Diferencies ente revisiones de «Guerra Civil Española»
Contenido eliminado Contenido añadido
m Bot: Troquéu automáticu de testu (-Llión +Lleón) |
m Iguo testu: -"erru" +"error" |
||
Llinia 163:
Tamién dende la ciudá condal entamóse una espedición a les islles [[Baleares]], de les que solo [[Menorca]] siguía republicana. La operación empecipiada'l 8 d'agostu al mandu del [[capitán Bayu]] tuvo un ésitu inicial al consiguir ocupar una franxa de la mariña de Mallorca, pero'l '''[[desembarco de Mallorca]]''' acabó nun completu fracasu.{{Harvnp|Aróstegui|1997|p=56}} Otru fracasu foi la '''[[ofensiva de Córdoba]]''', "onde la situación taba indecisa, lo que constituyó una de les poques iniciatives estratéxiques republicanes". Foi entamada dende [[Albacete]] pol [[xeneral Miaja]], que'l so xefe d'Estáu Mayor yera'l teniente coronel [[José Asensio Torrado]], pero la meyora detúvose llueu (el xeneral Miaja asitió'l so cuartel xeneral en [[Montoro]]) y los republicanos nun pudieron reconquistar l'Andalucía occidental, en manos de los sublevaos especialmente dempués de la llegada de los primeres unidaes procedentes del [[Protectoráu español de Marruecos|Protectoráu de Marruecos]].{{Harvnp|Aróstegui|1997|p=56}}
La situación de bloquéu en que s'atopaba l'Exércitu d'África (la principal fuerza de combate con que cuntaben los sublevaos pa tomar Madrid, una vegada deteníes les columnes del xeneral Mola na sierra de Guadarrama) pudo superase gracies a la rápida ayuda que recibieron los sublevaos de la [[Alemaña nazi]] y de la [[Italia fascista]]. El [[26 de xunetu]] llegaron a Marruecos los primeros venti aviones de tresporte alemanes Junker, que podíen convertise fácilmente en bombarderos, acompañaos por caces, y, cuatro díes dempués, el 30 de xunetu, los primeros nueve cazabombarderos italianos. Con estos medios aéreos el [[xeneral Franco]], xefe de les fuerces sublevaes de Marruecos, pudo entamar un '''ponte aérea cola península''' pa tresportar a los lexonarios y a los regulares, y amás consiguir la superioridá aérea nel estrechu. Con éses el 5 d'agostu pudo crucialo con una pequeña flota llamada pola propaganda de los sublevaos "[[Convói de la Victoria]]".{{Harvnp|Alpert|1996|p=127}} Sicasí, el desbloquéu completu del pasu del estrechu nun se produciría hasta más tarde, cuando'l gobiernu republicanu decidió tresferir la mayoría de los sos barcos de guerra al [[Cantábricu]], lo que según l'historiador Michael Alpert constituyó "quiciabes el mayor
[[Archivu:Bundesarchiv Bild 146-1968-048-15, Spanischer Bürgerkrieg.jpg|thumb|Milicianes republicanes faciendo un descansu nos combates nel branu de [[1936]].]]
