Wikipedia

Diferencies ente revisiones de «Carrión de los Condes»

Navegar l'historial de mou interactivu
← Edición más antiguaEdición más nueva →
Contenido eliminado Contenido añadido
VisualTestu wiki
BandiBot (alderique | contribuciones)
Bots
130 520 ediciones
m Bot: Troquéu automáticu de testu (-Llión +Lleón)
m Preferencies llingüístiques
Llinia 1:
{{llocalidá}}
'''Carrión de los Condes''' ye un [[Municipiu|conceyu]] y localidállocalidá d'España, al norte de la contorna natural de Tierra de Campos, [[provincia de Palencia]], [[comunidá autónoma]] de [[Castiella y Lleón]]. El so cascu urbanu, a veres del ríu Carrión, caltien dellos edificios relixosos [[Edá Media|medievales]] d'importante valor artísticu y ye llugar de camín pa los pelegrinos que percuerren la ruta francesa del [[Camín de Santiago]].
 
El conceyu inclúi la pedanía de Torre de los Molinos y dellos nucleos tremaos, amás del propiu Carrión de los Condes. Este ye, asina mesmu, cabecera del partíu xudicial del so mesmu nome.
Llinia 19:
 
=== Allugamientu ===
El [[Municipiu|conceyu]] de Carrión de los Condes ta formáu pol #nucleu principal, la localidállocalidá de Carrión de los Condes, asitiada nel centru de la [[provincia de Palencia]] y por una pedanía, Torre de los Molinos, que s'alcuentra a unos 6 kilómetros al sur de la capital municipal. Esta falta 40 kilómetros de la ciudá de [[Palencia]], la capital de la [[Provincia de Palencia|provincia]]. Otros nucleos importantes de población cercanos son, [[Burgos]] a 87 kilómetros, [[Valladolid]] a 90, [[Lleón]] a 92 y [[Santander]] a 173. [[Madrid]], la capital d'España ta asitiada a unos 280 kilómetros al sur de Carrión.
 
La ruta francesa del [[Camín de Santiago]] crucia d'este a oeste la localidállocalidá, pasando poles principales cais. El Camín de Santiago del Norte: Ruta del Besaya empalma en Carrión col camín principal escontra [[Santiago de Compostela]].
 
=== Climatoloxía ===
Llinia 44:
 
En 1209 Gonzalo Rodríguez Girón y la so esposa fundaron l'Hospital de la Ferrada qu'emprestaba asistencia a los pelegrinos xacobeos.
[[Ficheru:Mapa_de_Carrión_de_los_Condes_(1852),_por_Francisco_Coello.jpg|derecha|miniaturadeimagen|Mapa de la localidállocalidá publicáu en 1852 realizáu por Francisco Coello]]
 
=== Edá Moderna y Contemporanea ===
Na dómina de los Austrias y de los primeres Borbones, perteneció a la escastada provincia de Toru.
 
A la cayida del Antiguu Réxime la localidállocalidá #constituyir en [[Municipiu|conceyu constitucional]] nel partíu de Carrión de los Condes, que nel censu de 1842 cuntaba con 602 llares y 3130 vecinos.<ref>Municipio Código [//es.wikipedia.org/wiki/Instituto_Nacional_de_Estad%C3%ADstica_(Espa%C3%B1a) INE] -34047</ref>
 
La localidállocalidá pasó en 1894 a ser ciudá per orde de la rexente [[María Cristina de Habsburgo-Lorena|María Cristina de Habsburgo]] en reconocencia al aumentu de población y de la industria.<ref>{{cita web |url=https://www.boe.es/datos/pdfs/BOE//1894/333/A00691-00691.pdf |títulu=Gaceta de Madrid del 29 de payares de 1894 |fechaaccesu=20 de marzu de 2016}}</ref> Cinco años dempués la madre d'Alfonso XIII declaró a la ciudá noble y bien lleal.<ref>{{cita web |url=https://www.boe.es/datos/pdfs/BOE//1899/363/A01019-01019.pdf |títulu=Gaceta de Madrid del 29 d'avientu de 1899 |fechaaccesu=20 de marzu de 2016}}</ref>
 
En 1927 tuvo llugar una Selmana Social Católicu-Agraria.
Llinia 201:
 
