Diferencies ente revisiones de «Revolución húngara de 1956»

La '''Revolución húngara de 1956'''<ref>Referencies alternatives denominar «Revuelta húngara» o «Alzamientu húngaru». En [[Idioma húngaru|húngaru]], emplegóse primero'l términu neutral ''felkelés'' (alzamientu); depués, nel períoduperiodu 1957-1988, el Gobiernu impunxo'l términu negativu ''ellenforradalom'' (contrarrevolución); ente que'l nuevu términu oficial a partir de 1990 convirtióse nel favorable ''forradalom és szabadságharc'' (revolución y llucha pola llibertá) p'asonsañar l'antigua espresión usada pa la [[Revolución húngara de 1848|revolución de 1848-1849]]. «Revolución» ye'l términu [[Idioma español|español]] correspondiente al [[Idioma húngaru|húngaru]] ''forradalom'' y el más correctu yá que, anque duró pocu, foi una verdadera «revolución», onde'l Gobiernu en funciones foi de fechu baltáu. A diferencia d'un [[golpe d'Estáu]] o ''putsch'' qu'implica l'acción d'unes poques persones, la Revolución de 1956 foi llevada a cabu poles mases. Los comunistes húngaru llamar «Contrarrevolución» (''ellenforradalom'').</ref> ({{lang-hu|1956-vos forradalom ''o'' 1956-vos felkelés}}) foi un movimientu [[revolución|revolucionariu]] bonal d'algame nacional contra'l gobiernu de la [[República Popular d'Hungría]] y les sos polítiques impuestes dende la [[Xunión Soviética]], que duró dende'l [[23 d'ochobre]] hasta'l [[10 de payares]] de [[1956]].

Tres la [[Segunda Guerra Mundial]], Hungría - aliada d'Alemaña mientres la mesma - foi ocupada pol [[Exércitu Coloráu]] y cayó so la [[esfera d'influencia]] [[soviética]].<ref>{{cita web |url=http://www.photius.com/countries/hungary/national_security/hungary_national_security_soviet_southern_grou~105.html |títulu=Soviet Southern Group of Forces in Hungary |fechaacceso=10 d'abril de 2009 |autor=Biblioteca del Congresu d'Estaos Xuníos |añu=1989 |publicación=[[CIA World Factbook]] |idioma=inglés }}</ref> Hungría empecipió'l períoduperiodu de posguerra como una [[democracia]] [[Sistema multipartidista|multipartidaria]], na cual les [[Eleiciones parlamentaries húngares de 1945|eleiciones de 1945]] tuvieron como resultáu un [[gobiernu de coalición]] so la dirección del primer ministru [[Zoltán Tildy]];<ref>Norton, Donald H. (2002). ''Essentials of European History: 1935 to the Present''. Nueva Jersey: Piscataway, p. 47. ISBN 0-87891-711-X.</ref> sicasí, el [[Partíu Comunista Húngaru]], un grupu [[leninismo|marxista-leninista]] que compartía les creencies ideolóxiques del gobiernu soviéticu, arrincaba de cutio pequenes concesiones nun procesu denomináu «[[Táctica del salami]]», que socavó la influencia del gobiernu electu, a pesar del fechu de recibir solo'l 17&nbsp;% del votu.<ref>{{cita llibru |apellíos=Kertesz |nome=Stephen D. |títulu=Diplomacy in a Whirlpool: Hungary between Nazi Germany and Soviet Russia |fechaacceso=10 d'abril de 2009 |añu=1953 |editorial=University of Notre Dame Press |allugamientu=Notre Dame, Indiana |idioma=inglés |isbn=0-8371-7540-2 |páxines=139-152 |capítulu=VIII: Hungary, a Republic |urlcapítulo =http://www.hungarian-history.hu/lib/dipl/dipl08.htm }}</ref><ref name="UNPara47">{{cita web |url=http://mek.oszk.hu/01200/01274/01274.pdf |título=Acontecimiento anteriores al 22 d'ochobre de 1956 |fechaacceso=10 d'abril de 2009 |autor=Comité especial sobre'l problema d'Hungría |añu=1957 |mes= |formatu=pdf |publicación=Informe del Comité especial sobre'l problema d'Hungría |editor=Asamblea Xeneral de la ONU |editorial= |allugamientu=Nuevu York |páxina=18 |idioma=inglés |doi= |cita=Pa 1948, los líderes de los partíos non comunistes fueren callaos, fuxeren al estranxeru o fueren arrestáu y, en 1949, Hungría convirtióse oficialmente nuna democracia popular. El poder real taba al cargu de Mátyás Rákosi, un comunista adoctrináu en Moscu. Sol so réxime, Hungría foi modelada de manera cercana al patrón soviéticu. La llibertá d'opinión ya individual dexó d'esistir. La encarcelación arbitraria tornóse común y entamáronse purgues, tantu dientro como fora de les files del Partíu. En xunu de 1949, el canciller László Rajk foi arrestáu sol cargu d'intentu de derrocar l'orde democráticu, polo que foi colgáu. Munches otres persones fueron víctimes d'acciones similares. Esto foi facilitáu pol aparatu de la policía de seguridá d'Estáu o ÁVH, qu'utilizaba métodos de terror en manos del réxime, lo que s'identificó col réxime de Rákosi na mentalidá popular}}</ref>