El [[1 d'agost u]]'l xeneral Franco da la orde de que les columnes de lexonarios, moros regulares y voluntarios avancen en dirección norte dende Sevilla pa dirixise a Madrid al traviés d'Estremadura, teniendo'l lladral esquierdu protexíu pola frontera de [[Portugal]], que'l so réxime [[Oliveira Salazar|salazarista]] sofitaba a los sublevaos. Siguiendo esta ruta pa llegar a la capital xuniríen les dos zones controlaes polos sublevaos. Empecípiase asina la '''[[Campaña d'Estremadura]]'''.{{Harvnp|Alpert|1996|p=127}} La llamada "[[columna de la muerte]]"{{Harvnp|Espinosa Maestre|2003}} por causa de la brutal represión qu'aplicó nes llocalidaes estremeñes que foi ocupando, y que'l so fechu más destacáu foi la [[matanza de Badayoz]], avanzó rápido a un promediu de 24 kilómetru per día. El 10 d'agostu tomó Mérida y el 15 [[Batalla de Badayoz (1936)|Badayoz]], estableciendo de siguío contactu coles fuerces sublevaes del norte. La meyora volvióse entós en dirección noreste p'algamar el valle del Tajo y el 2 de setiembre [[Toma de Talavera|cayía Talavera de la Reina]], yá na provincia de Toledo.{{Harvnp|Alpert|1996|p=128}} La rápida meyora de los sublevaos escontra Madrid, xuníu a la noticia de la inminente cayida d'[[Irún]] (colo que'l norte quedaría dafechu aislláu del restu de la [[zona republicana]]), provocaron que'l presidente [[José Giral]], sintiéndose faltu de sofitos y d'autoridá, presentara la dimisión al presidente de la República [[Manuel Azaña]]. El 5 de setiembre formaba un nuevu gobiernu de "unidá antifascista" presidíu pol socialista [[Francisco Llargu Caballero]], qu'asumió personalmente la cartera de Guerra, col oxetivu prioritariu d'entamar un exércitu que pudiera detener la meyora de los sublevaos y ganar la guerra.{{Harvnp|Casanova|2007|p=304}}
Llinia 303:
De primeres de la Guerra Civil, la marina del '''[[bandu subleváu]]''' yera bien inferior a la marina gubernamental pos solo cuntaba col [[Acorazáu Alfonsu XIII|acorazáu ''España'']] (botáu en 1913 y que en xunetu de 1936 atópase en dique secu); los cruceros llixeros [[Crucero Navarra|''República'', rebautizado como ''Navarra'']], (botáu en 1920 pero que s'atopaba n'arreglos y nun entró en serviciu hasta bien avanzada la guerra, n'agostu de 1938), y el [[Cruceru Almirante Cervera|''Almirante Cervera'']] (botáu en 1928); el [[destructor Velasco]] (botáu en 1923); cinco torpederos; trés cañoneras y cinco guardacostes. Pero esta inferioridá viose compensada bien llueu gracies al control de los sublevaos del principal estelleru de la marina en [[Ferrol]] onde taba práuticamente termináu'l cruceru pesáu [[Crucero Canaries|''Canaries'']] -qu'entró en serviciu en septiembre de 1936- y otru, el [[Cruceru Baleares|''Baleares'']], a puntu de ser apurríu (entró en serviciu n'avientu de 1936), xuntu colos dos únicos dragaminas d'España (el [[Clase Xúpiter|dragaminas Xúpiter]], qu'entró en serviciu a principios de 1937, y el [[dragaminas Vulcano]], qu'entró en serviciu a finales d'esi mesmu añu).{{Harvnp|Thomas|1976|pp=360-362}}{{Harvnp|Alpert|1987|pp=378-379}}
La inferioridá inicial de los sublevaos viose compensada tamién col sofitu con que cuntaron práuticamente dende l'entamu de la guerra de l'Armada Italiana, que participó con cruceros auxiliares y submarinos nel bloquéu de les unviaes d'armamentu de la [[Xunión Soviética]], y de l'alemana. L'escándalu producíu al fundir un submarín italianu por
