Diferencies ente revisiones de «Iberia»
Contenido eliminado Contenido añadido
m correiciones |
m Iguo testu: -"iberu" +"íberu" |
||
Llinia 6:
== Introducción ==
El términu ''Iberia'' pa definir lo que güei ye la [[península ibérica]] llegónos al traviés de los testos griegos,<ref>Dicir ''español'' por ''iber'' o por ''hispanus'' ye cometer una falta de propiedá, pos lleva consigo diferencies de dómina y d'ambiente. L'orixe del nome podría ser el pueblu
El so nome provien del ríu ''Íber'', probablemente l'actual [[Ebro]], anque tamién pudiera ser otru ríu de la [[provincia d'Huelva]], onde testos bien antiguos citen un ríu ''Iberus'' y un pueblu al que llamen [[
La conocencia de la [[península ibérica]] como entidá xeográfica foi un procesu lentu, con retrocesos y relatos llexendarios. L'alloñanza col focu de la cultura antigua yera notable y desconocemos cuál yera la conocencia que pudieron tener griegos y [[Fenicia|fenicios]] de la so xeografía. L'interés de dambos pueblos naquellos tiempos yera a cencielles económicu, por tantu suponse que seique tendríen bastante información sobre la mariña y de delles rexones del interior.
Llinia 24:
Sábese qu'había tribus iberas nel sur de [[Montpellier]] nel [[sieglu VI e.C.|sieglu VI e.C. ]], y que nel [[sieglu V e.C.|sieglu V e.C. ]] [[Tosquilo]] (dramaturgu griegu) escribía que «el [[Ródano]] corría por Iberia».
Nel [[sieglu V e.C.|sieglu V e.C. ]], l'historiador griegu [[Heródoto]], na so obra ''Hestories'', yá cita'l topónimu Iberia pa designar la península, magar antes esi términu foi emplegáu polos tartesos pa definir el so territoriu. Embaráxase que'l nome venga de un ríu Íber, qu'acasu nun foi nun principiu el [[Ebro]], sinón unu homónimu de la zona d'Huelva (quiciabes el [[ríu Tintu]]), onde ciertos testos citen un ríu Iberus, y un pueblu, al que llamen
El mundu griegu de l'Antigüedá conoz con esi nome les llendes del [[Ecúmene]], del griegu ''oikumene'' (oιkoυμενη) o «mundu conocíu»: al oeste, Iberia la península; al este la [[Iberia caucásica]], pos el mesmu Estrabón tamién llamaba
Créese que la voz ''iber'' ye d'orixe íberu, siendo según esti pueblu nomaba a los ríos polo xeneral (igual que ''wad'' n'árabe ye «ríu»). Asina yera llamáu'l [[ríu Tintu]] y asina debía de ser llamáu tamién l'actual [[Ebro]], que caltuvo'l topónimu. Dende [[Andalucía]] hasta'l [[Ródano]] hai una gran familia de ríos que de dalguna manera caltienen el ''iber''. El topónimu ''Iliberris'' o ''Ileberris'', que se da tantu na Narbonense como en [[Granada]], ye reconocible na llingua vasca, y refierse a ciudá y ríu, pero entá nun foi probáu qu'el
== Xeografía d'Iberia ==
Llinia 45:
El cuartu de los escritores que dedicaron les sos conocencies a la descripción xeográfica d'Iberia foi'l científicu [[Claudio Ptolomeo]], un sieglu dempués de los anteriores. Nes sos famoses tables xeográfiques ufierta un cuadru casi completu con infinidá de topónimos. Ptolomeo ye'l que garantiza un mayor interés xeográficu y matemáticu.
Estos cuatro escritores son la base de les conocencies xeográfiques de la península Ibérica de
== Demografía ==
Llinia 57:
Iberia tal como ye definida nos documentos griegos yera una lexón amás de culturalmente diversa, [[diversidá llingüística|lingüíticamente diversa]]. Les llingües de la rexón tán considerablemente peor documentadas que les de la [[antigua Italia]], polo qu'el so númberu esactu desconozse y la [[integlibilidad mutua]] ente les fales de distintos pueblos nun se conoz. En términos xenerales les llingües d'Iberia pueden arrexuntase en tres grupos:
* '''Llingües de los colonizadores''', que básicamente s'usaron extensivamente cerca de la mariña y d'enclaves comerciales
* '''Llingües autóctones indoeuropees''', ente estes atopen les [[llingües hispanoceltas]] que taben rellacionaes filogenéticamente, el [[idioma lusitanu|lusitanu]] y el [[idioma sorotáptico|sorotáptico]] (conxeturáu sobre la base de topónimos) y
* '''Llingües autóctones preindoeuropeas''' que nun formaríen un grupu filogenético y probablemente representaben [[familia de llingües|families llingüístiques]] distintes: [[idioma tartésica|tartésica]]-[[turdetanos|turdetánica]], [[idioma aquitano|vascu-aquitana]] y [[idioma ibéricu|ibérica]].
Llinia 63:
Estrabón referir a la península ibérica:
{{cita|Col nome de Ibería los primeros griegos designaron tol país a partir del Rhodanos y del istmu qu'entienden los golfos galáticos; ente que los griegos de güei asitien la so llende nel Pyrene y dicen que les designaciones d'Iberia y Hispania son sinónimas.|Estrabón, ''Geografica'' III, 4, 19}}
Sicasí, antes, nel llibru segundu, Estrabón fai referencia a los
{{cita|Podemos falar de coses referentes a los qu'habiten la rexón del Kaukasos, los iberes.|Estrabón, ''Geografica'' II, 5, 12}}
== Ver tamién ==
* [[Hispania]]
* [[
* [[Estrabón]]
* [[Iberismo]]
| |||