Diferencies ente revisiones de «Guerres púniques»
Contenido eliminado Contenido añadido
m Iguo testu: -"erru" +"error" |
m correiciones |
||
Llinia 1:
[[Archivu:Carthaginianempire.PNG|thumb|300px|Evolución de les posesiones [[Antigua Cartago|cartaxineses]] nel intre de les guerres púniques]]
Conocer col nome de les '''guerres púniques''' a los trés [[conflictos armaos]] qu'enfrentaron ente los años [[146
Nel españíu del conflictu influyó de gran manera la [[anexón]] per parte de Roma de la [[Magna Grecia]], nel sur de la península itálica, pero la causa principal del enfrentamientu ente dambes foi'l conflictu d'intereses ente les colonies de Cartago y l'espansión de la República de Roma.<ref name=Guerra /> El primer choque producir na islla de [[Sicilia]], parcialmente so control cartaxinés. De primeres de la [[primer guerra púnica]], Cartago yera'l poder dominante nel [[mar Mediterraneu]] occidental, pos controlaba un estensu imperiu marítimu, ente que Roma yera'l poder emerxente nel centru de la península itálica. A la fin de la [[tercer guerra púnica]], y dempués de décades de conflictu, Roma conquistó toles posesiones cartaxineses y afaró la ciudá de [[Cartago]], la so capital, colo que la facción cartaxinesa sumió de la hestoria.
[[Roma]] convirtióse asina nel estáu más poderosu del Mediterraneu occidental, lo que sumáu a la fin de les [[guerres macedónicas]]<ref>Llibráronse coles mesmes que les púniques</ref> y la derrota del [[Imperiu seléucida|emperador seléucida]] [[Antíoco III Megas]] na [[guerra romanu-siria]]<ref>[[Paz de Apamea|Tratáu de Apamea]], [[188
== Historia ==
Tres l'anexón per parte de [[Roma]] de la [[Magna Grecia]], asocedida a principios del [[sieglu III
Los entamos del conflictu remontar al momentu nel que la ciudá de [[Mesina]], originariamente griega pero en poder de los [[oscos]], foi atacada por [[Hierón II de Siracusa]]. Los griegos de [[Sicilia]] aguantar a emprestar ayuda, polo que los [[oscos]] decidieron solicitar auxiliu a [[Roma]]. Los cartaxineses sofitaron pela so parte a [[Hierón II de Siracusa|Hierón]], abarganando de manera conxunta l'enclave de [[Mesina]]. Finalmente, [[República romana|Roma]] repelió el sitiu, lo que supunxo que [[Hierón II de Siracusa|Hierón]] arrenunciara, rompiendo la so alianza con Cartago y axustando con Roma. El final d'esti conflictu local non yá nun punxo fin a la llucha ente los dos potencies, sinón que sirvió pal so recrudecimiento.
La base cartaxinesa de [[Agrigentum]] foi tomada por [[República romana|Roma]] nel añu [[261
Los romanos llograren crear una poderosa flota que-yos confirió supremacía naval. Sicasí, [[República romana|Roma]] sufrió una importante derrota cuando atacaron Cartago en forma directa. En venciendo a los cartaginenses en [[Palermo]], nel añu ([[251
Los romanos fortalecieron la so flota, abrasada por derrotes y torbonaes, y nel añu [[241
Aprovechando los romanos una revuelta ente los mesmos cartaxineses, nel añu [[238
Aníbal dirixir escontra [[Italia]] pa lluchar contra los romanos, crució los [[Alpes]], llogrando'l sofitu de los galos, qu'habitaben la llanura del Po, llogrando vencer a los romanos nes marxes del [[Batalla del Ticino|Ticino]] y del [[Batalla del Trebia|Trebia]], y nel añu [[216
[[Archivu:Slaget_ved_Zama_-_Cornelis_Cort,_1567.jpg|thumb|La [[Batalla de Zama]] según un grabáu de [[Cornelis Cort]] (1567).]]