Pela so parte la [[Alemaña nazi]] unvió al Mediterraneu dos submarinos na llamada '''[[Operación Úrsula]]''', fundiendo un [[O 34 (1936)|O 34]] alemán el submarín republicanu [[Submarín C-3|C3]] frente a [[Málaga]]. El alemanes apurrieron cruceros, pero estos nun intervinieron, salvu nel '''[[bombardéu d'Almería]]''' pol ''[[Acorazáu de bolsu Admiral Scheer|Admiral Scheer]]'' el 31 de mayu de 1937, efectuáu en represalia pol ataque aereu que sufriera'l 28 de mayu de 1937 el [[acorazáu de bolsu]] ''[[Acorazáu de bolsu Deutschland|Deutschland]]'' n'Eivissa. Esti llamáu [[Incidente Deutschland (1937)|incidente del Deutschland]] foi efectuáu probablemente por tripulaciones ruses, ensin conocencia per parte del mandu republicanu. Pero l'escándalu internacional que provocó fixo que la República dixera que yera un
Un informe del serviciu secretu republicanu ([[Serviciu d'Información Militar|SIM]]) de xineru de 1939 señalaba la desventaxa de la marina republicana respectu de la "marina de guerra facciosa", que cuntaba con "un total de cerca de 100 unidaes -cuntando ente elles un gran númberu de [[cruceru (buque de guerra)|cruceru]]s auxiliares perfectamente artillados-".{{Harvnp|Bahamonde|Cervera Gil|1999|p=424}}
Llinia 314:
La principal novedá nel campu de la guerra aérea de la guerra española de 1936 a 1939 foi que "per primer vegada na historia l'aviación foi utilizada intensamente en misiones de bombardéu sobre la retaguardia".{{Harvnp|Solé i Sabaté|Villarroya|2003|p=9}} Asina "a partir de la guerra civil española les víctimes podíen tar a mamplén de kilómetros de los llugares del enfrentamientu bélicu y ser cenciellamente población civil indefensa".{{Harvnp|Solé i Sabaté|Villarroya|2003|p=10}} Cuidao que l'aviación militar española en xunetu de 1936 taba obsoleta esto solo foi posible porque dambos bandos recibieron ayuda de potencies estranxeres qu'apurrieron los sos modernos bombarderos: el [[bandu subleváu]] los [[Savoia-Marchetti S.M.81]] y los [[Savoia-Marchetti S.M.79]] de la [[Aviación Lexonaria]] de la [[Italia fascista]] y los [[Junkers Ju 52]] y [[Heinkel He 111]] de la [[Legión Cóndor]] de la [[Alemaña nazi]]; el [[bandu republicanu]] los [[Túpolev_SB|Katiuska]]s de la [[Xunión Soviética]].{{Harvnp|Solé i Sabaté|Villarroya|2003|p=10}}
El [[bandu subleváu]] utilizó en repitíes ocasiones el "bombardéu de terror", como lo llamen Solé i Sabaté y Villarroya, que'l so únicu oxetivu yera la población civil pa desmoralizarla y emburriala a la rindición. Esta estratexa empecipiar en Madrid cuando en payares de 1936 fracasó l'ataque fronteru contra la ciudá y siguir col [[bombardéu de Durango]], el [[bombardéu de Guernica]], el [[bombardéu de Lleida]], los [[bombardeos aéreos de Barcelona en xineru de 1938]], los [[bombardeos aéreos de Barcelona en marzu de 1938]],<ref>{{cita web |url=http://politica.elpais.com/politica/2013/01/25/actualidá/1359149850_136009.html|títulu=21 aviadores ensin piedá}}</ref> el [[bombardéu del mercáu central d'Alicante]], el [[bombardéu de Granollers]] y los bombardeos sobre diverses poblaciones catalanes nos meses finales de la guerra, especialmente los de Figueres, y que les sos víctimes principales fueron muyeres y neños nun momentu en que l'exércitu republicanu yá nun esistía en Cataluña.{{Harvnp|Solé i Sabaté|Villarroya|2003|p=313}} L'únicu posible casu de "bombardéu de terror" per parte del [[bandu republicanu]] foi'l de [[Cabra]] en payares de 1938, pero tou paez indicar que se trató d'un tarrecible