== Alministración xudicial ==
La localidállocalidá ye la capital del partíu xudicial de Carrión de los Condes y cuenta con un Xulgáu de primera Instancia ya Instrucción que da serviciu a 65 conceyos de la provincia de Palencia.<ref>{{cita web |url=http://www.mjusticia.gob.es/cs/Satellite/Portal/es/administracion-justicia/organizacion-justicia/cartografia-judicial/cartografia-partidos |títulu=Cartografía de partidos judiciales - Ministerio de Justicia |fechaaccesu=21 de marzu de 2016}}</ref>
 
== Población ==
Llinia 247:
 
=== Monumentos relixosos ===
La población ye conocida polos sos monumentos románicos, ente los que destaca'l Pantocrátor de la ilesia de Santiago, una de obres cumes de la escultura románica. Caltien tres monumentos declaraos Bien d'Interés Cultural (BIC), el Monasteriu de San Zoilo y les ilesies de Santa María y Santiago, según delles partes de la muralla y dellos escudos en fachaes de la localidállocalidá, toos ellos BIC de manera xenérica.
 
Apocayá, declaráronse BIC dos texíos medievales atopaos nel monasteriu de San Zoilo.
Llinia 276:
Fiesta declarada d'Interés Turísticu Rexonal nel añu 2008. La fecha ye variable, yá que depende de los díes nos que se celebre la Selmana Santa, pero siempres se celebra'l domingu posterior a [[Pentecostés]]. La principal atracción d'esta fiesta son les alfombres realizaes con verde y flores que cubren les cais poles que pasa la procesión, a la qu'alleguen los neños y neñes que fixeron la primer comunión semanas antes.
* '''Fiestes Patronales n'honor a San Zoilo'''
La festividá de San Zoilo, patronu de Carrión de los Condes, tien llugar el 27 de xunu, pero les fiestes mayores treslladaronse nos años 80 al mes d'agostu. La fecha ye variable, yá que el día de San Zoilo ye'l llunes siguiente a la penúltima fin de selmana d'agostu. Tienen una duración oficial de cinco díes, dende'l vienres hasta'l martes correspondiente, anque nos últimos años tán añediéndose actividaes el xueves previu a la celebración de les fiestes. El día grande ye'l llunes de San Zoilo, nel que los quintos de la localidállocalidá baillen al santu nuna procesión singular. Coles mesmes, tamién s'entamen otros actos por que los carrioneses prestar mientres tol día, como verbenas, actuaciones teatrales o xuegos.
* '''La nuesa Señora de Belén'''
Celébrase'l tradicional «Votu de la Villa» per parte del alcalde y la procesión de la Virxe.
* '''Selmana Santa'''
Mientres la selmana na que se recuerda la pasión y muerte de Xesucristo, al igual que n'infinidá de localidaesllocalidaes d'España en Carrión de los Condes entamen procesiones dende'l Domingu de Ramos al [[Pascua|Domingu de Resurrección]]. Amás, en dellos templos de la #localidállocalidá instálense unos pequeños monumentos y nos chigres ufiértase llimonada (al estilu lleonés) con saladillas. A lo último, el Llunes de Pascua celebra la fiesta de '''Los Angeles Somos''', un eventu nel que los molacinos de Carrión percuerren la ciudá bendiciendo les viviendes.
 
''Procesiones de Selmana Santa en Carrión de los Condes''
Llinia 307:
 
