Wikipedia

Diferencies ente revisiones de «Historia del pueblu xudíu»

Navegar l'historial de mou interactivu
← Edición más antiguaEdición más nueva →
Contenido eliminado Contenido añadido
VisualTestu wiki
m Iguo testu: -"otorgar" +"dar"
Llinia 40:
 
Cuidao que la [[Biblia hebrea|Biblia]] indica específicamente que los israelites partieron de la ciudá llamada "Ramesés" y a escontra [[Sukkot|Sucot]],<ref>{{cita web |url=https://www.biblegateway.com/passage/?search=%C3%89xodo+12&version=RVR1995|títulu=Éxodu 12:37|fechaacceso=1 d'abril de 2017 }}</ref> ciudaes que son dataes nel sieglu XIII&nbsp;a. Y. C., mientres el periodu en que [[Ramsés II]] gobernaba Exiptu, nel campu de la investigación considérase que l'Éxodu socedió nel añu 1250&nbsp;a. Y. C.<ref>Simón Dubnow, ''Manual de la Historia Xudía'', Buenos Aires: Sigal, 1977, pp. 34 y 673; Gabrielle Sei-Rajna, ''Abecedaire du Judaïsme'', París: Flammarion, 2000, p. 116; Philip Wilkinson, ''Religiõye'' (Religions, 2008), Rio de Janeiro: Zahar, 2011, p. 62. H.W.F. Saggs repara nos sos escritos académicos que:<br />
{{cita|La mención de la ciudá de Ramesés en n'[[Llibru del Éxodu|Éxodu 1:11]] en cuantes que llocalidá d'almacenaxe, construyida en parte polos esclavos israelites, ufierta de fechu un niciu cronolóxicu, yá que [güei] ye sabíu que Ramsés II construyó una ciudá, Per-Ramsés [i.y., [[Avaris|Pi-Ramsés]]<nowiki>]</nowiki>, que correspuéndese col nome proporcionáu pola Biblia. Ello tiende a asitiar la esclavitú [de los hebreos] n'Exiptu y la so salida d'esi país nel sieglu XIII&nbsp;a. Y. C. Ye nesi mesmu sieglu qu'asocede la primer mención extra-bíblica de d'[[Tribus d'Israel|Israel]]. Tratar d'una inscripción del socesor de Ramsés, [[Merenptah]].|"Le Monde juif d'avant l'Exil", en: ''Le Monde du Judaïsme'' (The Jewish World, 1979), ed. Elie Kedourie, Londres y París: Thames & Hudson, 2003, p. 42.}}<br /> Análoga ye la posición de Kenneth A. Kitchen (''Rehabilitación del Antiguu Testamentu'', Michigan: William B. Eerdmans, 2003). El testu bíblicu narra que "[[Tribus d'Israel|los fíos d'Israel]] [...] edificaron pal faraón les ciudaes d'almacenaxe, Pitón y Ramesés" ([https://www.biblegateway.com/passage/?search=%C3%89xodo+1&version=RVR1995 ''Éxodu'' 1: 6, 11]).</ref>
 
