Wikipedia

Diferencies ente revisiones de «Variedá llingüística»

Navegar l'historial de mou interactivu
← Edición más antiguaEdición más nueva →
Contenido eliminado Contenido añadido
VisualTestu wiki
m Iguo testu: -"supon" +"supón"
m Preferencies llingüístiques
Llinia 3:
Una '''variedá''', '''modalidá''' o '''variante llingüística''' ye una forma específica de [[llingua natural]], caracterizada por un conxuntu de traces llingüístiques usaos por una determinada comunidá de falantes venceyaos ente sigo por relaciones sociales, xeográfiques o culturales.
 
Les variedaes llingüístiques son distintes formes qu'adquier una mesma llingua d'alcuerdu al llugar en que vive'l falante (esta variedá denominar dialectudialeutu), a la so edá (esta variedá llámase cronolecto) y al so grupu social onde tamién inflúi'l nivel d'educación (sociolecto). Les diferencies pueden tar rellacionaes col vocabulariu, la entonación, la pronunciación o la confección d'espresiones; y polo xeneral manifiéstense más claramente na oralidad que na escritura. D'esta forma, cuando escuchamos falar a daquién, vamos poder suponer en qué rexón mora (si na zona Metropolitana o la zona rural, por casu), de qué grupu etario forma parte (ye un neñu, un adolescente, un adultu, un vieyu) y qué nivel educativu tien.
 
El términu variedá ye una forma neutral de referise a les diferencies llingüístiques ente los falantes d'un mesmu idioma. Col usu del términu variedá pretende evitase l'ambigüedá y falta d'univocidá de términos como [[idioma|lengua]] o [[dialectudialeutu]], yá que nun esisten criterios unívocos pa decidir cuándo dos variedad tienen de ser consideraes como la mesma llingua o dialectudialeutu, o como llingües o dialectosdialeutos distintos.
 
== Tipoloxía de variedaes llingüístiques ==
Llinia 11:
 
* '''[[Variedaes diatópicas]]''' o '''xeográfiques'''. Los cambeos d'esti tipu pertenecen a la ''variación diatópica'' y consisten en qu'esisten variantes na forma de falar una mesma llingua por cuenta de la distancia xeográfica que dixebra a los falantes.<ref>Álvarez, 2006; 23</ref> Asina, por casu, n'España dícen-y 039;'cerilles'' al oxetu que n'América se denomina ''fósforos''.
:A estos cambeos de tipu xeográficu llámase-yos [[dialectudialeutu|dialectosdialeutos]] (o más puramente [[geolecto]]s) y, al so estudiu, [[dialectoloxíadialeutoloxía]]. Ye importante esclariar qu'esti términu nun tien nengún sentíu negativu, pos, foi común llamar dialectudialeutu a llingües que supuestamente son “simples” o “primitives”. Hai que tener presente, primero de too, que toles llingües del mundu, dende'l puntu de vista gramatical, atopar n'igualdá de condiciones y nenguna ye más evolucionada qu'otra. Por eso, ye ilóxicu afirmar qu'una llingua ye meyor qu'otra.
:Los dialectosdialeutos son, entós, la forma particular cola qu'una comunidá fala una determinada llingua. Dende esti puntu de vista, suelse falar del inglés británicu, del inglés australianu, etc. Sicasí, hai que tener presente que los dialectosdialeutos nun presenten llendes xeográfiques precisos, sinón que, al contrariu, viose qu'estos son borrosos y graduales. D'ende que se considere que los dialectosdialeutos que constitúin una llingua formen un ''[[Continuu dialectaldialeutal|continuum]]'' ensin llendes precises. Munchos suelen dicir qu'una llingua ye un conxuntu de dialectosdialeutos que los sos falantes pueden entendese ente sigo. Sicasí, esto pue ser aprosimao válidu pal español, nun paez selo pal alemán, yá que hai dialectosdialeutos d'esta llingua que son [[Inteligibilidad mutua|inintelixibles ente sigo]]. Per otru llau, tamos acostumaos a falar de llingües escandinaves, cuando, en realidá, un falante suecu y unu danés pueden entendese usando cada unu la so propia llingua.
:No que respecta al español, tradicionalmente consideróse qu'esisten dos variedad xenerales: el [[español d'España]] y el [[español d'América]].
 
