Diferencies ente revisiones de «Azteques»
Contenido eliminado Contenido añadido
m Bot: Troquéu automáticu de testu (- lo llargu + lo llargo ) |
m Bot: Troquéu automáticu de testu (- fasta + hasta ) |
||
Llinia 10:
Aztlán, llocalidá norteña, u rixe'l color blancu, afayábase na redolada de Chicomóztoc, "el sitiu de les siete cueves" onde, según s'esplicaba, formárase la [[humanidá]], que nos caberos tiempos tevo como destín poblar el mundu conocíu. Chicomóztoc ye un área, tamién conocida como La Quemada, que comprende 216 [[Hectárea|hectárees]] nel municipiu de Villanueva, estáu de [[Zacatecas]]. D'ellí partieron les nomaes tribus nahuatlacas, siendo los mexicas los caberos n'abandonar el llugar.
Demientres la migración, enantes d'aportar a lo que darréu se diba convertir na ciudá de Méxicu-Tenochtitlan, los mexicas afincáronse temporalmente n'estremaos llugares. El tiempu que permanecíen nesos llugares variaba dende meses
Los sitios más importantes na ruta de los mexicas, amás de Tula, son aquellos u ficieron la ceremonia'l fueu nuevu o fiesta de la Xiulmolpillia. Esta celebración facíase al cumplise un ciclu de 52 años y consistía en conformar ataos de 52 vares que s'amburaben na foguera sacra, indicando qu'un periodu de tiempu concluyera y morría de forma grandiosa.
Llinia 19:
De magar l'añu [[1325 D.C]], nel que se funda la fundación de Méxicu-Tenochtitlan, los mexicas institúin como forma de [[gobiernu]] la tlatocayotl, que pue tornase como señoríu, al que los europeos definieron como un imperiu. El supremu gobernante yera'l tlatoani, el so nome remanez del verbu tlatoa que significa falar.
Once tlatoanis gobernaron a los mexicas demientres los cásique 200 años d'esistencia de Méxicu-Tenochtitlan. Dende [[Acamapichtli]], el primeru,
* '''Acamapichtli''' ([[1376]]-[[1396]]). "El qu'empuña la caña" foi'l primer hueytlatoani mexica. Conformó la familia real, de la que foron eleutos al traviés de los años, tolos gobernantes. Demientres el so reináu construyóse'l primer Templu Mayor.
Llinia 29:
* '''Itzcóatl''' ([[1427]]-[[1440]]). "[[Xerpe]] de pedernal", fíu d'Acamapichtli, foi'l cuartu emperador azteca. Dedicóse a someter los poblaos del valle de Méxicu y avasalló Cuauhnáhuac (Cuernavaca). Formó una allianza con Tlacopan y Texcoco pa lluchar escontra Maxtla, al que derrotó y dio muerte. Tenochtitlan conviertese na potencia cimera dientro'l valle de Méxicu. Ordenó destruyir los anales y códices qu'esistíen pa que la hestoria de los tenochcas entamara dende'l so reináu.
* '''Moctezuma Ilhuicamina''' ([[1440]]-[[1469]]). "El flechador de cielu" foi un rei guerreru que llevó les llendes del so imperiu fasta'l [[golfu de Méxicu]] y pel sur
* '''Axayácatl''' ([[1469]]-[[1481]]). "Rostru nel agua", fíu de Moctezuma Ilhuicamina, foi'l sestu hueytlatoani mexica. Fizo la guerra a diversos pueblos de los qu'anguaño son estaos de Méxicu, [[Puebla]], [[Veracruz]] y [[Michoacán]] y les sos tropes aportaron
* '''Tízoc''' ([[1481]]-[[1486]]). "Pierna d'esmeraldes", fíu primoxénitu de Moctezuma Ilhuicamina, foi'l sétimu emperador mexica. Mandó llabrar la piedra de los sacrificios del Templu Mayor. Demientres el so reináu, desendolcó'l primer sistema de correos del imperiu.
Llinia 68:
* '''Códiz Cocatzin''': Códiz náhuatl, pintáu y escrito depués de la conquista, que refier los fechos asocedíos ente [[1439]] y [[1572]], especialmente la guerra ente tenochcas y tlatelolcas.
* '''Códiz Durán''': Conxuntu de lámines nes que se narra la hestoria de los mexicas, dende la so salida d'Aztlán
* '''Códiz Magliabecchiano''': Códiz del que se conserva una copia en papel que s'alcuentra na Biblioteca Nacional Central de [[Florencia]]. Tien 92 páxines, foi fecho depués de la conquista nel valle de Méxicu y contién una descripción de les 18 fiestes del añu, datos históricos, ansí como observaciones y agregaos al llibru indíxena de los destinos o Tonalámatl.
