Revisión a fecha de 20:12 4 avi 2018 editar XabatuBot (alderique \| contribuciones) Bots, Exenciones de bloqueos IP 1 395 168 ediciones m Preferencies llingüístiques ← Edición más antigua		Revisión a fecha de 21:51 22 xin 2019 editar desfacer AsturiBot (alderique \| contribuciones) Bots, Exenciones de bloqueos IP 422 326 ediciones m correiciones Edición más nueva →
Llinia 30: == Historia == Los primeros restos de Ur pertenecen al [[periodu d'El Obeid]] ([[V mileniu ae. C.\|V mileniu a. C.]]), nel cual produciéronse los primeros asentamientos urbanos na zona. Ur ye, poro, una de les ciudaes más antigües de [[Sumeria]]. Mientres el [[IV mileniu ae. C.\|IV mileniu a. C.]] ([[periodu de Uruk]]) la gran cantidá de cerámica atopada paez indicar que Ur pudo ser un centru importante de producción. Esta situación enllargar hasta'l [[periodu Yemdet-Nasr]], escontra'l [[sieglu XXXI ae. C.\|3000 a. C.]] En dalgún momentu del mileniu siguiente producióse un hinchente de calter local que dexó una importante capa de folla nos estratos.<ref name="Leickur" /> === Periodu Dinásticu Arcaicu === Llinia 43: Conócense dellos datos de la familia de Mesanepada. Asina, una tablilla de fundación atopada nun templu cerca de tell Obeid noma a un tal Aanepada, fíu de Mesannepada. El fíu de [[Aanepada]] llamábase [[Meskiaga-nuna]], y foi él quien asocedió al so güelu nel tronu. D'esti rei conoz el so esistencia por una tablilla que-y dedicó'l so esposa a la so muerte. La llista real sumeria menta a estos dos reis y a dos más, na que denomina ''dinastía I de Ur''. D'estos dos últimos reis destaca que los sos nomes nun son sumerios sinón acadios.<ref name="Leickur" /> Los nomes de los monarques de la dinastía II de Ur apaecen bien deterioraos na llista Real; sicasí, conócense bien los acontecimientos d'esti periodu, marcáu pola rivalidá ente les distintes ciudaes. Escontra'l [[sieglu XXIV ae. C.\|sieglu XXIV a. C.]] el rei de [[Umma (ciudá)\|Umma]] [[Lugalzagesi]] conquista les ciudaes del sur de Mesopotamia, incluyida Ur, formando una hexemonía local y declarándose ''rei de Kish'', al igual que fixeren los monarques de la dinastía I de Ur.<ref name="margdinas">{{cita llibru \| autor = Margueron, Jean-Claude \| capítulu = La dómina del Dinásticu Arcaicu \| títulu = Los mesopotámicos \| añu = 2002 \| editorial = Fuenlabrada: Cátedra \| id = ISBN 84-376-1477-5}}</ref> === Imperiu acadiu === {{AP\|Imperiu acadiu}} El dominiu de Lugalzagesi nun duró enforma yá que escontra'l [[sieglu XXIV ae. C.\|2335 a. C.]] [[Sargón I de Acad]] fundó [[Agadé]] y empezó les sos conquistes, venciendo primeru a Lugalzagesi y dempués a toles ciudaes sumeries, incluyida Ur, a la que baltó les sos muralles. Tres esto Ur y les demás ciudaes sumeries quedaron incorporaes nel [[Imperiu acadiu]]. Tres la muerte de Sargón toes elles subleváronse, siendo reprimíes pol so socesor.<ref name="Leickur" /> Mientres el reináu del nietu de Sargón, [[Naram-Ensin]], la ciudá siguía formando parte del Imperiu acadiu, magar se producieron rebeliones. A esta dómina pertenez un testu escritu por [[Enheduanna]], una sacerdotisa ''en'' y escriba nel templu de Nannar en Ur.<ref>{{cita llibru \| títulu = Der Rechtsfall der en-ḫedu-ana im Lied NIN-LLÁBRAME\| autor = Zgoll, Annette\| editor = Ugarit-Verlag\| isbn = 3927120502\| añu = 1997 \|páxines=45\| url = http://books.google.es/books?id=Ag0OAAAAYAAJ&dq=Zgoll,+Annette&ei=eilpSdeRH4PmzATSrLXGAQ&pgis=1}}</ref> La hestoria narra en primer persona'l sufrimientu de la sacerdotisa que foi espulsada de Ur pol ''lugal'' local, Lugal-ane. La historicidad de los personaxes paez tar demostrada; nel casu de Lugal-ane, por inscripciones nes que Naram-Ensin nómalu como unu de los cabezaleros de les revueltes de les ciudaes del sur y, nel casu de Enheduanna, por un relieve na que se-y dibuxa sentada xuntu al dios Nannar. Llinia 62: Pocos años dempués de la cayida del imperiu, el norte foi invadíu polos nómades [[gutis]], magar paez que nun llegaron a afectar a la área del sur, onde s'atopaba Ur. Nesta etapa destacó la ciudá de [[Lagash]] que según paez caltuvo dalgún tipu de dominiu sobre Ur. Escontra'l [[sieglu XXII ae. C.