Pocu tiempu dempués los romanos vencieron en Capua y depués en Siracusa y en Hispania, los hermanos Escipiones ganaron a Asdrúbal, y depués recuperaron Sagunto ([[214
Aprovechando que los cartaxineses respondieron ante l'asaltu d'Horóscopu nel so defensa, pero como nun podíen faelo ensin permisu romanu, decidieron atacar. Los cartaxineses trataron de descomprimir el conflictu condergando a muerte al xefe militar Asdrúbal y a los sos homes, y brindando a Roma les sos escuses, pero foi inútil, dempués de lo que decidieron rindise. Cartago recibió la orde de ser destruyida, pero los habitantes reorganizar a les ordes de Asdrúbal a quien se-y concediera un armisticiu a la so condena a muerte, y llograron aguantar el sitiu romanu, hasta que'l nietu adoptivu de Escipión l'Africanu, [[Publio Cornelio Escipión Emiliano]], nel añu [[147
== Antecedentes ==
Al so entamu nel añu [[264
Los intereses d'esti imperiu comercial atopar n'oposición colos de la floreciente [[Roma (antigua)|República de Roma]], que s'atopaba en plena espansión. Fundada nel [[sieglu VIII
Anque con una [[Armada romana|armada]] menos numberosa y con menos esperiencia, la so [[Exércitu romanu|exércitu permanente]] yera yá la fuerza de combate terrestre más potente de la so dómina, bien entrenáu, forníu y con vasta esperiencia militar tres los dos sieglos de lluches intermitentes que precedieron la conquista de los sos territorios italianos.Asina Roma remató la so conquista empecipió la espansión escontra'l norte y el sur, lo que traxo inevitablemente'l conflictu con Cartago, que de secute vio amenazada la so influencia nel Mediterraneu, vital pa caltener el so imperiu comercial. Roma y Cartago enfrentar por tres veces, nos conflictos darréu conocíos como les guerres púniques, ente'l [[264
== Primer guerra púnica (264-241 e.C. ) ==
Llinia 38:
Les primeres fases de la guerra consistieron en batalles terrestres, en [[Sicilia]] y el [[África (provincia romana)|norte d'África]], pero a midida que avanzó'l conflictu convertir nuna [[Guerra naval|guerra eminentemente naval]]. El conflictu foi costosu pa dambos bandos, pero Roma alzar cola victoria: conquistó la islla de Sicilia, obligando amás a la derrotada Cartago a pagar un cuantioso [[tributu]]. La resultancia de la guerra desestabilizó tantu a Cartago que Roma arrampuñólu [[Córcega]] y [[Cerdeña]] ensin apenes esforcio unos años dempués, cuando la primera viose abasnada a la [[guerra de los Mercenarios]].
La primer guerra ente Roma y Cartago empezó como un conflictu local en [[Sicilia]] ente [[Siracusa (Sicilia)|Siracusa]], liderada por [[Hierón II]], y [[Mesina]], controlada polos [[Mamertinos]]. Estos yeren un grupu de [[mercenariu|mercenarios]] de la [[Campania]] que l'añu [[289
Mientres los dos décades y media que duró'l so dominiu, los Mamertinos dedicar a la [[piratería]], tantu per tierra como per mar, y convirtieron el pueblu de Mesina nuna base permanente pa les sos continues espediciones de saquéu por [[Sicilia]] y les sos mariñes. A partir del [[270
Tres la estrueldosa derrota en [[Batalla de Agrigento|Agrigento]], los líderes cartaxineses decidieron evitar les confrontaciones directes en tierra coles [[lexones romanes]], concentrándose nel mar. La [[armada de Cartago]] yera cimera a la [[armada romana]] en tolos aspeutos: les sos tripulaciones teníen más esperiencia na [[guerra naval]] de la dómina, yera más numberosa, y disponía de meyores meyores técniques, yá que les sos naves yeren más rápides y maniobrables. Batalles como la de les [[Batalla de les Islles Eolies|Islles Eolies]] son un bon exemplu d'esa diferencia inicial.