Llinia 78:
* '''Códiz Mendocino''': Códiz nahua fechu na ciudá de Méxicu haza [[1541]]-[[1542]], por orde del virréi Antonio de Mendoza, compuestu de 72 fueyes de papel europeu. Ta dividíu en tres partes: la primera ye una historia cronolóxica de l'espardimientu territorial de los mexicas; la segunda, una descripción de vezos sociales y relixosos; y la tercera ye un documentu nel que se conseñen les carauterístiques del impuestu que los pueblos sometíos debíen pagar a los mexicas. Consérvase na Biblioteca Bodleiana de la Universidá d'[[Oxford]].
* '''Códiz Mexicanus''': Códiz nahua fechu haza fines del [[sieglu XVI]] en papel d'amate. Narra la hestoria de los mexicas dende la salida d'Aztlán
* '''Códiz Moctezuma''': Códiz fecho nel [[sieglu XVI]] en Mazatepec o Xochitepec, Morelos. Consiste en varios cachos de papel amate con descripciones históriques y les dates [[1493]] y [[1524]]. Ta escrito en náhuatl con caráuteres llatinos.
Llinia 86:
* '''Códiz Poinsett''': Códiz formáu por siete cachos d'amate desprendíos de la Matrícula de Tributos. Les fueyes d'esti códiz correspuenden a los fragmentos 7 a 13 de la coleición d'Alexander Humboldt, que traten de les provincies de Tlatelolco, Petlacalco, Tlatlauhquitepec, Tuchpa, Hueypuchtla, Atotonilco y Huaxtepec. Alcuentrense na Biblioteca del Muséu Nacional d'Antropoloxía ya Historia de Madrid.
* '''Códiz Ramírez''': Documentu pictográficu nahua fechu con téunica indíxena en fecha posterior a la conquista y descubiertu por José Fernando Ramírez en [[1856]]. Divídese en cuatro manuscritos que narren la hestoria de los mexicas, dende la so peregrinación al valle de Méxicu
* '''Códiz Ríos''': Tamién nomáu Códiz Vaticano. Documentu pictográficu posthispánicu en 101 fueyes de papel europeu, fechu con téunica indíxena nel valle de Méxicu ente [[1566]] y [[1589]]. El documentu contién, como información de los pueblos recién descubiertos, el ciclu aldovinatoriu de 260 díes, tradiciones diverses, cómputos de los díes, meses y años, indicaciones sobre fiestes, traxes y ornios mexicanos y unos anales históricos
* '''Tira de Tepechpan''': Códiz acolhua posterior a la conquista española. Ta fecho sobre papel a la manera tradicional de los nahuas y narra la historia del valle d'Anáhuac, dende l'arribada de los mexicas
* '''Mapa Tlotzin''': Códiz acolhua fecho xuntu col Mapa Quinatzin, posiblemente ente [[1541]] y [[1545]], polos alumnos de la Escuela de Texcoco. Con téunica indíxena, narra la historia de los acolhuas dende la so sedentarización ([[sieglu XIII]]) fasta'l reináu de Nezahualpilli ([[a fines]]). Inclúi la so migración al valle d'Anáhuac y la fundación de Texcoco. Alcuentrase na Biblioteca Nacional de París.
Llinia 99:
D'alcuerdu colos rellatos de les antigües cróniques históriques [[Tlatelolco]], "llugar del promontoriu de tierra", foi fundada en [[1338]] D.C., trece años depués de Méxicu-Tenochtitlan, por un grupu de mexicas descontentos pola distribución deles chinampes de la recién fundada capital de los azteques, que decidió exiliase y fundar un pequeñu señoríu independiente. Convirtióse nuna especie de ciudá satélite de Méxicu-Tenochtitlan, anque conservó una relativa independencia interna.
Los tlatelolques, cuidando los sos intereses, gutaron la proteición de [[Tezózomoc]], el señor de los tepanecas d'[[Azcapotzalco]], de tal mena que'l so pimer tlatoani foi un fíu d'aquel gobernante. Tlatelolco espardióse militar y comercialmente de forma independiente a Tenochtitlan,
Dende los sos oríxenes, Tlatelolco dedicóse fundamentalmente al comerciu. Nesta ciudá esistió ún de los mercaos indíxenes más notables de la dómina y el más importante de [[Mesoamérica]]. Cada día más de trenta mil nativos axuntábense pa intercambiar los sos productos. El conxuntu del mercáu constituyíase por un gran espaciu al aire llibre, a manera de patiu, arodiáu d'habitaciones que servíen de bodegues. Los vendedores ufríen los productos a los compradores, que los alquiríen per aciu del [[troquéu]] direutu con otros productos. La nobleza emplegaba'l [[cacáu]], les hachueles de [[cobre]] y el polvu d'[[oru]] a manera de [[moneda]].
Tlatelolco foi'l caberu focu de resistencia de los mexicas énte la invasión española. Foi'l llugar al que se replegaron los guerreros mexicas oponiendo una pergrande resistencia que duró cásique dos meses,
== La Piedra del Sol ==
| |||