Diferencies ente revisiones de «Ganimedes (lluna)»
Contenido eliminado Contenido añadido
m Preferencies llingüístiques |
m Preferencies llingüístiques |
||
Llinia 2:
'''Ganimedes''' o '''Ganímedes''' (del griegu ''Γανυμήδης'') ye'l [[satélite natural]] más grande de [[Xúpiter (planeta)|Xúpiter]] y del [[sistema solar]]<ref name="Showman1999">{{cita publicación |apellido=Showman |nombre=Adam P. |last2=Malhotra |first2=Renu |título=The Galilean Satellites |año=1999 |publicación=Science |volumen=286 |páginas=77–84 |doi=10.1126/science.286.5437.77 |url=http://www.lpl.arizona.edu/~showman/publications/showman-malhotra-1999.pdf |formato=PDF |pmid=10506564 |número=5437 }}</ref>, y ye l'únicu de los satélites que tien [[campu magnéticu]]. N'orde de distancies al planeta, ye'l séptimu más cercanu y el terceru de los galileanos, que son el primer grupu d'oxetos descubiertos qu'orbiten alredor d'un planeta. Completa la so órbita n'aproximao siete díes, y caltién una resonancia orbital con [[Ío (satélite)|Ío]] y [[Europa (satélite)|Europa]] de 1:2:4. El so diámetru ye de 5.268 [[quilómetru|km]], un 8% mayor qu'el de [[Mercuriu (planeta)|Mercuriu]], magar que tien namái el 45% de so masa<ref name="nasa.gany">{{cita web|editorial=www2.jpl.nasa.gov|título=Ganymede Fact Sheet|url=http://www2.jpl.nasa.gov/galileo/ganymede/|fechaacceso=5 de febreru de 2017}}</ref>. Ye un 2% mayor que [[Titán (satélite)|Titán]], el segundu satélite natural más grande, y tien el doble de masa que la [[Lluna]].<ref>Arnett, B. (1997). ''[http://nineplanets.org/ganymede.html Ganymede]''. nineplanets.org.</ref> En términos absolutos, ye'l novenu oxetu mayor del sistema solar, y el más grande que nun tien una atmósfera significativa.
Ganímedes ta formáu por silicatos y [[xelu]] en cantidaes aproximao iguales<ref>Chang, K. (2015). ''[http://www.nytimes.com/2015/03/13/science/space/suddenly-it-seems-water-is-everywhere-in-solar-system.html Suddenly, It Seems, Water Is Everywhere in Solar System]''. nytimes.com.</ref>. Ye un oxetu diferenciáu, con un nucleu fundíu ricu en [[fierro]] y un [[océanu internu]] que podiera tener más agua que tolos océanos de la [[Tierra]] xuntos<ref>Russia Today (2015). ''[https://www.rt.com/usa/240301-nasa-jupiter-ganymede-ocean/ Jupiter moon Ganymede could have ocean with more water than Earth - NASA]''. rt.com.</ref><ref name="Ocean Hubble">{{cita web|apellido=NASA|url=http://www.nasa.gov/press/2015/march/nasa-s-hubble-observations-suggest-underground-ocean-on-jupiters-largest-moon/#.VQJhMM26t0s|título=
El so campu magnéticu ye, posiblemente, el resultáu de movimientos de [[convección]] dientro del nucleu de fierro fundíu<ref>Kivelson, M.G. y otros (2002). ''The Permanent and Inductive Magnetic Moments of Ganymede''. Icarus '''157''' (2): pp. 507-522.</ref>. La so fuercia, escasa, queda tapecida pola del campu magnéticu de Xúpiter, muncho más potente, y poro aparez namái como una perturbación llocal de les llínies de campu. El satélite tien una feble atmósfera d'[[oxíxenu]] qu'inclúi [[ozonu]] y oxíxenu atómicu y molecular<ref>Hall, D.T. y otros (1998). ''The Far-Ultraviolet Oxygen Airglow of Europa and Ganymede''. The Astrophysical Journal '''499''' (1):pp. 475-481.</ref>, na qu'hai un pequeñu porcentaxe d'[[hidróxenu]] atómicu. Entá nun ta claro si el satélite tien una [[ionosfera]] asociada a l'atmósfera<ref>Eviatar, A. y otros (2001). ''The ionosphere of Ganymede''. Planetary and Space Science '''49''' (3-4): pp. 327-336.</ref>.