Asina tocantes a les ciudaes más afaraes polos bombardeos la llista encabezar los trés principales ciudaes republicanes, Barcelona, Madrid y Valencia, siguíes por [[Tarragona]], [[Reus]], [[Lleida]], [[Badalona]], [[Granollers]], [[Girona]], [[San Feliu de Guíxols]], [[Palamós]], [[Figueres]], [[Colera]], [[Portbou]] y [[Perelló]] en Cataluña; [[Alicante]], [[Sagunto]], [[Gandía]], [[Denia]] y [[Cartaxena (España)|Cartaxena]] na mariña de Valencia y Murcia; y en Vizcaya [[Durango]] y [[Guernica y Luno|Guernica]], esta postrera convertida nel símbolu de les otomíes de los bombardeos del [[bandu subleváu]], y que tuvo un enorme impautu a nivel internacional.{{Harvnp|Solé i Sabaté|Villarroya|2003|p=303-312}} En cuanto al númberu de víctimes tamién esiste una enorme diferencia ente les causaes polos bombardeos republicanos, unes 1100, y les causaes polos bombardeos del [[bandu franquista]], alredor de 9000 ([[Barcelona]] 2500 muertos; [[Madrid]], 2000; [[Valencia]], cerca de 1000; [[Alicante]] cerca de 500; [[bombardéu de Durango|Durango]], [[bombardéu de Guernica|Guernica]], [[bombardéu de Lleida|Lleida]], [[Tarragona]], [[bombardéu de Granollers|Granollers]], [[Figueres]] y [[Cartaxena (España)|Cartaxena]] más de doscientos muertos caúna; [[Bilbao]], [[Reus]], [[Badalona]] y [[Alcañiz]] cerca de 200; [[bombardéu de Xátiva|Xátiva]] más de 100 muertos; y pequeños pueblos que los sos muertos fueron inferiores a esti númberu).{{Harvnp|Solé i Sabaté|Villarroya|2003|p=313-316}}
Llinia 566:
Tres la guerra, la represión franquista empecipió un procesu represivu contra'l bandu perdedor, empecipiándose una llimpieza de la que foi llamada ''La España Colorada'' y contra cualquier elementu rellacionáu cola República, lo que condució a munchos al esiliu o la muerte, produciéndose'l robu de ñácaros de padres republicanos, qu'entá a día de güei desconocen, en munchos casos, la so identidá. Mientres esi tiempu, falar de democracia, república o marxismu yera illegal y perseguible.
L'esiliu forzosu de munchos represaliaos antes, mientres y dempués de la guerra ye difícil de cuantificar. Según la so situación xeográfica y les sos preferencies polítiques optar ente salir per mar, cruciando l'océanu pa pasar a países suramericanos na so mayoría o'l mar los más pudientes pa dir a Inglaterra o Francia. O per tierra cruciando los Pirineos al llau galu, país que munchos escoyeron pola so cercanía con España y la so creencia de bona acoyida, demostrándose'l so
L'esiliu republicanu producir en tres momentos. El primeru foi la [[campaña del Norte]] (marzu a payares de 1937). El segundu, la [[cayida de Cataluña]] (xineru a febreru de 1939), mientres la cual pasaron a Francia alredor de 400 000 persones (una cantidá tan importante qu'enchió a les autoridaes franceses, que tuvieron qu'improvisar diversos campos de concentración, inclusive nes sableres, onde los recluyíos carecieron unes dures condiciones de vida; anque casi la metá d'elles acabaríen retornando a España. La tercera y última folada producióse a la fin de la guerra, nos últimos díes de marzu de 1939, cuando miles de republicanos dirixir a los puertos de Llevante pa consiguir un barcu que los llevara al esiliu, pero bien pocos consiguir.{{Harvnp|Bahamonde|Cervera Gil|1999|p=439}} Calcúlase que nel mes de marzu de 1939 solo pudieron abandonar España ente 7000 y 7500 persones, incluyíos los marinos de la dotación de la Flota que fuxó a [[Bizerta]].{{Harvnp|Bahamonde|Cervera Gil|1999|pp=499}}
| |||