Diferencies ente revisiones de «Vascoiberismu»
Contenido eliminado Contenido añadido
m Iguo títulos de películes |
m Preferencies llingüístiques: -"directu" +"direutu" |
||
Llinia 14:
[[Juan Antonio Moguel]] nel so ''Hestoria y xeografía d'España ilustrada pol idioma Vascuenciu'' (1804) presentó diversos estudios sobre l'orixe de la llingua vasca y la so relación con otres llingües prerrománicu y románicu y darréu consideró qu'el euskara podría tar emparentáu con idiomes antiguos d'otros llugares d'Europa.<ref>"Cartes y disertaciones de D. Juan Antonio Moguel sobre la llingua vascongada"; ''Memorial Históricu Español'' 7: 661-753. Madrid, 1854.</ref>
Pero quien más contribuyó a la so popularización na comunidá científica de la teoría vascoiberista foi [[Wilhelm von Humboldt]] na so obra ''Prüfung der Untersuchungen über die Urbewohner Hispaniens vermittelst der Vaskischen Sprache'' (1821), quien, sobremanera en [[Europa]], ye consideráu padre de la teoría; magar partía del so contautu con intelectuales vascos y de la llectura de los trabayos de Astarloa y Hervás. Básicamente, la teoría afirmaba que l'íberu yera la llingua madre del vascuenciu, esto ye, el vascuenciu sería un descendiente
Darréu, los trabayos sobre'l vascoiberismo fuéronse desenvolviendo en paralelu colos del desciframientu de la [[escritura íbero]] (que tuvo grandes meyores nel [[sieglu XIX]]) llegando en [[1907]] un trabayu fundamental de [[Hugo Schuchardt]] (''Die iberische Deklination''), gran conocedor de la llingüística vasca, qu'en reacción a un estudiu de Philipon (quien proponía que les inscripciones paleohispánicas taben nuna llingua indoeuropea) intentó establecer un paralelismu ente diverses supuestes terminaciones que s'atopaben nes inscripciones ibériques y la declinación vasca.
Llinia 23:
Munchu autores trataron d'interpretar los testos ibéricos a partir de raigaños vascos a lo llargo del [[sieglu XX]] pero ensin demasiao rigor y con manipulaciones pocu rigoroses. Por esa razón la hipótesis vascoiberista, cayó en descreiito, principalmente por causa de la imposibilidá d'avanzar na traducción de los testos íberos basándose nel euskera.
[[Antonio Tovar]] y [[Koldo Mitxelena]] qu'emprestaron atención a la teoría y apuntaron la posibilidá de ciertos cognados, acabaron refugando la hipótesis. Tovar nuna llarga serie de publicaciones (1949, 1951, 1954, 1959, 1961) probó que munches de les semeyances atopaes yeren superficiales, que l'ibéricu y el euskera diferíen notablemente en munchos aspeutos y lo que ye más importante l'ibéricu nun podía entendese
Tres los trabayos de Tovar y Mitxelena la teoría ye dexada de llau mientres décades hasta l'apaición del trabayu del llingüista [[Juan Luis Román del Cuetu]], qu'anunció llograr traducir delles inscripciones ibériques a partir del euskera. Esti trabayu foi revisáu y foi llargamente refugáu a pesar del entusiasmu inicial qu'espertó. [[Larry Trask]] (1997) analiza dellos exemplos del decepcionante trabayu de Román del Cuetu y conclúi con comentarios bien duros escontra esti trabayu y el vascoiberismo polo xeneral:
{{cita|Unu podría preguntar de manera razonable qué tipu d'estructura gramatical esibe'l "ibéricu" que provien de les manipulaciones de Román del Cuetu. La respuesta ye: nenguna n'absolutu. Nel "ibéricu" de Román del Cuetu nun hai partes de la oración: cualesquier morfo puede funcionar indiferentemente como nome, verbu o axetivu, ensin afijación o cambéu [...] Tampoco hai pallabres: les pallabres permanecen "indeterminaes n'ibéricu", y nun hai una estructura reconocible en términos de raigaños, terminaciones o afixos. Nun hai un orde sintácticu fixu d'elementos: los morfos pueden apaecer en cualesquier orde, ensin restricción, y de resultes, les series de morfos lléense "en sentíu
Les últimes meyores na conocencia de la llingua íbera, partiendo d'estudios puramente internos, identifiquen dellos significaos y semeyances ente la llingua vasca y l'íbera, ensin pretender la traducción d'una a partir de la otra. La mayoría de los llingüistes amosáronse prudentes y [[Joaquín Gorrochategui]] por casu, atribúi "un ciertu aire de familia" a esta relación, lo qu'en filoloxía se denomina ''[[sprachbund]]''.<ref>Gorrochategui, Joaquín (1995) ''Basque and its neighbors in antiquity'; toward a history of the Basque language'' (Ed. by José Ignacio Hualde, Joseba A. Lakarra and Larry Trask). John Benjamins Publishing Co.</ref><ref>Gorrochategui, Joaquín (1998) "Delles reflexones sobre la prehistoria de la llingua vasca"; 'Llección inaugural del cursu académicu 1998-99 de la UPV'. Universidá del País Vascu.</ref>
Otros llingüistes, como Jesús Rodríguez Ramos, proponen qu'anque'l [[protovasco]] y el protoíbero provendríen d'un mesmu grupu de llingües emparentaes, nun tendríen una relación xenética
=== Sieglu XXI ===
| |||