La [[Tanaj|Biblia]] narra que dempués de cuarenta y un años d'analayar pol desiertu, los israelites llegaron a Canaán y conquistar sol mandu de [[Josué (personaxe bíblicu)|Josué]], quien partió'l territoriu ente los dolce [[Tribus d'Israel]]. Mientres un tiempu'l pueblu foi rexíu por una serie de gobernantes llamaos xueces. Ello dio depués llugar a la monarquía nun reinu unificáu. [[Saúl]], de la tribu de [[Benjamín]], foi'l primer rei d'Israel. Foi siguíu por [[David]], de la tribu de [[Judá (patriarca)|Judá]], quien estableció'l llinaxe del que saldríen numberosos reis posteriores. Tres el reináu de [[Salomón]], en 928 a.Y.C, la nación estremar en dos: per un sitiu, el [[Reinu de Judá]] al sur (formáu poles tribus de [[Judá]] y [[Benjamín]]), y, pol otru, el [[Reinu d'Israel]] al norte (formáu poles diez tribus restantes).<ref>Estudiu lleváu a cabu dientro del Programa Científicu Israelín y dedicáu a la historia del pueblu xudíu (''The Jewish People'', Xerusalén: Keter, 1973, seición 7).</ref> Unos doscientos años más tarde, [[Salmanasar V]] conquistó'l norteño Reinu d'Israel y deportó a los sos habitantes a [[Nínive]], capital de l'antigua [[Asiria]] ([[sieglu VIII a. C.|722 a. Y. C.]]).<ref> Gabrielle Sei-Rajna, ''L'abecedaire du Judaïsme'', Flammarion: París, 2000, p. 116; Sarah Kochav, ''Grandes civilizaciones del pasáu: Israel'', Barcelona: Foliu, 2005, p. 26.</ref> D'ellos depués perdióse constancia, polo que se suel faer referencia a [[Tribus perdíes|los diez tribus perdíes]].
Llinia 110:
Nel [[sieglu V]], [[Teodosio I el Grande|Teodosio I]] convirtió'l cristianismu en relixón oficial del Imperiu, prohibiendo a los xudíos el tener esclavos, construyir sinagogues nueves o aportar a cargos públicos. El matrimoniu ente xudíos y cristianos considerábase delitu capital, al igual qu'un cristianu convertir al xudaísmu. Teodosio esanició'l Sanedrín y suprimió el puestu de Nasi. Con [[Justiniano I]] les autoridaes acutaron los derechos civiles de los xudíos y amenaciaron los sos privilexos relixosos.<ref>Procopios, ''Historia Arcana'', 28</ref> L'emperador tamién interfirió nos asuntos internos de la sinagoga prohibiendo, ente otres coses, l'usu de la llingua hebrea na adoración divina.
 
Justiniano y los sos socesores teníen abandonada la provincia de Judea, mas nos sieglos V y VI construyéronse ellí sinagogues nueves con suelos cubiertos de formosos mosaicos. Los xudíos asimilaron nes sos vides les formes provenientes de la cultura bizantina: nos mosaicos puede trate xente y animales, símbolos zodiacos, pero tamién ''[[Menorá|menorot]]'', figures bíbliques y testos en n'[[idioma hebréu|hebréu]]. Notables exemplos d'esti tipu de mosaicos fueron atopaos en [[Beit Alfa]], [[Seforis]] y [[Hamat Gader]].<ref>Exemplos de mosaicos hebreos del periodu bizantín:
<gallery>File:Hammat Gader.JPG|Mosaicu con testu hebréu curiáu por [[Lleón de Judá|el lleones de Judá]], proveniente de la Sinagoga de [[Hamat Gader]], sieglu V-VI File:Roman.
Roman. Mosaic of Menorah with Lulav and Ethrog, 6th century C.E.jpg|Mosaicu con [[Menorá]], lulav y etróg'', sieglu VI.
Llinia 178:
Coles mesmes surdía'l [[Xudaísmu jasídico]], pedricáu pol rabino [[Israel ben Eliezer]], que reclamaba'l siguimientu estrictu de los preceptos de la [[Toráh]]. Estos dos movimientos, haskalá y jasidismo, formaron la base de les divisiones modernes dientro de la sociedá xudía.
 
Mientres camudaba'l mundu interior nes comunidaes xudíes, empezaron los discutinios pa otorgada-yos la igualdá de derechos de ciudadanía. El primer país en faelo foi [[Francia]], depués de la [[Revolución francesa|Revolución]] de 1789. Hubo quien esperaben que los xudíos integrárense, abandonando la so relixón. Esta actitú remanez, por casu, de los discursos pronunciaos ante la l'[[Asamblea Nacional de Francia|Asamblea Constituyente]] en payares de 1791: Rabaud de Saint-Pierre solicitaba la llibertá pa los xudíos; [[Clermont-Tonnerre]] pela so parte proponía aceptalos como individuos, mas non como una nación dientro d'otra.<ref>Roudinesco, ''A vueltes cola cuestión xudía'', pp. 36-38. Escribe Roudinesco en p. 37: "El 13 de payares de 1791, [[Lluis XVI]], que tuviera a favor de la emancipación de los Xudíos, ratificó la llei declarándolos ciudadanos franceses".</ref>
 
===Sieglu XIX. Emancipación y antisemitismu===
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/wiki/Historia_del_pueblu_xudíu»