Diferencies ente revisiones de «Xiísmu»

Etimolóxicamente, '''Xía''' ye deriváu dende ''Shī`ah'', coleutivamente, o ''Shī’ī'', sobromanera, significa “asociáu”, “faición”, “partíu”, o “siguidor.” Esautamente, el términu '''Xía''' vien de la espresión ''shī'at 'A elī'', partíu, faición, o siguidor d'[[Ali Ibn Abi Talib|Alí]]. Cuando [[Mahoma]] morrió nel añu [[632]] nun s'habilitara nenguna manera de decidir quién tenía qu'asocede-y, recurriéndose finalmente a un sistema tradicional d'eleición ente notables. Los que tomaron partíu por Alí, primu y xenru de Mahoma, d'otra miente, consideraron qu'él yera l'únicu socesor llexítimu una y bones fuera la persona más allegada a Mahoma. Asina, negáronse a reconocer a los notables socesivamente escoyíos pa desempeñar el papel de [[califa|califes]] o socesores del profeta: [[Abu Bakr]], [[Umar ibn al-Jattab|Omar]] y [[Otmán]]. Tres la muerte d'esti postreru, Alí va ser finalmente escoyíu califa. Sicasí, acusáu de socatrar la muerte del so predecesor, el so poder va ser contestáu por [[Mu'awiya]], gobernador de [[Siria]] y miembru de la familia de los [[Omeya|Omeyes]], empecipiándose asina una guerra civil ente dambes faiciones. Cuando dambos líderes aceptaron nel campu de batalla de [[Siffín]] someter les sos diferencies al dictame d'un árbitru independente, de les files d'Alí va surdir una tercer faición, la de los [[ḥarixíes]], que nun aceptaben l'arbitraxe. Esta faición asesinó a Alí nel [[661]], y el mesmu día trataron d'acabar tamién con Mu'awiya y col árbitru, ensin llogralo. Los partidarios d'Alí punxeron entós les sos esperances nel so fíu [[Hasan ibn Ali|Hasan]], qu'arrenunció al poder, y depués en n'[[Husain ibn Ali|Husain]]. Ésti va socatrar una rebelión contra'l poder omeya. La so tarrecible muerte nel campu de [[Batalla de Karbala]] ([[Iraq]]), en [[680]], va marcar el principiu del cisma ente los xiínes y aquellos a los que se va llamar más tarde [[sunismu|sunís]].

Pa los xiínes, Dios nun puede almitir que l'home camine escontra la so perdición, por ello unvió a los profetes pa empone-y. La muerte de [[Mahoma]], sicasí, punxo fin al ciclu proféticu según la creyencia xeneral del islam. Una y bones nun hai profetes, ye necesariu un garante espiritual de la conducta humana, que sía coles mesmes prueba de la veracidá de la relixón y guía de la comunidá: l'[[imam]]. Ésti tien d'axuntar una serie de carauterístiques que-y faigan ser l'home más perfeutu del so tiempu: tratáu na relixón, xusto, desprovisto de defectos. Amás, tien cierta invistidura sobrenatural otorgadadada pol profeta y pol imam precedente. L'imam ye infalible.