [[Monumentu Histórico-Artísticu]].
| |||