\|sieglu XXII a. C.]], [[Utu-hegal]] de [[Uruk]] espulsó a los gutis del norte consiguiendo la hexemonía en Sumeria. A la so muerte foi'l so hermanu [[Ur-Nammu]], que posiblemente gobernaba hasta entós en Ur, quien-y asocedió nel so imperiu. Sía que non, el nuevu rei escoyó a Ur como capital del so reinu, fundando la que se llamó [[III dinastía de Ur\|dinastía III de Ur]] o Ur III, que mientres casi un sieglu caltuvo la hexemonía sobre un territoriu que tomaba la totalidá de la cuenca mesopotámica y [[Elam]]. Nesta situación la ciudá de Ur quedó convertida nuna gran capital, llegando a algamar los 200 mil habitantes. Ye nesti periodu cuando se destruyeron los anteriores edificios y llevantáronse los que pueden contemplase entá anguaño. Ente estes construcciones destaca l'enorme [[zigurat de Ur]], construyíu mientres los reinaos de Ur-Nammu ([[sieglu XXI ae. C.\|2113]] - [[sieglu XXI ae. C.\|2094 a. C.]]) y el so socesor [[Shulgi]] ([[sieglu XXI ae. C.\|2094]] - [[sieglu XXI ae. C.\|2047 a. C.]]) y qu'entá se caltién de pies, tres la so restauración parcial nos años 70. Nun se conoz l'altor que llegó a algamar yá que, magar les ruines actuales miden 15 metros, a lo llargo de 4.000 años la edificación debió sufrir una gran erosión. Tamién nesta etapa construyó'l [[Gipar]], un templu consagráu a [[Ningal]]. La tercer dinastía de Ur caracterizóse tamién por desenvolver un sistema d'impuestos que, magar resultaba eficaz, suponía una carga bien pesada pa les clases populares. La cayida de la hexemonía de Ur tuvo marcada pola llegada de folaes de nómades procedentes de les rexones desérticas occidentales: los [[amorreos]]. Los recién llegaos fuéronse estableciendo nel cursu mediu del [[Éufrates]], na zona de [[Babilonia (ciudá)\|Babilonia]], consiguiendo cada vez más influencia. Tres la perda de les rexones perifériques del imperiu, [[Shu-Ensin]] ([[sieglu XXI ae. C.\|2037]] - [[sieglu XXI ae. C.\|2027 a. C.]]) dirixó la construcción d'una muralla de 270 km coles mires de frenar a los nómades. El so socesor [[Ibbi-Ensin]] ([[sieglu XXI ae. C.\|2026]] - [[sieglu XXI ae. C.\|2004 a. C.]]) tuvo qu'enfrentar amás los intentos d'independencia de les demás ciudaes. Nesta situación, un antiguu gobernante de [[Mari (ciudá)\|Mari]] ya influyente funcionariu llamáu [[Ishbi-Erra]] acomuñar a los distintos enemigos de Ur dándo-y el golpe final, causando la disolución del imperiu. Tres esto, Ishbi-Erra fundó una dinastía en Isin. Escontra finales del [[sieglu XXI ae. C.\|sieglu XXI a. C.]] los [[elam]]itas, dirixíos pol rei de [[Simash]] y qu'hasta entós habíen estáu sometíos a Ur, ocuparon la ciudá, que foi afarada. Los templos fueron escalaos y les viviendes destruyíes, el so monarca Ibbi-Ensin foi fechu prisioneru y lleváu a Elam, y los campos fueron amburaos. Tres el saquéu, la ciudá cayó so la influencia de Ishbi-Erra. Nesti contestu desenvuélvense les llamaes ''[[Llamentos de Ur]]'', un testu sumeriu nel cual atribúyese la cayida de Ur a la perda del favor de los dioses, dempués de lo que nárrense una serie de proyeutos y deseos por que la ciudá recupere'l so estáu anterior. Los llamentos interpretáronse como un testu de calter políticu onde, tres la cayida en desgracia de la ciudá, Ishbi-Erra, el nuevu gobernante, va dar# en la so reconstrucción col beneplácito de los dioses. Llinia 74: === Dempués de la dinastía III === Nos años siguientes, el dominiu de Ur y el del restu de la rexón alternar ente [[Isín]] y [[Larsa]]. Tres les conquistes de [[Hammurabi]], mientres el [[Imperiu paleobabilónico]] ([[sieglu XVIII ae. C.\|sieglos XVIII]] y [[sieglu XVII ae. C.