Llinia 48:
Tamién s'introducieron meyores técniques: sabedores de que nun podíen superar a les naves cartaxineses en velocidá, los romanos incorporaron una especie de ponte d'asediu na proa de los sos buques, el [[Corvus (arma)|corvus]] (''cuervu''). Esti tendíase sobre naves enemigues axacentes, colo que podíen ser encetaes por [[Lexón romana|lexonarios]] dafechu armaos y acorazaos, capaces de masacrar a la tripulación enemiga y prindar la nave. Hasta entós, les batalles navales incluyíen bien poques acciones d'abordaxe; la táctica principal consistía en truñar al enemigu col [[ariete]] incorporáu na proa de la mayoría de les [[trirreme]]s. De llegase a lluchar cuerpu a cuerpu, esta solía realizar ente tripulaciones de marineros y remeros, con [[armadura (combate)|armadures]] llixeres y armes curties. Los romanos incorporaron a la guerra l'usu del so escelente [[infantería pesada]], dexándo-yos l'usu tamién nel mar d'una de les sos mayores ventayes estratéxiques, qu'hasta entós solo pudiera ser emplegada en tierra, amenorgando la ventaya táctica de la flota cartaxinesa (a partir d'entós fíxose muncho más peligrosu averase a un barcu romanu). Sicasí, el corvus yera un artiluxu pesáu, colos sos propios peligros, y el so usu foi quedando obsoleto a midida que la flota romana foi ganando esperiencia.
Quitando la desastrosa derrota de la [[batalla de los Llanos del Bagradas]] n'[[África]], y les batalles navales de les [[Batalla de les Islles Eolies|Islles Eolies]] y [[Batalla de Drépano|Drépano]], la primer guerra púnica foi una cadena casi ininterrumpida de victories romanes. Finalmente, l'añu [[241
Finalmente, l'añu [[219
== Guerra de los Mercenarios ==
Llinia 56:
[[Archivu:Guerra mercenaria.png|thumb|Movimientos mercenarios utilizaos mientres la guerra.]]
Nel añu [[240
=== Batalla de la Sierra ===
{{AP|Batalla de la Sierra}}
Mathô permaneció na ciudá de Túnez, mientres Spendios, Autarito y l'africanu [[Artu l'Africanu|Artu]] movilizaben un exércitu de cincuenta mil homes pa enfrentase a Amílcar ([[239
Dempués de asediar mientres díes la boca del escobiu, bloquiando'l restu de salíes per mediu de [[foso]]s y [[trinchera|trincheres]], los mercenarios amenaciaron a los sos xefes, viendo que los refuerzos de Túnez nun llegaben y la fame yera cada vez más acuciosa.
Llinia 85:
[[Archivu:Map of Rome and Carthage at the start of the First Punic War.svg|thumb|300px|Mapa indicando les posesiones de [[República de Roma|Roma]] y [[Cartago]] antes d'empecipiase la [[segunda guerra púnica]].]]
La [[segunda guerra púnica]] ([[218
Partiendo dende l'actual [[Cartaxena (España)|Cartaxena]], nel sur de [[Hispania]], Aníbal condució al so exércitu escontra'l norte, crució los [[Alpes]] ya invadió la [[península itálica]] dende'l norte, ganando a toles fuerces que la República de Roma llanzó na so contra. Caltener col so exércitu n'Italia mientres dieciséis años; Aníbal nun yera capaz de poner Roma so asediu por non disponer d'abondos homes, una y bones l'encruz de los Alpes y les batalles posteriores supunxeron la perda de gran parte de los sos [[soldáu|soldaos]] y [[elefante de guerra|elefantes de guerra]],<ref>Al llegar a [[Península itálica|Italia]], solo quedáben-y a Aníbal doce elefantes. Pa un recuentu de los sos efectivos tres el [[encruz de los Alpes]], vease [http://web.archive.org/web/http://history.boisestate.edu/westciv/punicwar/07.shtml] (n'inglés)</ref> y la República de Roma, pela so parte, nun llograba espulsa-y d'Italia, debíu principalmente a que nun s'enfrentaba solo contra Cartago, nin solo n'Italia. Combatió contra esta tamién en [[Hispania]] y [[Sicilia]], y amás llibró la [[primer guerra macedónica]] en [[Grecia]]. La República salió triunfante en tolos teatros nos que combatió. La situación d'estancamientu n'Italia foi finalmente resuelta tres la victoria en Hispania col treslláu del exércitu local a [[África]], col fin de asediar la mesma Cartago. La gravedá de l'amenaza romana obligó a Aníbal a volver a toa priesa a la so ciudá, siendo finalmente ganáu per primer vegada na [[batalla de Zama]] por [[Publio Cornelio Escipión l'Africanu|Publio Cornelio Escipión]], moteyáu dende entós ''L'Africanu''. La derrota supunxo'l fin de la guerra, y Cartago vio llindaes les sos posesiones territoriales a la mesma ciudá, perdiendo toles sos colonies comerciales.