Depués de les eleiciones de 1945, forzóse la tresferencia del portafolio del Ministeriu del Interior —que supervisaba a la [[Államvédelmi Hatóság|policía de seguridá del Estáu húngaru]] (''Államvédelmi Hatóság'', más tarde conocida como ÁVH)— del [[Partíu Independiente Cívicu de pequeños propietarios y trabayadores agrarios|Partíu Independiente de Pequeños Propietarios]] a un miembru del Partíu Comunista.<ref name="Informe-133" >{{cita web |url=http://mek.oszk.hu/01200/01274/01274.pdf |títulu= Informe del Comité especial sobre'l problema d'Hungría |fechaacceso=9 d'abril de 2009 |autor=[[Asamblea Xeneral de les Naciones Xuníes]] |añu=1957 |allugamientu=Nuevu York |capítulu=IX |páxina=133 |idioma=inglés}}</ref> El Ministru del Interior comunista [[László Rajk]] convirtió a la ÁVH nuna institución qu'emplegaba métodos de [[intimidación]], acusaciones falses, encarcelamientu y [[tortura]] pa esaniciar toa oposición política.<ref>{{cita web |url=http://mek.oszk.hu/01200/01274/01274.pdf |títulu=Informe del Comité especial sobre'l problema d'Hungría |fechaacceso=10 d'abril de 2009 |autor=Comité especial sobre'l problema d'Hungría |añu=1957 |formatu=pdf |editor=Asamblea Xeneral de la ONU |editorial= |páxina=31 |idioma=inglés }}</ref> El curtiu períoduperiodu de democracia multipartidaria llegó al so fin cuando'l [[Partíu Comunista Húngaru]] fundir col [[Partíu Socialdemócrata Húngaru]] pa formar el [[Partíu de los Trabayadores Húngaros]], que presentó una llista eleutoral ensin opositores en 1949. Entós, foi declarada la [[República Popular d'Hungría]].<ref name="UNPara47" /> Para [[1949]], los soviéticos roblaren un [[Conseyu d'Ayuda Mutua Económica|tratáu d'asistencia mutua]] con Hungría qu'otorgaba a la [[Xunión Soviética]] el derechu a una presencia militar continua, colo cual asegurába-y el control políticu supremu.<ref>{{cita web |url=http://memory.loc.gov/frd/cs/germany_east/gx_appnb.html |títulu=The Council for Mutual Economic Assistance |fechaacceso=10 d'abril de 2009 |autor= |fecha= |añu= |mes= |publicación=Estudio de país: Alemaña Oriental |editor=Biblioteca del Congresu d'Estaos Xuníos |editorial= |idioma=inglés |cita= En 1949, los partíos comunistes gobernantes de los Estaos firmantes del Conseyu d'Ayuda Mutua Económica taben tamién rellacionaos internacionalmente al traviés del [[Kominform]].}}</ref>