\|XVII a. C.]]), la ciudá xugó un papel bien importante como centru de cultu. Mil año dempués, [[Nabucodonosor II]] llevó a cabu una ambiciosa reconstrucción de los templos de Ur, qu'entá yera un importante centru urbanu. El cayente de la ciudá namái se produció tres el final de los reinos mesopotámicos, cola conquista de la rexón per parte del [[Imperiu persa]]. == Arquiteutura == Llinia 82: Los dos edificios relixosos que se caltienen taben asitiaos nun segmentu de la ciudá arrodiáu por una muralla de 8 metros, que la so paré esterior taba inclinada 45º. La seición noroeste d'esta cortil sagrada taba dedicada al dios [[Nannar]]. El [[Zigurat de Ur\|zigurat de Ur-Nammu]], que'l so nome en [[idioma sumeriu\|sumeriu]] yera ''é-tarrecen-ní-gùr-ru'' (casa de cimientos revistíos de terror) foi construyíu mientres la primer metá del [[sieglu XXI ae. C.\|sieglu XXI a. C.]] y taba arrodiáu pola so propia muralla. La estructura entá se caltién y foi parcialmente reparada a finales de los años 70. Tien planta rectangular de 61×45,7 metros y 15 metros d'altor, magar ye probable que na so dómina tuviera abondo más metros d'altor, perdíos por cuenta de la erosión. L'interior del zigurat nun ye buecu, sinón que ta dafechu formáu por lladriyos de folla. Les parés esteriores tán recubiertes por una capa de 2,4 metros de grosez de lladriyu cocíu y [[betume]] y cada una d'elles ta empobinada a un puntu cardinal. Ye posible que nel visu allugara un templu. L'accesu a les plantes cimeres realizábase al traviés de tres escaleres esteriores. El Gippar yera una cortil sagrada consagráu a [[Ningal]] asitiáu nel sureste de la cortil. Magar foi remocicáu por completu mientres la dinastía III de Ur, ye bien posible que la so construcción remontar al periodu Dinásticu Arcaicu. L'interior del edificiu taba estremáu en dos partes por un pasiellu y contenía numberoses habitaciones que s'asitiaben alredor de patios. El Gippar funcionaba como residencia de la sacerdotisa ''en'' y el so séquitu. Amás, la diosa Ningal tenía delles habitaciones reservaes al so usu. Tocantes a l'arquiteutura residencial, la vivienda del Ur del [[II mileniu ae. C.\|II mileniu a. C.]] taba entamada en redol a un espaciu central y xeneralmente tenía dos llantes. L'espaciu central foi interpretáu n'ocasiones como un patiu, magar ye probable que s'atopara cubiertu. Na ciudá atopóse otru tipu d'edificaciones de peor calidá, formaes a cencielles como un agrupamientu en llinia d'unes poques habitaciones. Especulóse sobre la posibilidá de que se tratara de comercios o talleres, magar tamién ye posible que fora un tipu más humilde de vivienda.<ref name="margarquit">{{cita llibru \| autor = Margueron, Jean-Claude \| capítulu = La casa del home \| títulu = Los mesopotámicos \| añu = 2002 \| editorial = Fuenlabrada: Cátedra \| id = ISBN 84-376-1477-5}}</ref> == Les tumbes reales de Ur == Unu de los afayos más sorprendentes de la espedición de Leonard Wooley en Ur foi una serie de 16 sepulturas a les que se denominó les ''Tumbes Reales de Ur''. Pertenecíen al periodu Dinásticu Arcaicu y taben construyíes por parés de lladriyu o piedra coronaes por una [[bóveda]]. Atopar nun campusantu mayor, destináu a tou tipu de persones y que contenía más de 2.500 tumbes. Caúna de les tumbes reales contenía un cuerpu principal y un ciertu númberu d'acompañantes, según numberoses riqueces. [[Archivu:Puabi gold vase.gif\|thumb\|Copa d'oru atopada na tumba de la reina [[Puabi]], anguaño nel [[Muséu Británicu]]. [[sieglu XXVII ae. C.\|2600]] - [[sieglu XXV ae. C.\|2400 a. C.]], [[periodu Dinásticu Arcaicu]].]] De toles sepulturas, destacaba la d'una reina identificada gracies a la so [[sellu cilíndricu]] como [[Puabi]]. Nel so interior, amás de la reina, atopábense los cuerpos de cinco hombre armaos y diez mujer acompañaes pola magnífica [[Arpa de Ur]] rematada pela cabeza d'un toru n'oru. La cámara contenía inclusive un carru y les cadarmes de dos gües. El cuerpu de la reina taba envolubráu en xoyes y mantos con incrustaciones. Sobre la cabeza llevaba un tocáu a base de fueyes y una peineta rematada por estrelles de cinco puntes. Cerca de la so mano tenía una copa d'oru. Debaxo d'un bagul había un pasadizo que comunicaba con otra cámara funeraria; nella atopaba'l rei [[A-kalam-dug]] de Ur, que la so balta fuera parcialmente escalada.

Diferencies ente revisiones de «Ur»