Llinia 30:
 
== Otres variedaes llingüístiques ==
En [[sociollingüística]] utilícense amás, y ente otros, los siguientes términos, pa estremar formes de la fala que nun son compartíes pol conxuntu de los falantes d'un [[idioma]] o dialectudialeutu:
 
* '''[[Xíriga]]'''.
* '''[[Cronolecto]]''', variedá d'un idioma o d'un dialectudialeutu xeográficu usada por un grupu [[Edá biolóxica|etario]], los cronolectos (especialmente ente los [[adolescencia|adolescentes]]) suelen tener característiques [[xíriga]]ales. Los cronolectos más estudiaos son el [[llinguaxe infantil]] y el [[llinguaxe xuvenil|xuvenil]]. En situaciones de cambéu llingüísticu, los cronolectos de distintos grupos d'edá pueden diferir abondo en traces que tán en procesu de cambéu.<ref name="A2">Álvarez, 2006; 59-61</ref>
* '''[[Ecolecto]]''', variedá d'un idioma o dialectudialeutu utilizada por un númberu bien amenorgáu de persones (por casu, los miembros d'una [[familia]], d'un grupu d'amigos).
* '''[[Etnolecto]]''', variedá falada polos miembros d'una [[etnia]], términu bien pocu utilizáu, yá que, polo xeneral, tratar d'un dialectudialeutu xeográficu.
* '''[[Geolecto]]''', variedá d'una llingua o dialectudialeutu falada nuna zona xeográfica bien determinada, y namái nesa zona. Por casu el [[pixuetu]], dialectudialeutu del [[asturianu]] que namái se fala na villa de [[Cuideiru]], o'l [[monegascu]] dialectudialeutu de la [[llingua provenzal]], que namái s'utiliza nel [[Principáu de Mónaco]].
* '''[[Idiolecto]]''', variedá de la llingua falada por una persona, esto ye, el términu referir al conxuntu de peculiaridaes qu'una persona usa sistemáticamente y na que difier del usu de los miembros de la so comunidá llingüística.
* '''[[Sexolecto]]''', conxuntu de particularidaes de la fala, mesmes de los [[varón]]es o de les [[muyer]]es..<ref>{{cita llibru |apellíos=Jayme |nombre=María |título=Psicología diferencial del sexu y el xéneru: fundamentos |url=https://books.google.es/books?id=ysRSqtbXeFkC&pg=PA295&lpg=PA295&dq=Sexolecto&source=bl&ots=tnZUDJpXu_&sig=JUefolcMgl_qmE2m6IP7j1PH5fw&hl=ye&sa=X&vei=0ahUKEwjXvurb7vnUAhWKWhQKHaK5AakQ6AEIYjAL#v=onepage&q&f=false |fechaacceso=8 de xunetu de 2017 |añu=1996 |editorial=Icaria Editorial |isbn=8474262682 |páxina=295 |apellíos2=Sau |nome2=Victoria}}</ref> Ye la característica llingüística qu'estrema a los varones y a les muyeres.<ref>{{cita llibru |apellíos=Caleru Fernández |nome=María Ángeles |títulu=Sexismu llingüísticu: Analís y propuestes ante la discriminación sexual nel llinguaxe |url=https://books.google.es/books?id=V59C0VcQyuAC&pg=PA69&lpg=PA69&dq=Sexolecto&source=bl&ots=rqLyDyg8jH&sig=kI6um5In7Bpu9OwQg7oCYTWSABM&hl=ye&sa=X&vei=0ahUKEwjXvurb7vnUAhWKWhQKHaK5AakQ6AEIZjAM#v=onepage&q&f=false |fechaacceso=8 de xunetu de 2017 |fecha=4 de payares de 1999 |editorial=Narcea ediciones |isbn=9788427712911 |páxina=69 |capítulu=Llinguaxe, cultura y sexu |url-capítulu=https://books.google.es/books?id=V59C0VcQyuAC&pg=PA67&lpg=PA67&dq=Sexolecto&source=bl&ots=rqLyDyg8jH&sig=kI6um5In7Bpu9OwQg7oCYTWSABM&hl=ye&sa=X&vei=0ahUKEwjXvurb7vnUAhWKWhQKHaK5AakQ6AEIZjAM#v=onepage&q&f=false}}</ref>
Llinia 56:
{{Tradubot|Variedad lingüística}}
 
[[Categoría:DialectoloxíaDialeutoloxía]]
[[Categoría:Sociollingüística]]
[[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]]
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/wiki/Variedá_llingüística»