Llinia 80:
===Magnetosfera===
[[Image:Ganymede magnetic field.svg#Summary|thumb|Campu magnéticu de Ganimedes, que ta incrustáu na magnetosfera de Xúpiter. Les llínes de campu zarráu tán marcaes en collor verde.]]
La sonda ''Galileo'' sobrevoló seis veces a baxa altura Ganimedes ente los años [[1995]]-[[2000]] (vuelos G1, G2, G7, G8, G28 y G29)<ref name="Kivelson2002" />, y descubrió qu'el satélite tien un momentu magnéticu intrínsecu permanente ya independiente del campu magnéticu de Xúpiter<ref name="Kivelson1997">{{cite journal |last=Kivelson |first=M.G. |last2=Khurana |first2=K.K. |last3=Coroniti |first3=F.V. |last4=Joy |first4=S. |last5=Russell |first5=C. T. |last6=Walker |first6=R. J. |last7=Warnecke |first7=J. |last8=Bennett |first8=L. |last9=Polanskey |first9=C. |display-authors=2 |title=The magnetic field and magnetosphere of Ganymede |journal=Geophys. Res. Lett. |date=1997 |volume=24 |issue=17 |pages=2155–2158 |doi=10.1029/97GL02201 |url=http://www.igpp.ucla.edu/people/mkivelson/Publications/97GL02201.pdf |format=PDF |bibcode=1997GeoRL..24.2155K }}</ref>. El valor d'esi momentu ye de 1,3 × 10<sup>13</sup> [[Tesla (unidá)|Tesla]] x m³<ref name="Kivelson2002" />, un valor trés veces mayor qu'el momentu magnéticu de Mercuriu. El dipolu magnéticu ta inclináu 176º con respectu al exe rotacional de Ganimedes, lo que significa que ta dirixíu contra'l momentu magnéticu xupiterinu<ref name="Kivelson2002" />. El so polu norte queda perbaxu del [[planu orbital]]. El campu magnéticu dipolar creáu por esti momentu permanente tien una
El momentu magnéticu permanente modifica una parte del espaciu qu'arrodia a Ganimedes, creando una pequeña magnetosfera que s'incrusta dientru de la de Xúpiter; ye l'únicu satélite del Sistema Solar que la tien<ref name="Kivelson1997" />. El so diámetru ye de 4–5 ''R''<sub>G</sub> (''R''<sub>G</sub>, [[radiu (xeometría)|radiu]] de Ganimedes = 2.631,2 km)<ref name="Kivelson1998">{{cite journal |last=Kivelson |first=M.G. |last2=Warnecke |first2=J. |last3=Bennett |first3=L. |last4=Joy |first4=S. |last5=Khurana |first5=K. K. |last6=Linker |first6=J. A. |last7=Russell |first7=C. T. |last8=Walker |first8=R. J. |last9=Polanskey |first9=C. |display-authors=2 |title=Ganymede's magnetosphere: magnetometer overview |journal=J.of Geophys. Res. |date=1998 |volume=103 |issue=E9 |pages=19,963–19,972 |doi=10.1029/98JE00227 |url=http://www.igpp.ucla.edu/people/mkivelson/Publications/98JE00227.pdf |format=PDF |bibcode=1998JGR...10319963K }}</ref>. La magnetosfera ganimedina tien una rexón de llínies de campu zarraes asitiada perbaxu de los 30º de llatitú. Nella queden atrapaes les [[partícula cargada|partícules con carga]] ([[ion|iones]] ya [[electrón|electrones]]), que formen una especie de [[cinchos de Van Allen|cinturón de radiación]]<ref name="Kivelson1998" />. Los iones más abondantes na magnetosfera son los d'oxíxenu con carga positiva simple —O<sup>+</sup><ref name="Eviatar2001" />—, lo que concuerda cola esistencia d'una atmósfera feble con oxíxenu. Nes rexones polares, a llatitúes superiores a los 30º, les llinies del campu magnéticu son abiertes, conectando Ganimedes cola ionosfera xupiterina<ref name="Kivelson1998" />. Neses fasteres tienen detectaose iones ya electrones con muncha carga (decenes y cientos de [[electrón-voltiu|kiloelectronvoltios]]<ref name="Paranicas1999" />), que quiciás seyan los responsables de les aurores observaes alredor de los polos de Ganimedes<ref name="Feldman2000" />. Arriendes d'ello, iones pesaos precipiten continuamente sobro la superficie polar del satélite, vaporizándose sobro'l xelu de la rexón y escureciéndolu<ref name="Paranicas1999" />.