El [[5 de marzu]] de [[1953]], [[Iósif Stalin]] finó, lo que dio empiezu a un períoduperiodu de [[Desestalinización|reformes moderaes]] mientres el cual munchos partíos comunistes europeos desenvolvieron una nala reformista. N'Hungría, el reformista [[Imre Nagy]] sustituyó a Mátyás Rákosi, "El meyor discípulu húngaru de Stalin", como Primer Ministru.<ref>{{Cita publicación|autor=János M. Rainer|títulu=Stalin and Rákosi, Stalin and Hungary, 1949–1953|fecha=Documentu presentáu'l 4 d'ochobre de 1997 nel workshop “European Archival Evidence. Stalin and the Cold War in Europe", Budapest, 1956 Institute|url=http://www.rev.hu/index_en.html|fechaacceso=8 d'ochobre de 2006|urlarchivo=https://web.archive.org/web/20060909035345/http://www.rev.hu/index_en.html|fechaarchivo=9 de setiembre de 2006}}</ref> Sicasí, Rákosi permaneció al mandu de la Secretaría Xeneral del Partíu, y foi capaz d'echar embaxo la mayoría de les reformes de Nagy. P'abril de 1955, había desacreditado a Nagy, llogrando'l so remoción del cargu.<ref>{{cita llibru | apellíos= Gati | nome= Charles | títulu= Failed Illusions: Moscow, Washington, Budapest and the 1956 Hungarian Revolt | editorial= Stanford University Press | añu= 2006 | mes= setiembre | ISBN= 0-8047-5606-6 }} (page 64)</ref> Dempués del "[[Discursu secretu]]" de [[Nikita Jrushchov]] de febreru de 1956, nel cual denunciaba a Stalin y a los sos protexíos, Rákosi foi depuestu de la Secretaría Xeneral del Partíu y foi remplazado por [[Ernő Gerő]] el [[18 de xunetu]] de [[1956]].<ref>Asamblea Xeneral de la ONU ''Comité especial sobre'l problema d'Hungría'' (1957) [http://mek.oszk.hu/01200/01274/01274.pdf Capítulu II. A (Acontecimientos anteriores al 22 d'ochobre de 1956), parágrafu 48 (p. 18)]</ref>

A pesar de la retórica de la Guerra Fría d'Occidente a favor d'una restricción de la dominación d'Europa del Este per parte de la Xunión Soviética y de les promeses soviétiques d'un inminente trunfu del socialismu, los líderes nacionales d'esi períoduperiodu vieron el fracasu de la revuelta n'Hungría como una evidencia de que la Guerra Fría n'Europa llegara a un puntu muertu.<ref>El profesor de la Universidá Johns Hopkins Charles Gati, nel so llibru ''Failed Illusions: Moscow, Washington, Budapest, and the 1956 Hungarian Revolt'' concuerda con un ensayu de 2002 escritu pol historiador húngaru Csaba Bekes "Could the Hungarian Revolution Have Been Victorious in 1956?". Gati sostien que "la reconocencia implícita de Washington de la división del continente (européu) en dos campos entendió que Moscú nun dexaría dise a un país que partía con una neutral pero pro-occidental Austria y con una Yugoslavia independiente, polo qu'arramaba llárimes pola brutalidá soviética y esplotaba les oportunidaes de propaganda ... ". (p. 208)</ref> El Canciller d'Alemaña del Oeste, Heinrich von Brentano, encamentó que les persones d'Europa del Este amurniárense de "tomar acciones dramátiques que podríen tener consecuencies desastroses pa ellos mesmos". El Secretariu Xeneral de la OTAN, [[Paul-Henri Spaak]], calificó a la revuelta húngara como "el suicidiu colectivu de too un pueblu".<ref>{{cita publicación | título= How to Help Hungary | editorial= Time Magacín | fecha= 24 d'avientu de 1956 | url = http://www.time.com/time/magacín/article/0,9171,808812,00.html | fechaacceso= 3 de setiembre de 2006 }}</ref> Nuna entrevista de 1957, Jrushchov comentó que "el sofitu de los Estaos Xuníos... ye más bien d'una naturaleza del sofitu qu'el que da la cuerda al home colgáu".<ref>{{cita llibru| apellíos= Simpson| nombre= James | títulu= Simpson's Contemporary Quotations| editorial= Collins| añu= 1997| url = http://www.bartleby.com/63/86/186.html |isbn= 0-06-270137-1}}</ref> Doce año más tarde, cuando les fuerces soviétiques terminaron con un [[Primavera de Praga|movimientu similar escontra la lliberalización]] en [[Checoslovaquia]], el Primer Secretariu [[Alexander Dubček]], recordando la esperiencia húngara, pidió a los sos ciudadanos nun aguantar la ocupación.