=== Centros educativos ===
Na localidállocalidá esisten tres centros públicos educativos pa los neños y neñes de la contorna dende 0 a 18 años. Toos anguaño asítiense no que fueron les eres de Santa María, ente la carretera de Frómista y el barriu de Les Clares.
* '''Escuela Infantil Municipal Naranjita''' centru pa neños hasta tres años. Abrió na segunda década del [[Sieglu XXI|sieglu]] XXI. El nome guarda relación cola [[Naranxa (frutu)|naranxa]], fruta qu'el 3 de febreru rueden los neños de Carrión de los Condes dempués de dir besar les reliquies de San Blas nel monasteriu de Santa Clara. L'orixe d'esti fechu ye llexendariu.
* '''Colexu d'Educación Infantil y Primaria Marqués de Santillana.''' La primer see tuvo na cai Hortaleza, onde se construyó un edificiu qu'empezó a cumplir la so función en 1971. Cuarenta años dempués inauguróse'l nuevu centru con meyores dotaciones nel llugar actual.<ref>{{cita web |url=http://ceipmarquesdesantillana.centros.educa.jcyl.es/sitio/index.cgi?wid_seccion=18&wid_item=111 |títulu=CEIP MARQUES DE SANTILLANA |fechaaccesu=10 de marzu de 2016}}</ref> Equí cursen los sos estudios los neños d'Educación Infantil (de 3 a 6 años) y los d'Educación Primaria. El nome del colexu #dedicar a Iñigo López de Mendoza, primer Marqués de Santillana, nacíu en Carrión de los Condes. Nun ye l'únicu centru educativu col nome del autor de les serranillas. En [[Palencia]] capital, por casu, hai otru colexu col mesmu nome.
* '''Institutu d'Educación Secundaria Sem''' Tob. El centru estrenóse en 1977, llamándose darréu Sem Tob n'alcordanza del Rabí Sem Tob, natural de Carrión de los Condes, darréu. Anguaño ufiértense estudios d'Educación Secundaria Obligatoria (ESO) y Bachilleratu, según un ciclu de Formación Profesional de Grau Mediu.<ref>{{cita web |url=http://iessemtob.centros.educa.jcyl.es/sitio/index.cgi?wid_seccion=1&wid_item=77 |títulu=IES Sem Tob |fechaaccesu=10 de marzu de 2016}}</ref>
La educación privada relixosa tuvo un gran pesu na localidállocalidá, pero col pasu de los años ta foi decayendo hasta la so desapaición total. El postreru que cerró foi'l del Espíritu Santu, que duró hasta los primeros años del [[Sieglu XXI|sieglu]] XXI. Un colexu importante foi'l de la Compañía de Xesús nel monasteriu de San Zoilo.
[[Ficheru:Casa_Cultura_Carrión.jpg|miniaturadeimagen|300x300px|La Casa de la Cultura alluga la biblioteca municipal Miguel de Benavides, enantes Marqués de Santillana.]]
 
Llinia 323:
 
=== Música ===
La localidállocalidá cunta con delles agrupaciones musicales. Una d'elles ye l'Asociación Cultural Musical Santa María del Camín, fundada en [[1992]] y de la que forma parte la '''Banda de Música.'''<ref>{{cita web |url=http://www.diariopalentino.es/noticia/ZA7A7E226-DDA3-5D6B-284940D8508D8493/20130102/carrion/musical/notas/santa/maria/camino |títulu=Carrión musical. Notas con Santa María del Camino |fechaaccesu=15 de marzu de 2016}}</ref> La '''Coral Carrionesa''' ye un grupu de voces amateur que funciona dende l'añu [[1977]]. Dambes organizaciones tienen una gran presencia na actividá cultural de Carrión de los Condes y participaron n'alcuentros fora de la localidállocalidá, llegando la coral a actuar fora d'España y delantre d'unes cámares de televisión.<ref>{{cita web |url=http://coralcarrionesa1.blogspot.com.es/ |apellíu=Ramos |nome=Francisco-javier Macho |títulu=CURRICULUM DE LA CORAL CARRIONESA Y EL DIREuTOR. |fechaaccesu=15 de marzu de 2016}}</ref> Tamién esiste una '''escolanía''' col nome de la patrona de la localidállocalidá, '''La nuesa Señora de Belén.'''<ref>{{cita web |url=http://www.elnortedecastilla.es/v/20111228/palencia/escolania-nuestra-senora-belen-20111228.html |apellíu=Castilla |nome=El Norte de |títulu=La escolanía Nuestra Señora de Belén ofrece un concierto de villancicos |fechaaccesu=15 de marzu de 2016}}</ref> Nel añu [[2008]] conmemoróse'l centenariu de la Rondalla Carrionesa, grupu qu'acabo siendo la banda municipal de música.<ref>{{cita web |url=http://www.elnortedecastilla.es/20081011/palencia/siglo-lleno-sonidos-20081011.html |títulu=Un siglo lleno de sonidos. nortecastilla.es |fechaaccesu=17 de marzu de 2016}}</ref>
 
