Diferencies ente revisiones de «Cómodu»

Contenido eliminado Contenido añadido
m Bot: Troquéu automáticu de testu (-{{Artículu bonu}} +)
m Iguo testu: -"Danubio" -"Danubiu"
Llinia 8:
 
El so gobiernu puede estremase en dos fases:
* [[177]]-[[180]]. Reináu conxuntu col so padre, [[Marco Aurelio]]. Nesta etapa les acciones de Cómodu pueden definise como moderaes. Ente otres coses, Cómodu lluchó colos exércitos del [[DanubioDanubiu]].
* [[180]]-[[192]]. Gobiernu en solitariu. La manera de reinar del mozu foi dexenerando nuna paranoya incontrolable que llevó al [[Imperiu romanu]] a una de les sos mayores crisis dende los gobiernos de [[Calígula]], [[Nerón]] o [[Tito Flavio Domiciano|Domiciano]].
 
Llinia 25:
[[Archivu:Pre Migration Age Germanic.png|thumb|180px|left|Mapa amosando la distribución de les tribus xermániques ó protogermánicas coles que combatió Marco Aurelio.]]
 
N'abril de [[175]], el [[gobernador romanu|gobernador]] de la [[Alministración provincial romana|provincia]] de [[Siria (provincia romana)|Siria]], [[Avidio Casio]], declarar a sí mesmu emperador tres la llegada a [[Oriente]] de rumores que proclamaben la muerte d'Aurelio. En siendo aceptáu como emperador poles provincies de Siria, [[Palestina (rexón)|Palestina]] y [[Exiptu (provincia romana)|Exiptu]], Casio siguió cola so rebelión a pesar de que los rumores de la muerte del emperador yeren falsos. Mientres los preparativos de la [[campaña militar|campaña]] contra Casio, Cómodu asumió la ''[[toga viril]]is'' nel frente del [[DanubioDanubiu]] el 7 de xunetu de 175, entrando de manera oficial na [[adultu|edá adulta]]. Sicasí, la campaña contra Casio nunca se llevó a cabu por cuenta de que'l xeneral rebalbu foi asesináu por unu de los sos [[centurión|centuriones]] primero que los exércitos imperiales pudieren empecipiar la marcha.
 