Llinia 86:
La interacción ente la magnetosfera ganimedina y el plasma de Xúpiter ye, en munchos aspectos, similar a la que se produz ente'l [[vientu solar]] y la magnetosfera de la Tierra<ref name="Kivelson1998" /><ref name="Volwerk1999">{{cite journal |last=Volwerk |first=M. |last2=Kivelson |first2=M.G. |last3=Khurana |first3=K.K. |last4=McPherron |first4=R.L. |title=Probing Ganymede's magnetosphere with field line resonances |journal=J.of Geophys. Res. |date=1999 |volume=104 |issue=A7 |pages=14,729–14,738 |doi=10.1029/1999JA900161 |url=http://www.igpp.ucla.edu/people/mkivelson/Publications/1999JA900161.pdf |format=PDF |bibcode=1999JGR...10414729V }}</ref>. El plasma, que corrota con Xúpiter, afecta a la cara non dominante de la magnetosfera ganimedina de forma asemayada a cómo afecta'l vientu solar a la magnetosfera terrestre. La principal diferencia ye la velocidá del plasma, que ye supersónica na Tierra y subsónica en Ganimedes. Al ser subsónicu'l fluxu, nun hai arcos de choque fuera del hemisferiu non dominante de Ganimedes<ref name="Volwerk1999" />.
Ganimedes tien, amás d'esti momentu magnéticu intrínsecu, un campu magnéticu dipolar inducíu<ref name="Kivelson2002" />. La so esistencia rellacionase cola variación del campu magnéticu xupiterinu cerca de Ganimedes. El momentu inducíu ta dirixíu radialmente hacia o desde Xúpiter, siguiendo la direición de la parte variable del campu magnéticu planetariu. El momentu magnéticu inducíu ye d'un orde de magnitú menor qu'el intrínsecu. La
Ganimedes ye un cuerpu celeste completamente diferenciáu y con un nucleu metálicu<ref name="Showman1999" /><ref name="Hauk2006" />. Poro, el so campu magnéticu intrínsecu xenérase, probablemente, de forma asemeyada al de la Tierra: como resultáu del movimientu nel so interior de material conductor<ref name="Kivelson2002" /><ref name="Hauk2006" />. Si pensamos qu'esi campu magnéticu ye'l resultáu de procesos de magnetoconvección<ref name="Kivelson2002" /><ref name="Hauck2002">{{cite journal |last=Hauck |first=Steven A. |last2=Dombard |first2=A. J. |last3=Solomon |first3=S. C. |last4=Aurnou |first4=J. M. |title=Internal structure and mechanism of core convection on Ganymede |journal=Lunar and Planetary Science |volume=XXXIII |date=2002 |page=1380 |url=http://www.lpi.usra.edu/meetings/lpsc2002/pdf/1380.pdf |format=PDF |bibcode=2002LPI....33.1380H }}</ref>, ye probable que seya'l resultáu de procesos de convección composicional nel nucleu del satélite<ref name="Hauk2006" />.
| |||