== Ociu ==
Llinia 329:
=== Deportes ===
[[Ficheru:Ermitabelen.jpg|miniaturadeimagen|300x300px|Pista polideportiva "La Campa" y al fondu, la ermita de Belén.]]
Les instalaciones deportives municipales de Carrión de los Condes tán concentraes casi na so totalidá na vera del ríu, na marxe derecha, la mesma na que se construyó'l monasteriu de San Zoilo. Los vehículos pueden apuerten dende'l barriu asitiáu al llau del monasteriu hasta un pequeñu aparcamientu asitiáu al pie de unu de los accesos de la zona deportiva. Sicasí, esiste un accesu piatonal que xune por aciu una pasarela sobre'l ríu Carrión el parque del Plantío, la gran cortil verde de la localidállocalidá, y el centru de Carrión con estes instalaciones:<ref>{{cita web |url=http://www.carriondeloscondes.org/ayuntamiento/deportes/instalaciones-deportivas/ |títulu=Instalaciones deportivas, Carrión de los Condes |fechaaccesu=29 de marzu de 2016}}</ref>
* '''Campos de fútbol d'El Plantío''': esisten dos instalaciones pa la práutica del fútbol, unu solu pa fútbol-7 con dimensiones amenorgaes y unu pa fútbol-11 nel que tamién se pueden xugar partíos de fútbol-7.
* '''Polideportivu cubiertu''': pabellón aptu pa la práutica de, ente otros deportes, fútbol-sala, [[baloncestu]], [[balonmano]] o frontenis, yá que cunta con porteríes, canastes y un frontón.
Llinia 342:
=== Parques y xardinos ===
Les principales zones verdes de Carrión, al igual que la mayor parte de les instalaciones destinaes a la práutica del deporte, tán asitiaes xuntu al ríu Carrión. Estes son:
* '''Parque d'El Plantío''': el gran espaciu d'ociu al campu de la localidállocalidá. Asitiase en marxe esquierda del ríu, mui cerca de la Plaza Mayor. Ta compuestu por amplios xardinos qu'arrodien dos grandes paseos, un espaciu con xingadorios y una amplia zona con meses protexíes del sol por árboles.
* '''Zona de la Calzada de Piedra''': llugar asitiáu al llau de la Ponte Mayor con solombra, meses y jardine. El protagonista d'esti llugar ye la Calzada de Piedra, una vieya barbacana que protexía al cercanu Monasteriu de San Zoilo de les aveníes del ríu.
 
Llinia 348:
 
=== Carreteres ===
La localidállocalidá ta bien comunicada coles ciudaes de [[Burgos]] y [[Lleón]] gracies a l'autovía A-231. Amás, esta vía dexa na redoma d'[[Osorno la Mayor|Osorno]] un accesu rápidu a l'A-67 (Autovía Cantabria - el pandu) escontra [[Santander]]. La opción más habitual polos carrioneses pa viaxar a [[Palencia]] ye la CL-615, anque cada vez más conductores viaxen hasta Frómista pola P-980 y dende ellí utilicen l'A-67 hasta la capital.
 
El restu de rutes xune los pueblos de la contorna con Carrión de los Condes, salvo la CL-615, que vertebra tol valle del ríu Carrión dende Guardo a Palencia. La N-120 empieza en [[Logroño]] y remata en [[Vigo]], pero l'apertura de l'A-231 provocó que sirva principalmente pa percorríos de curtia distancia.
 