Darréu, Cómodu acompañó al so padre nel so llargu viaxe poles provincies orientales, mientres el cual visitó la bella ciudá de [[Antioquía]]. L'emperador y el so fíu tamién viaxaron a [[Atenes]], onde fueron empecipiaos nos ''[[misterios eleusinos]]''. La xira poles provincies rebalbes foi un ésitu y l'emperador tornó a la so capital na seronda de 177.
Llinia 34:
* CIL VI 631, [[Roma]] ([[Italia]]):''' Imp(eratore) Caes(are) L(ucio) Aurelio Commodo M(arcu) Plautio Quintillo co(n)s(ulibus)''' / initiales collegi(i) Silvani Aureliani / curatores M(arcus) Aurelius Aug(usti) lib(ertus) Hilarus et Coelius Magnus Cryptarius /// dec(uria) I / Borysthenes thr(aex) vet(eranus) / Clonius hopl(omachus) vet(eranus) / Callisthenes thr(aex) vet(eranus) / Zosimus ess(edarius) vet(eranus) / Plution ess(edarius) vet(eranus) / Pertinax oo(contra)ret(iarius) vet(eranus) / Carpophorus mur(millo) vet(eranus) / Crispinus mur(millo) vet(eranus) / Pardus prov(ocator) vet(eranus) / Miletus mur(millo) vet(eranus) // dec(uria) II / Vitulus mur(millo) vet(eranus) / Demosthenes manicar(ius) / Felicianus ret(iarius) tir(o) / Servandus ret(iarius) tir(o) / Iuvenis mur(millo) sp(atharius) / Ripanus |(contra)ret(iarius) tir(o) / Silvanus oo(contra)ret(iarius) tir(o) / Secundinus prov(ocator) tir(o) / Eleuther thr(aex) tir(o) / Pirata unct(or) // dec(uria) III / Barosus oo(contra)ret(iarius) tir(o) / Aemilianus oo(contra)ret(iarius) n(ovicius) / Ulpius Euporas / Proshodus oo(contra)ret(iarius) tir(o) / Aurelius Felicianus / Aurelius Felix / Zoilus paguen(us) / Flavius Marissus / Flavius Sanctus / Diodorus paguen(us) // dec(uria) IIII / Aprilis paegniar(ius) / Zosimus thr(aex) sp(athiarius) // dec(uria) IIII / Aprilis paegniar(ius) / Zosimus thr(aex) sp(athiarius)
* CIL XIV 328 = AE 1989, 122, [[Ostia Antica]] (Italia): D(is) M(anibus) // Modestiae Epigone / animae dulcissimae / Abascantus Galliarum / de se bene merenti fec(it) // VIIII Kal(endas) Iul(ias) / '''[L(ucio) Aurelio Commodo Caes(are)] / M(arcu) Plautio Quintillo co(n)s(ulibus)'''
* AE 1961, 142 = AE 1962, 142 = AE 1971, 534 = AE 1973, 657 = AE 1977, 871 = AE 1995, 1801 = AE 1999, 1860 = AE 2003, 2035 = AE 2006, 1655, [[Sidi Ali bou Jenoun]] ([[Marruecos]]): Exemplum epistulae Imperatorum nostrorum An[toni]nin et Veri Augustorum ad Coiiedium Maximum / li{i}bellum Iuliani Zegrensis litteris tuis iunctum legimus et / quamquam civitas Romana non nisi maximis meritis pro/vocata in[dul]gentia principali gentilibus istis dari solina sit / tamen cum eum adfirmes et de primoribus esse popularium / suorum et nostris rebus prom(p)to agasayo fidissimum nec / multes families arbitraremur apu< d = T > Zegrenses paria pos/s[y] de officis suis praedicare quamquam plurimos cupiamus ho/nore a nobis in istam domum conlato ad aemulationem Iuli/ani excitari non cunctamur et ipsi Ziddinae uxori item / liberis Iuliano Maximo Maximino Diogeniano civitatem / Romanam salvu iure gentis dare / exemplum epistulae Imperatorum Antonini et Commodi Augg(ustorum) / ad Vallium Maximianum / legimus libellum principis gentium Zegrensium animadverti/musq(ue) quali favore Epidi Quadrati praecessoris tui iuvetur pro/inde et illius atestiguo et ipsius meritis et exemplis quae / allegat permoti uxori filiisq(ue) eius civitatem Romanam sal/vo iure gentis dedimus quod [ut] in commentarios nostros referri / possit esquiza quae cui{i}usq(ue) aeta{ti}s sit et scribe nobis / descriptum et recognitum ex commentario civitate Romana / donatorum divi Aug(usti) et Ti(beri) Caesaris Aug(usti) et C(ai) Caesaris et divi Claudi / et Neronis et Galbae et divorum Aug(ustorum) Vespasiani et Titi et Caesaris / Domitiani et divorum Aug(ustorum) Ner[v]ae et Trai{i}ani Parthici et Trai{i}ani / Hadriani et Hadriani Antonini Pii et Veri Germanici Medici / Parthici maximi et Imp(eratoris) Caesaris M(arci) Aureli Antonini Aug(usti) Germa/nici Sarmatici et Imp(eratoris) Caesaris L(uci) Aureli Commodi Aug(usti) Germanici Sar/matici quem protulit Asclepiodotus lib(ertus) id quod i(nfra) s(criptum) est / '''Imp(eratore) Caesare L(ucio) Aurelio Commodo Aug(usto) et M(arcu) Plautio Quintilio co(n)s(ulibus)''' / pr(idie) Non(as) Iul(ias) Romae / Faggura uxor Iuliani principis gentis Zegrensium ann(orum) XXII / Iuliana ann(orum) VIII Maxima ann(orum) IIII Iulianus ann(orum) III Diogenia/nus ann(orum) II liberi Iuliani s(upra) s(cripti) / rog(atu) Aureli Iuliani principis Zegrensium per libellum suffra/gante Vallio Maximiano per epistulam his civitatem Romanam de/dimus salvu iure gentis sine diminutione tributorum et vect[i]gali/um populi et fisci / actum eodem die ibi isdem co(n)s(ulibus) / Asclepiodotus lib(ertus) recognovi / signaverunt / M(arcus) Gav[i]us M(arci) f(ilius) Pob(lilia) Squilla Ga[l]licanus / [M(anius)] Acilius [M(ani)] f(ilius) Gal(eria) Glabrio / T(itus) Sextius T(iti) f(ilius) Vo[t(uria)] Lateranus / C(aius) Septimius C(ai) f(ilius) Qui(rina) Severus / P(ublius) Iulius C(ai) f(ilius) Ser(gia) Scapula Tertul[l]us / T(itus) Varius T(iti) f(ilius) Cla(udia) Clemens / M(arcus) Bassaeus M(arci) f(ilius) Stel(llatina) Rufus / P(ublius) Taruttienus P(ubli) f(ilius) Pob(lilia) Paternus / [[Sex(les tos) Tigidius - f(ilius) --- Perennis]] / Q(uintus) Cervidius Q(uinti) f(ilius) Arn(ensi) Scaevola / Q(uintus) Larcius Q(uinti) f(ilius) Qui(rina) Euripianus / T(itus) Fl(avius) T(iti) f(ilius) Pal(atolena) Pisu</ref> Antes de colar de nuevu col so padre al mandu de DanubioDanubiu en 178, Cómodu contraxo matrimoniu con [[Brutia Crispina]]. Tres dos años al mandu de les operaciones militares del conflictivu frente, Marco Aurelio morrió'l 17 de marzu de 180, dexando al so fíu como únicu emperador.
 
