Diferencies ente revisiones de «Idioma dálmata»
Contenido eliminado Contenido añadido
m Preferencies llingüístiques |
m Preferencies llingüístiques |
||
Llinia 23:
= DLM
}}
El '''dalmáticu''' o '''dálmata''' ye una [[Lengua romances|lengua romance]] extinta, falada hasta'l sieglu XIX a lo llargo de les mariñes de [[Dalmacia]] y nuna pequena parte d'Albania. Estremábense dos tipos de
*El septentrional o [[vegliota]], faláu na islla de Veglia (Krk en croata).
*El meridional o [[ragusano]], faláu na ciudá de [[Dubrovnik|Ragusa de Dalmacia]] (Dubrovnik). Col progresar de les investigaciones sobre'l Dalmáticu a finales del sieglu pasáu propúnxose una nueva reclasificacion del Dalmatico en tres variedad , Jadertino ( del qu'el Vegliota sería la so caña más septentrional ), el Raguseo y el Labeatico ( na region de Bokas Kotor y mariña albanesa septentrional ).
Llinia 32:
Nun tiempu antes del añu mil, el dalmáticu estender dende Segna (pocu al sur de [[Rijeka|Fiume]]) al norte, hasta cerca de [[Chigre (Montenegro)|Antivari (Chigre)]], o cuandoquier [[Kotor|Càttaro (Kotor)]] al sur. Yá'l historiadores de les [[Cruzaes]] y los viaxeros señalaben, dende'l [[sieglu XII]] d'equí p'arriba, el «''llatín''», «''romance''» o «''francu''» de la Dalmacia, especialmente de les ciudaes de [[Zadar|Zara (Zadar)]], [[Split|Spalato (Split)]], [[Dubrovnik|Ragusa (Dubrovnik)]] y Antivari (Chigre). Na islla de [[Krk|Veglia (Krk)]], Giambattista Giustiniani, procurador vénetu nel Quarnero mientres el [[sieglu XVI]], falaba de la esistencia d'un idioma propiu, paecíu al ''calmone''...»
El dalmáticu tuvo puxanza p'aguantar nos territorios onde la so esistencia yera menos amenazada pola estensión de los
A mayor influencia véneta, más rápida la desapaición del dalmáticu. Asina, por casu, en Zara ([[Zadar]]), el dalmáticu escastóse bien llueu pola so relativa cercanía al vénetu italianu, en cuantes que en Ragusa (Dubrovnik), que namái per un curtiu espaciu de tiempu ([[1205]]-[[1358]]) dependió directamente de la [[República de Venecia]], pero esfrutaba d'una situación d'independencia bien particular, el dalmáticu perduró hasta finales del [[sieglu XV]] y foi llingua oficial de la República de Ragusa.
Nuna área apartada insular, na islla de Veglia (Krk), el postreru nativu del
Güei, el términu '''dalmáticu''' identifica'l
== Característiques ==
Perteneciente al románicu oriental, suponíase qu'esta llingua yera l'eslabón faltante ente'l [[Idioma rumanu|rumanu]] y el [[Idioma italianu|italianu]], pero anguaño paez que yera paecíu a les otres llingües romances occidentales con respectu al italianu y que tenía dalguna conexón namái colos
Ye interesante notar cómo'l dalmáticu caltuvo les pallabres llatines relatives a la vida urbana que'l rumanu, pela so parte, perdió rápido. Suponse que la población dálmata tuviera una vida urbana bastante activa, ente que los rumanos fueron obligaos a fuxir a los montes mientres la dómina escura.
== Amuesa llingüística: el [[Padrenuesu|Padre Nuesu]] ==
En forma socesiva, amosar en comparanza'l ''[[Padrenuesu|Padre Nuesu]]'' en cinco lengua neollatines: [[Idioma español|castellán]], el vegliota (
{|
Llinia 104:
== Intentos de revitalización ==
Dende principios del sieglu XXI, dellos entusiastes intentaron revitalizar el dálmata (
==Ver tamién==
| |||