Diferencies ente revisiones de «Idioma akawayo»

El '''akawayo''' (tamién llamáu ''akawaio, acawayo, akawai, acahuayo, kapon, kapong'' o ''waicá'') ye unu d'aprosimao 50 [[Lengua caribe|idiomes caribe]], faláu na rexón centro-occidental de [[Guayana]], sobremanera na rexón del altu Mazaruni, los sos afluentes, cuantimás el ríu Ireng,<ref name=alain>Alain Fabre 2005- Diccionariu etnolingüístico y guía bibliográfica de los pueblos indíxenes suramericanos. [https://web.archive.org/web/20121125131714/http://butler.cc.tut.fi/~fabre/BookInternetVersio/Dic%3DCaribe.pdf]</ref> y al norte del [[Amazonia|Amazones]]. Anque munchos de los que falen l'idioma nun viven n'aldegues, hai un númberu de centros poblacionales akawaio, notablemente los [[Kamarang]], [[Jawalla]], [[Waramadong]], y Kako. Unes 6.000 persones falen akawaio, dalgunes d'elles, magar una minoría, nel estáu [[Monagas]] y el [[conceyu Roscio]] del tao Bolívar,<ref name=Elschnig>{{cita llibru |apellíos=

|nome=Hanns Dieter

|títulu= Venezuela, Tierra d'Indios: Hestoria de Los nuesos Indíxenas, El so Orixe, Les sos Migraciones, Los sos Heriedos Y Les sos ImaxesImáxenes

En Brasil l'idioma abonda al norte d'Estáu de [[Roraima]], ente les fronteres con Venezuela y Guayana Esequiba, nesta zona al idioma conozse como "ingarikó". En [[Guayana Esequiba]], onde habiten la mayoría de los akawaio-parlantes, na Rexón del Cuyuní - Mazaruní, nel Altu del ríu Mazaruní y los sos afluentes Potaro, Ireng y Cotingo. En Venezuela vive na frontera oriental del Estáu Bolívar, específicamente en San Flaviano, [[San Martín de Turumbán]] y Araymatepuy, ente otres del Conceyu Autónomu Sifontes, onde los sos falantes se autonombran "Piapokos".

Faláu hasta va cuatro décades per miles de connacionales indíxenes akawaios que poblaben les mariñes del delta y quien, darréu fuéronse a les selves de Guayana, pa dempués movese escontra'l Territoriu del Esequibo, onde s'instalaron conformando una nación amerindia, que topetó colos interés de los nativos (negros) guyaneses, quien, por entemediu del poder británicu, apoderar d'esti territoriu venezolanu, güei día en reclamación.

La permanencia de los ancestros akawaios n'El Esequibo anició una transculturización de los sos descendientes, quien adoptaron -por obligación- el [[idioma inglés]], cuidao que-yos foi prohibíu falar la llingua nativa, el arahuaco. Ello ye que considerándose ciudadanos venezolanos, los amerindios empecipiaron na década de los 60 lo que foi denomináu “La Revuelta de Rupununi”, cuando estos indíxenas proclamaron la so independencia del gobiernu guyanés, declarando ser ciudadanos venezolanos, fueron repelidos y espulsaos del territoriu en cuestión, tornando nuevamente a Venezuela ya instalándose nel tao Bolívar, específicamente nesti conceyu Sifontes onde s'aniciaron, formando comunidaes billingües, inglés-español, como San Flaviano, [[San Martín de Turumbán]] y Araymatepuy, ente otres. Onde nuevamente sufrieron otra transculturización idiomática, esta vegada pol español.