Diferencies ente revisiones de «Leísmo»

El '''leísmo''' ye la sustitución de los [[pronome personal|pronomes personales]] ''lo'' y ''la'' por ''-y'' na posición de [[complementu directu]] y nos verbos que tradicionalmente rixen el [[caso acusativu]] (tamién llamaos verbos transitivos) en n'[[idioma español|español]]:

=== Leísmo de contactucontautu ===

Otres formes de leísmo apaecen, tamién, en dialeutos del español que se caractericen pola situación enllargada de [[billingüismu]] o [[diglosia]] en contactucontautu con llingües nes que'l réxime pronominal ye distintu. La influencia del [[idioma guaraní|guaraní]] nel [[español paraguayu]], del [[idioma quechua|quechua]] nel [[español andín]]<ref> Klee, Carol A.., and Andrew Lynch. "El ContactuContautu De Llingües De La Rexón Andina." ''L'Español En ContactuContautu Con Otres Llingües''. Washington, D.C.: Georgetown UP, 2009. </ref> o del [[euskera]] en [[País Vascu]] y [[Navarra]] lleven en dellos casos a la supresión completa de la diferenciación ente pronomes de dativu y d'acusativu, sustituyendo tolos casos por ''-y''.<ref> ''Diccionariu panhispánicu de duldes. ''La Real Academia Española, 2005'''' </ref> Acompañada d'un tanxible cambéu nel empléu de los pronomes, que s'utilicen sistemáticamente de manera redundante en toles funciones —a diferencia de formar estándar del español, que prescribe la redundancia solo nel dativu: ''yo di-y la carta a la mio hermana''—, ye efectu de l'asimilación a un sistema gramatical desprovistu de la distinción de casos. N'ocasiones ta [[Estigma social|estigmatizáu]], sobremanera nes zones de transición ente dialeutos afeutaos por esta forma de leísmo y dialeutos non leístas, pero forma parte de la norma culta nes rexones en que'l dialeutu leísta ye esclusivu o mayoritariu, y tien espresión na llingua formal y escrito. Non cuenta, sicasí, cola sanción de la RAE.

Anque'l leísmo haise documentáu como un fenómenu que s'hai propogado n'España, tamién s'hai documentáu y estudiáu en Hispanomérica amás de casos de contactucontautu con otres llingües. L'Academia mexicana de la llingua identifica qu'asocede en Méxicu y otros dialeutos del español d'América.<ref> "Academia mexicana de la llingua">{{cita web|título=Leísmo y loísmo|url=http://www.academia.org.mx/espin/Detalle?id=381}}</ref> Un factor qu'inflúi na inclusión del dativu o acusativu ye'l tipu de verbu. Con verbos de perceición como "oyer" y "ver," el dativu úsase como oxetu directu n'América Central, Perú, Chile y Arxentina.<ref>{{cita publicación|apellido1=Uruburu Bidaurrázag|nome1=Agustín|título=Estudio sobre leísmo, laísmo y loísmo. (Sobre'l funcionamientu de los pronomes personales átonos o afixos non reflexos de 3a persona, o de 2a persona)|publicación=Universidá de Córboda|fecha=1993}}</ref> Otros verbos que tienen una alternanza ente'l dativu y l'acusativu son: ''aconseyar,'' ''avisar,'' ''enseñar,'' ''obedecer,'' ''picar,'' y ''tarrecer.'' L'alternanza con estos verbos asocede especialmente en Perú, Chile, Arxentina y Uruguái.<ref>{{cita publicación|apellido1=Fernández-Ordóñez|nome1=Inés|títulu=Leísmo, laísmo y loísmo: estáu de la cuestión|publicación=Madrid: Taurus|fecha=1993|páxines=63-96}}</ref>