Diferencies ente revisiones de «Senabrés»

Anguaño alcuéntrase nun claru retrocesu, al ser los más de los sos falantes persones d'árees rurales y d'edá avanzada. Ello ye que too paez apuntar a una pronta desapaición.

 

 

* Diptongos qu'entamen nes vocales breves llatines /ŏ/, /ĕ/ : ''tierra'', ''puorta''. [[Xavier Frías Conde|Xavier Frías]] afita que'l diptongu /ue/ ye advenedizu pol influxu del [[llingua castellana|castellanu]], y que ye /uo/ l'autóctonu de Senabria. Dase asina; ''güollu'', ''muolla'', ''cuollu'', ''güoitu'' ‘ocho’, ''güoi''. El diptongu apaez tamién énte /n/: ''entuonces'', ''fuonte'', ''puonte'', ''escuonde''.

* Mantenimientu del fonema inicial y intervocálicu /F/ llatín: ''fuou'', ''fame'', ''fumu''.

* Palatalización de la inicial /l-/: ''lleite'', ''llume'', ''lluna'', ''lleiña''.

* Acabos verbales ''tien'', ''diz'', ''sal'', ''val'', ''quier'', etc.

* Encoyimientu del conxuntu secundariu /-m'n-/ a /-m-/: ''fame'', ''llume'', ''nome''. Sicasí dase'l resultáu /–mbr-/ nes pallabres derivaes: ''llumbreira''.

* Caltenimientu del grupu interior /-mb-/: ''llamber'', ''llombu''.

* Reacción contra hiatos col inxertu de yod epentética: ''trayere'', ''ouyere'', ''cayere'', ''breya'' < brea < ''breda''.

* Piesllu del vocalismu final átonu: ''cuontu'', ''perru''.

* Cayida secundaria de /d/ nel sufixu llatín –atem: ''ciudá'', ''universidá''.

 

Concuaya tamién col asturianu occidental nos vinientes trazos:

 

* Caltién los diptongos decrecientes /ei/ /ou/. ''poucu'', ''cousa'', ''outru'', ''cantéi'', ''falóu''.

* Desconoz el neutru de materia.

* Mesmo que nes faces C y D, inxerta /u/ pol influxu de /w/ na sílaba viniente: ''augua'', ''yeugua'', ''fraugua''.

* Mesmo que nes faces C y D amiesta -e paragóxica tres imperativos: ''falade'', ''bebede''. Infinitivos: ''comere'', ''bebere''. Y tres llíquida: ''cárcele'', ''pastore'', ''mullere''.

* Mesmo que nes faces C y D, vocaliza'l conxuntu llatín /kt/: ''lleite'', ''ñuoite''.

* Mesmo que nes faces C y D, fae /ch-/ nos conxuntos llatinos pl-, kl-, fl-: ''chuvia'', ''chave'', ''chama'' nun siendo nel curixegu de Santa Cruz d'Abranes que fae l'africada alveolar /ts/ ''tsuvia'', ''tsave''<ref>''Toponimia menor del noroeste de la provincia de Zamora: 3. Santa Cruz d'Abranes con notas sobre el machuecu curixegu" en Lletres Asturianes Númberu 79. David García López & Ricardo Boyano Andrés.</ref>.

 

 

* Concasa col [[gallego-asturianu]] nos artículos definíos ''el'', ''a'', ''us'', ''as''. Y nos indefiníos ''un'', ''ua'', ''unos'', ''uas''.

* Concasa col gallego-asturianu nel desendolcu de los conxuntos d'oclusives torgaes con llíquida /pl/ y /bl/ > /pr/, /br/: ''ñubre'', ''igrexa'', ''prombu'', ''praza'', Tamién col sufixu –abile: ''probabre'', ''incribre''.

* Concasa col [[Mirandés]] nel desenrollu de los conxuntos llatinos -k'l-, -g'l-, -ly- > ll: ''muller'', ''abella'', ''ñavalla'', ''collere''.

* Caltién un triple estremamientu en participios y xerundios acordies coles trés conxugaciones: ''cantandu / cantáu'', ''bebendu / bebéu'' (''bebiéu'' en S. Ciprián), ''comindu / comíu''. Ye un trazu únicu en tol dominiu.

* Palatalización de /n-/ y /nn/: ''ñuosu'', ''ñuovu'', ''ñuoiti'', ''cabaña'', ''ñabu'', ''ñavidá''. Concuaya col [[cabreirés]] y asturianu centro-oriental.

* Mantién la conxunción ''y''.

* Pesie a la fechura del sufixu -inum en inu (''caminu'', ''mulinu''), sí palataliza'l conxuntu ino+eiru: ''muliñeiru'', ''diñeiru'', ''camiñeiru''.

* Anticipación nos conxuntos -orium/-arium/-oriam/-ariam: ''eiru'', ''lladeira'', ''llameira'', ''cuoiru'', ''salmuoira''.

* Palatalización ic > ig > i: ''amíu'' 'amigu', ''barría'' ‘barriga’, ''formía'' ‘formiga’, ''fíadu'' ‘fégadu’, ''fíu'' 'figu'.