==== Toles víes d'accesu a la localidállocalidá<ref>{{cita web |url=https://www.jcyl.es/junta/cf/Plan_carreteras_2008_2020.pdf|autor=Junta de Castilla y León|enlaceautor=Junta de Castilla y León |títulu=Plan de Carreteras 2008 - 2020 |fechaaccesu=21 de marzu de 2016}}</ref><ref>{{cita web |url=http://www.diputaciondepalencia.es/export/sites/diputacion/Documentos/2013/02/Documentos/12_publicacion_catalogo_carreteras_bocyl_9_febrero_2011.pdf|autor=Junta de Castilla y León|enlaceautor=Junta de Castilla y León |títulu=ACUERDO 10/2011, de 3 de febreru, de la Junta de Castilla y León, por el que se aprueba el Catálogo de la Red de Carreteras de titularidad de la Diputación Provincial de Palencia.|publicación=Boletín Oficial de Castilla y León |fechaaccesu=21 de marzu de 2016}}</ref> ====
{| class="wikitable" style="margin-bottom: 10px;"
!Nome de la vía
Llinia 392:
== Personaxes destacaos ==
[[Ficheru:Carrión_de_Los_Condes_002_Íñigo_López_de_Mendoza,_Marquis_of_Santillana.JPG|miniaturadeimagen|325x325px|Bustu d'Íñigo López de Mendoza, Marqués de Santillana, en Carrión de Los Condes (Palencia, Castiella y Lleón), el so llugar de nacencia en 1398.]]
Carrión de los Condes ta rellacionáu con notables personaxes, yá sía porque nacieron na localidállocalidá o porque vivieron nella. La llista, parcial, inclúi a dos ministros del Gobiernu d'España, según a lliteratos, relixosos y miembros de la nobleza:
* '''Rabino Sem Tob''' (Carrión de los Condes, 1290 - ¿? c. 1369). Poeta xudíu del sieglu XIV autor de los ''Proverbios morales.'' El caleyeru carrionés recuerdalo con una vía nomada nel so honor. Tamién lleva'l so nome l'institutu públicu de la localidállocalidá.
* Íñigo López de Mendoza, Marqués de Santillana (Carrión de los Condes, 1398 - [[Guadalajara|Guadalaxara]], 1458). Militar y poeta del Prerrenacimientu, autor de les serranillas y primer autor qu'escribió sonetos en castellán. Caltiense la vivienda onde nació. Na plaza col so nome esiste un bustu nel so honor y enriba de la puerta principal de la so casa natal, una placa. Tamién lleva'l so nome'l colexu públicu de la localidállocalidá.
 
=== Edá Moderna ===
Llinia 406:
=== Edá Contemporanea ===
* '''Agustín Esteban Collantes''' (Carrión de los Condes, 1815 - [[Madrid]], 1876). Políticu del sieglu XIX, perteneció al Partíu Moderáu, foi diputáu nel [[Congresu de los Diputaos|Congresu]] y ministru, ente los cargos qu'ocupó. Tamién se dedicó al periodismu, yá que escribió en dellos periódicos. Una céntrica cai de Carrión lleva'l so nome.
[[Ficheru:RetratoObispoCanteroCuadrado.jpg|miniaturadeimagen|300x300px|Imaxe de Pedro Canteru Cuadráu na localidállocalidá d'Huelva, onde ocupó'l puestu d'obispu per primer vegada.]]
* '''Martín Ramírez de Helguera''' (Villoldo, 1853 - 1933).<ref>{{cita web |url=http://www.carriondeloscondes.org/conoce-carrion/personajes-ilustres/martin-ramirez-de-helguera/ |títulu=Martín Ramírez de Helguera, Carrión de los Condes|idioma=es-ES |fechaaccesu=2018-02-22}}</ref> Natural de [[Villoldo]] que foi, ente otros cargos, alcalde, conceyal y xuez de Carrión de los Condes. Escribió un llibru sobre Carrión y otru sobre'l monasteriu de San Zoilo. Amás foi caballeru de la [[Orde d\'Isabel la Católica|Real Orde d'Isabel la Católica]]. Una gran avenida lleva'l so nome.
* '''Ramón Carande y Thovar''' ([[Palencia]], 1887 - [[Almendral]], [[Provincia de Badajoz|provincia de Badayoz]], 1986) foi un historiador economista español, consideráu como autoridá na hestoria económica española. Magar nun nacer en Carrión, pasó la so infancia na localidállocalidá. Una vía del caleyeru carrionés lleva'l so nome y una placa recuerda'l llugar onde moró.<ref>Castilla, El Norte de. [http://www.elnortedecastilla.es/v/20111210/palencia/placa-recordara-carrion-condes-20111210.html «Una placa recordará en Carrión de los Condes a Ramón Carande»]<span class="reference-accessdate">. Consultáu'l 2018-02-22</span>.{{Cita noticia |apellíu=Castilla |nome=El Norte de |títulu=Una placa recordará en Carrión de los Condes a Ramón Carande|url=http://www.elnortedecastilla.es/v/20111210/palencia/placa-recordara-carrion-condes-20111210.html |fechaaccesu=2018-02-22|idioma=es}}</ref>
 