Llinia 107:
L'enfrentamientu consiguiente foi conocíu como [[batalla del Metauro]]. El comandante romanu, sabedor de la necesidá de destruyir el nuevu exércitu cartaxinés a cualquier preciu, consiguió arrodialo en sacrificando a 700 de los sos meyores homes nuna maniobra de distracción. Asdrúbal, sabiéndose perdíu, refundióse sobre les llinies romanes, prefiriendo la muerte a ser prindáu. Los romanos refundiaron la so cabeza al campamentu del so hermanu Aníbal pocu dempués, quien daría en retirase escontra los montes. Nos dieciséis años que pasó n'Italia, este foi l'únicu intentu de reforzar al so exércitu, tarde y mal. Mentanto, en Hispania, Escipión prindó casi ensin oposición el restu de ciudaes cartaxineses, y empezó a preparar la invasión de la mesma Cartago.
Ante esta amenaza directa, Aníbal recibió la orde d'abandonar l'exércitu d'Italia y volver a toa priesa a Cartago a preparar la defensa y enfrentase a Escipión. Sicasí, sufrió una derrota decisiva na [[batalla de Zama]] l'añu [[202
Aníbal tomó parte activa na reconstrucción de Cartago, pero la so llarga temporada de lideralgu y los sos ésitos ganáren-y numberosos enemigos ente'l so propiu pueblu. Los sos oponentes xunir nuna sola facción y protestaron frente a Roma, obligándo-y a fuxir a [[Asia Menor]] nel añu [[195
== Tercer guerra púnica (149-146 e.C. ) ==
{{AP|Tercer guerra púnica}}
La llamada [[tercer guerra púnica]] ([[149
Obligada a un exércitu puramente nominal poles condiciones del tratáu de paz con Roma, Cartago sufría regularmente incursiones de saquéu dende la vecina [[Numidia]], que, a raigañu del mesmu tratáu, yeren arbitraes pol [[Senáu romanu]], quien solía favorecer a ésta na mayoría de los sos resolvimientos. En soportando esta situación mientres casi cincuenta años, Cartago consiguió pagar toles indemnizaciones de guerra que-y debía a Roma, dempués de lo que comunicó públicamente que dexaba de considerase amestada a les restricciones del tratáu, en contra de la opinión de Roma. Entamó un exércitu p'aguantar a la siguiente incursión númida, anque perdió, lo que-y supunxo'l pagu de más indemnizaciones (esta vegada a Numidia).
Llinia 120:
{{cita|Ceterum censeo Carthaginem esse delendam («Ye más, creo que Cartago ten de ser destruyida»)<ref>A la insistencia de Catón daríase cumplida respuesta nel senáu cola tamién conocida frase, «''Delenda est Carthago''».</ref>}}
Mientres l'añu [[149
Una segunda ofensiva, liderada por [[Publio Cornelio Escipión Emiliano]], acabó tres un asediu de trés años de duración nel que finalmente los romanos llograron romper les muralles de la ciudá, escalar, y dieron en quemar por completu hasta los sos cimientos. Los habitantes supervivientes fueron vendíos como [[esclavitú|esclavos]], y [[Cartago]] dexó d'esistir hasta que [[César Augusto]] reconstruyir como colonia pa veteranos, un sieglu más tarde.
| |||