Diferencies ente revisiones de «Idioma feniciu»

Contenido eliminado Contenido añadido
m Iguo títulos de películes
m Preferencies llingüístiques: -"acción" +"aición"
Llinia 50:
** '''Biblio''': la fala de [[Biblos]], de la que se tien constancia escrita dende'l sieglu XIII hasta l'I e.C. Nun paez que s'estendiera escontra l'oeste y ta marcáu por importantes diferencies gramaticales, siendo'l dialeutu más similar al [[idioma hebréu|hebréu]].<ref name="harris8s"/>
** '''Chipriota''': la fala de [[Xipre]] amuesa bastantes diferencies tantu en pronunciación como en gramática y vocabulariu. Hai inclusive nicios de diferencies dialeutales ente les mesmes ciudaes, lo que puede debese a que l'elementu feniciu na islla siempres foi pequeñu y foranu.<ref name="harris8s"/>
* '''[[idioma púnicu|Púnicu]]''': la fala de les colonies occidentales, destacando la de [[Cartago]] pol so papel centralizador. Dende aprosimao'l sieglu V e.C. siguió evolucionando con cierta independencia de los dialeutos orientales. Les sos principales diverxencies, sicasí, pueden debese a la interaccióninteraición del elementu feniciu col sustrato llingüísticu de los pobladores orixinales: [[pueblos bereberes|bereber]], [[ibero]], etc.<ref name="harris8s"/> Tres la cayida de Cartago desenvolvióse'l llamáu «neopúnico», que yá ensin la influencia cultural conservadora de la capital nin de les [[metrópoli]]s fenicies, evolucionó más rápidu y acusando munches vegaes inflúis locales non semítiques.<ref name="harris8s"/>
 
==== Etapes diacróniques ====
Llinia 285:
 
==== Morfoloxía verbal ====
El verbu feniciu tien flexón de [[persona (gramática)|persona]], [[númberu (gramática)|númberu]], [[xéneru (gramática)|xéneru]], [[manera (gramática)|manera]], [[voz (gramática)|voz]], [[aspeutu (gramática)|aspeutu]] y [[tiempu (gramática)|tiempu]]. Hai tres modos: [[manera indicativa (gramática)|indicativu]], non-indicativu ([[suxuntivu]], [[optativu]], [[yusivo]], [[cohortativo]]) y [[manera imperativa|imperativu]]; cuatro voces: [[voz activa|activa]] ([[transitividá (gramática)|transitiva]] y [[transitividá (gramática)|intransitiva]]), [[voz pasiva|pasiva]], estativa y reflexiva; dos aspeutos: [[aspeutu gramatical|perfectivu]] y [[aspeutu gramatical|imperfeutivu]]; y seis tiempos: [[pretéritu perfectu simple|pretéritu perfectu]], [[pretéritu imperfectu]], [[pluscuamperfeutu]], [[presente perfectu]], [[presente imperfectu]] y [[Futuru (gramática)|futuru]].<ref name="krahmalkov151s">{{cita llibru|apellíos=Krahmalkov |nome=Charles R. |títulu=A Phoenician-Punic Grammar |añu=2001 |capítulu=9. The verb: introduction and suffixing form |allugamientu=Leiden; Boston; Köln |editorial=Brill |páxines=151 y ss}}</ref> Al igual que les otres llingües semítiques, el feniciu tien dellos patrones verbales» o «raigaños», qu'espresen el tipu d'acciónaición, el nivel de transitividá y la voz. En feniciu estándar esistíen cinco patrón o ''conxugaciones'': G o Qal (ritmu ''qatol''), N o Nipʿal (ritmu ''niqtal''), D o Piʿʿel (ritmu ''qittel''), Y o Yipʿil (ritmu ''yiqtel'') y tD o Yitpeʿʿel (ritmu ''yitqettel'').<ref name="krahmalkov151s"/><ref name="elem53">{{cita llibru |autor=Cunchillos |nombre=José Luis|coautor=Zamora, José Ángel |título=Gramática fenicia elemental |editorial=CSIC |añu=1997 |ubicación=Madrid |isbn=84-00-07702-4 |capítulu=El verbu |páxina=53}}</ref> Cada ritmu tien les siguientes formes: forma sufijada (o de perfectu), forma prefijada (o d'imperfectu), participiu activu, participiu pasivu, imperativu, infinitivu absolutu ya infinitivu constructo.<ref name="krahmalkov151s"/><ref name="elem53"/>
 
Les tables siguientes presenten el paradigma, pal patrón Qal o ''básicu'', de la forma de «perfectu» o «sufijada» a la derecha y de la forma de «imperfectu» o «prefijada» a la izquierda. Esta postrera ye indistinguible de la forma [[yusivo|yusiva]] que constituyía un paradigma estremáu en protosemtíco.<ref>Les vocalizaciones siguen {{cita llibru |autor=Hackett, Joe Ann |añu=2008 |capítulu=Phoenician and Punic |títulu=The Ancient Languages of Syria-Palestine and Arabia |editor=Roger D. Woodard}} y l'escritura estrayer de {{cita llibru |autor=Segert, Stanislav |añu=1997 |capítulu=Phoenician and Punic phonology |títulu=Phonologies of Asia and Africa: (including the Caucasus) |editor=Alan S. Kaye; Peter T. Daniels |páxina=82}}</ref>
Llinia 350:
 
=== Léxicu ===
Los [[sustantivu|sustantivos]] fórmense xeneralmente combinando los raigaños consonánticos y ciertu patrones vocálicos, anque tamién pueden intervenir [[prefixu|prefixos]] (𐤌-‏, /m-/, pa espresar accionesaiciones o les sos resultancies; más raramente 𐤕‏- /-t/) y [[sufixu|sufixos]] (-𐤍‏, /-ūn/). Los astractos formar col sufixu 𐤕‏- (probablemente /-īt/, /-ūt/).<ref name="lyavd293">{{cita llibru |autor=Лявданский, А.К. |añu=2009 |títulu=Финикийский язык. Языки мира: семитские языки. Аккадский язык. Северозапазносемитские языки |editorial=ред. Белова |páxina=293}}</ref> Los [[axetivu|axetivos]] pueden formase añediendo'l sufixu semíticu de nisba 𐤉‏- (/-īy/): p. ex. 𐤑‏𐤃‏𐤍‏𐤉‏‏, ''ṣdny'', «sidonio».
 
== Exemplos d'inscripciones ==