* '''Pedro Canteru Cuadráu''' (Carrión de los Condes, 1902 - Zaragoza, 1978) foi un relixosu que aportó a obispu d'Huelva (1954-1964), arzobispu de [[Zaragoza]] (1964-1977) y conseyeru del Reinu y miembru del Conseyu de Rexencia. Una placa recuerda la casa onde nació y la cai onde esta s'asitia lleva'l so nome.
 
* '''Carlos Olleru Gómez''' (Carrión de los Condes, 1912 - Madrid, 1993) foi un xurista y politólogo, catedráticu de Teoría del Estáu y Derechu Constitucional. Amás foi senador per designación real mientres la transición. Esiste una cai col so nome.
* '''Enrique Fuentes Quintana''' (Carrión de los Condes, 1924 - [[Madrid]], 2007) foi unu de los economistes españoles de la segunda metá del [[sieglu XX]] que tuvo mayor influencia académica y social, pero non solo nel campu de la Facienda Pública, sinón tamién nel de la política. Foi senador y vicepresidente del Gobiernu mientres la transición. Recibió un gran númberu de premios, homenaxes y condecoraciones, ente elles la de fíu predilectu de Carrión. La cai que xune la Plaza Mayor col principal parque de la localidállocalidá lleva'l so nome.
 
* '''Manuel Carrión Gútiez''' (Carrión de los Condes, 1930 - Madrid, 2016). Bibliotecariu, bibliógrafu, [[Filoloxía|filólogu]] y poeta. Ente los cargos qu'ocupó, destacar el de Subdireutor de la Biblioteca Nacional y el de Direutor de la Hemeroteca Nacional. Foi miembru de la Institución Tello Téllez de Meneses dende 17 d'abril de 1961.
* '''Rafael Del Valle Curieses''' (Carrión de los Condes, 1941) ye un investigador y miembru de la Institución Tello Téllez de Meneses dende'l 31 d'ochobre de 2003.
* '''Javier Villán Zapatero''' (Torre de los Molinos, 1942) ye un escritor y críticu taurín y teatral.<ref>{{cita web |url=http://www.carriondeloscondes.org/conoce-carrion/personajes-ilustres/javier-villan-zapatero/ |títulu=Javier Villán Zapatero, Carrión de los Condes|idioma=es-ES |fechaaccesu=2018-02-22}}</ref> Nació na actual pedanía de Carrión de los Condes, Torre de los Molinos, cuando inda yera un Conceyu propiu, anque recibió formación nel internáu de San Zoilo de Carrión de los Condes.<ref>{{cita web |url=http://fundacionjorgeguillen.com/fondo-documental.php?id=00000008QF |apellíu=euphorbia@euphorbia.es |nome=Equipo de desarrollo, |títulu=Fundación Jorge Guillén|idioma=es |fechaaccesu=2018-02-22}}</ref> Foi Premiu de la Crítica de Castiella y Lleón en 2011. Na so localidállocalidá natal esiste una cai nel so honor.<ref>{{cita web |url=http://www.elnortedecastilla.es/20080420/palencia/calle-para-critico-taurino-20080420.html |títulu=Una calle para el crítico taurino Javier Villán. nortecastilla.es |fechaaccesu=2018-02-22}}</ref>
* '''Antonio Gómez Canteru''' (Quijas, [[Cantabria]], [[1956]]) ye dende'l 21 de xineru de 2017 l'obispu de la Diócesis de Teruel y Albarracin. Vivió la so infancia y la so adolescencia en Carrión de los Condes.<ref>{{cita web |url=http://www.diocesispalencia.org/index.php/noticias/iglesia-diocesana/2193-carta-a-los-palentinos-antonio-gomez-cantero |apellíu=Comunicacion |nome=Medios |títulu=Diócesis de Palencia - España - CARTA A LOS PALENTINOS. ANTONIO GÓMEZ CANTERO|idioma=es-es |fechaaccesu=2018-02-22}}</ref>
 
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/wiki/Carrión_de_los_Condes»