== Reináu solitariu (180-192) ==
Llinia 47:
Per otra parte, a pesar de la so notoriedá, y considerando la importancia del so reináu, los años de reináu de Cómodu nun tán bien documentados. Les principales fontes historiográfiques supervivientes son Dión Casio (contemporaneu y n'ocasiones observador de primera mano, sicasí los sos escritos d'esti reináu namái nos llegaron al traviés de fragmentos y abreviatures), [[Herodiano]] y la ''[[Hestoria Augusta]]'' (pocu fiables por cuenta de la so naturaleza d'obra lliteraria en cuenta de obra histórica, con elementos de ficción presentes dientro d'ellos).
 
Cómodu permaneció colos exércitos del DanubioDanubiu pocu tiempu antes d'empecipiar les negociaciones de paz coles [[pueblos xermanos|tribus xermanes]], que nun duldar n'aceptala por cuenta del so escosamientu. Tres l'ésitu nes negociaciones, Cómodu tornó a [[Roma]], onde celebró un [[trunfu romanu|trunfu]] el 22 d'ochobre de 180. A diferencia de los sos predecesores [[Traxanu]], [[Adriano]], [[Antonino Pío]] y Marco Aurelio, paez ser que Cómodu nun tuvo enxamás interés nes xeres [[alministración|alministratives]] que traía'l so puestu y que siguió l'enclín a lo llargo del so reináu d'impulsar l'ascensu de los sos favoritos, ente los que s'atopa [[Saotero]], un [[llibertu]] orixinariu de [[Nicomedia]] que llegó a convertise nel so [[chambelán]]. El senadores, descontentos con esta situación, empecipiaron una serie de combalechadures ya intentos de [[golpe de tao|golpes d'estáu]], que de la mesma provocaron que la manera de faer les coses de Cómodu fora faciéndose progresivamente más [[despotismu|despóticu]] y [[tiranía|tiránicu]]. Anque'l [[Senáu Romanu|Senáu]] odiar y tarreciera, les evidencies históriques apunten a que Cómodu caltúvose popular ente'l [[Exércitu romanu|exércitu]] y el pueblu. L'amor que-y profesaben los ciudadanos del Imperiu non yá debíase a les sos abondoses amueses d'arrogancia, sinón a los espectaculares xuegos de [[gladiador]]es que se celebraron mientres el so reináu. Pa pagar la intolerable carga económica que suponía pal Estáu la celebración de los xuegos, Cómodu impunxo un eleváu impuestu senatorial que dixebró entá más a los dos cuerpos gobernantes del Imperiu. Les relaciones ente'l Senáu y Cómodu enllancáronse definitivamente cuando l'emperador invirtió de manera provocatible l'orde tradicional de los dos poderes del Estáu, el Senáu y el pueblu («''[[SPQR|Senatus Populusque Romanus]]''») a («''Populus Senatusque...''»).
 
=== Combalechadures de 182 ===
Llinia 130:
** Ingresa nel ''[[Colexu de Pontífices]]'' empecipiando asina la so carrera pública en Roma.
** [[Avidio Casio]] remontar en [[Siria (provincia romana)|Siria]].
** Asume a veres del [[DanubioDanubiu]] la ''[[toga viril]]is''.
* [[176]]:
** Cómodu y [[Marco Aurelio]] tornen a Roma tres la so xira poles provincies orientales.
Llinia 138:
** Llogra'l so primera [[cónsul romanu|consuláu]] a la edá de 15 años.
* [[178]]:
** Marcha de nuevu al pie del so padre a tierres del DanubioDanubiu.
* [[180]]:
** Muerte de Marco Aurelio, Cómodu ye nomáu [[emperador romanu|emperador]] a los 19 años.