|
== Historia ==
El fenol foi afayáu en 1834 por [[Friedrich Ferdinand Runge]], que lo estrayxo (en forma impura) a partir del [[alquitrán de hulla]].<ref> [http://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89048351654;view=1up;seq=81 "Ueber einige Produkte der Steinkohlendestillation" (On some products of coal distillation), ''Annalen der Physik und Chemie'', '''31''' : 65-78. On page 69 of volume 31, Runge names phenol "Karbolsäure" (coal-oil-acid, carbolic acid). Runge characterizes phenol in: F. F. Runge (1834)]</ref><ref>[http://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89048351654#page/308/mode/1up "Ueber einige Produkte der Steinkohlendestillation," ''Annalen der Physik und Chemie'', '''31''' : 308-328. F. F. Runge (1834)]</ref> Runge llamó al fenol "Karbolsäure" (carbón-aceite-acedu, l'ácidu carbólico). L'alquitrán de hulla caltúvose como fonte primaria hasta'l desenvolvimientu de la industria petroquímica. En 1841, el químicu francés [[Auguste Laurent]] llogró fenol en forma pura.<ref>[http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k347443/f194.image "Mémoire sur -y phényle et ses dérivés" (Memoir on benzene and its derivatives), ''Annales de Chimie et de Physique'', series 3, '''3''' : 195-228. On page 198, Laurent names phenol "hydrate de phényle" and "l'acide phénique", Auguste Laurent (1841)]</ref>
En 1836, Auguste Laurent acuñó'l nome de "phène" pal bencenu;<ref>Auguste Laurent (1836) "Sur la chlorophénise et -yos acides chlorophénisique et chlorophénèsique," ''Annales de Chemie et de Physique'', vol. 63, pp. 27–45, see [https://books.google.com/books?id=Lx0AAAAAMAAJ&pg=PA44 p. 44]: Je donne -y nom de phène au radical fondamental deas acides précédens (φαινω, j'éclaire), puisque la benzine se trouve dans -y gaz de l'éclairage. (I give the name of "phène" (φαινω, I illuminate) to the fundamental radical of the preceding acid, because benzene is found in illuminating gas.)</ref> esta ye'l raigañu de la palabra "fenol" y "[[fenilo]]". En 1843, el químicu francés [[Charles Frédéric Gerhardt|Charles Gerhardt]] acuñó'l nome de "phénol".<ref>Gerhardt, Charles (1843) [http://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uva.x002489028;view=1up#page/215/mode/1up "Recherches sur la salicine,"] ''Annales de Chimie et de Physique'', series 3, '''7''' : 215-229. Gerhardt coins the name "phénol" on page 221.</ref>
== Llogru ==
== Riesgos ==
El fenol se evapora más amodo qu'el [[agua]] y una pequenapequeña cantidá puede formar una solución con agua. Puede detectase el sabor y el golor del fenol a niveles más baxos que los asociaos con efectos nocivos. El fenol engáfase fácilmente, ye corroyente y los sos gases son esplosivos en contactu con fueu.
De ser inxeríu n'altes concentraciones, puede causar envelenamientu, vultures, decoloración de la piel ya irritación respiratoria. Yera la sustanza utilizada nos campos de concentración nazis dende agostu de 1941 pa disponer de les llamaes "inyecciones letales" (inyección de fenol de 10 cm³). Desafortunadamente ye unu de les principales refugayes d'industries carboníferes y petroquímicas; de resultes el fenol entra en contactu con cloru en fontes d'agua trataes pa consumu humanu, y forma compuestos fenilclorados, bien solubles y citotóxicos pola so facilidá pa travesar membranes celulares.
|
