Diferencies ente revisiones de «Mirandés»
Contenido eliminado Contenido añadido
m Preferencies llingüístiques |
m Preferencies llingüístiques |
||
Llinia 67:
Ente los sieglos [[sieglu VII|VII]]-[[sieglu VIII|VIII]] y [[sieglu XII|XII]] el conceyu de Miranda de l Douro siguió perteneciendo a la [[diócesis d'Estorga]], y non a la de Bergancia, y como espliquen les Inquisiciones d'[[Alfonsu III]], la Tierra de Miranda foi repoblada ente los sieglos [[sieglu XII|XII]] y [[sieglu XIV|XIV]] por xente de Llión. La repoblación llevóse a cabu pol [[monasteriu de Santa María de Moreruela]], el [[monasteriu de Samartín de Castañea]], el [[monasteriu de Castro de Avelhanas]] y pola [[Orde del Temple]] d'[[Alcañices]]. Esta rellación privilexada con [[Llión]] duró a lo menos hasta'l [[sieglu XIV]] y l'idioma del [[Conventus d'Asturica Augusta]], l'[[asturianu ocidental]], foi afitáu y desenrolláu efetivamente en territoriu portugués.
Los motivos que llevaren al caltenimientu d'esta fala, a pesar de qu'al otru llau de la llende la llingua asturiana desaniciara práuticamente, puen tar rellacionaos cola distancia que separta esti área de los principales nucleos urbanos del llitoral portugués. Pela cuenta, na [[provincia de Zamora]]'l
En Portugal, el restu de falaxes nun se consideren dialeutos siquiamente, utilizando como razonamiento'l fechu de "qu'un campesín del norte de Portugal entiende ensin dificultaes a ún del sur". Esta idea básase nos modelos d'[[Italia]], [[Suiza]] o [[Francia]], magar que bien sabío ye qu'un italianu del norte nun sedría a entendese con ún del sur ensin facer usu de la [[llingua estándar]] y por ello en Portugal nun se consideres verdaderos dialeutos, más bien variedaes diatópiques. [[Leite de Vasconcelos]] foi ún de los llingüistes portugueses más ilustres, amás d'arqueólogu y etnógrafu, quién descubrió esti idioma en [[1882]] y lu dio a conocer al públicu col so ensayu “O dialeuto mirandês” col que ganó'l gallardón de la Sociedá de Llingües Romániques de Montpellier. Vasconcelos describió l'idioma como “la llingua del campu, del llabor, del llar y del amor ente los mirandeses” y reconoció que'l portugués nun yera la única llingua falada nel so país, sinón que tamién existía otra llingua (co-dialeutu, como lu llamó nel so momentu) que pertenecía al dominiu español pola so cercanidá al llionés. Los estudios sobre esti idioma ampliáronse más tarde col trabayu del eminente llingüista gallegu [[Menéndez Pidal]] cuando publicó la so obra “El dialeuto leonés” ([[1906]]) y desenrolló un mapa llingüísticu de tola [[península Ibérica]].
Llinia 122:
El sistema vocálicu tónicu del mirandés, al empar que nel castellanu y asturlionés básase na existencia de cinco vocales diferenciaes por trés graos d'abertura y dos llocalizaciones; anterior y posterior, pero a diferencia d'aquelles reconoz por escepción la existencia d'un cuartu grao d'abertura por interferencia de soníos velares o palatales.<ref>Leite de Vasconcellos, J. ''Estudios de Phillología Mirandesa'', Lisbosa 1900, p. 289</ref>
Asina, nel casu de [[diptongu|diptongos]] l'efeutu de la [[Yod (llingüística)|yod]] o'l [[wau (llingüística)|wau]], según el casu, determinará la regresión o ascensión de la vocal adegaña al traviés de l'apreciación d'un cuartu grau d'abertura. Nel casu del diptongu ascendente -yɛ, la interferencia de los soníos palatatales determinará la regresión tamién nun grau e > ɛ (fièrro ([iɛro], pièdra [piɛdra], tièrra [tiɛrra],etc ). En casu de vese amás afeutáu pol vocalismu velar produciráse la igualación (asina bui 'bue', cuiro 'cueru', nuite 'nueche'). Cuando ye'l wau quien entra en
Esti efeutu tamién s'observa nel casu d'interferencia de soníos consonánticos palatales, nel que se caltién la solución orixinal del romance presente nos dialeutos del [[Portugal|Norte de Portugal]] y nel [[gallegu]], ver:
| |||