Diferencies ente revisiones de «La Española»

Los términos [[Saint-Domingue|Saint-Dominque]] y [[Santu DomingoDomingu]] inda s'apliquen a tola islla, inclusive la Constitución de la República Dominicana, nel artículu 9, denomina a la islla como Islla de Santu DomingoDomingu. <ref>[http://www.ifrc.org/docs/idrl/751YE.pdf Constitución de la República Dominicana]</ref>

Magar el términu Saint-Dominque referir a cuando Haití yera colonia francesa, Santu DomingoDomingu ye'l nome non solo de l'antigua provincia española de Santu DomingoDomingu, sinón tamién de lo qu'oficialmente se conoz como República Dominicana. Los Trinitarios optaron por nomar el país con República Dominicana en cuenta de el so nome lexítimu de Santu DomingoDomingu como un intentu de complacer a los haitianos, quien en francés entendieren el nome Santu DomingoDomingu como Saint-Dominque, recordándo-yos a los sos antiguos amos. Sicasí, República Dominicana ye'l nome del Estáu dominicanu de la mesma forma que l'Estáu haitianu llámase República Haitiana, pero'l país llámase Santu Domingu de la mesma forma que'l país haitianu llámase Haití. Esto surde porque'l xentiliciu dominicanu derivar de Santu DomingoDomingu, ye dicir qu'un dominicanu ye un nativu de Santu DomingoDomingu. El xentiliciu dominicanu usóse pa referise a la población española de la islla dende'l sieglu XVIII pero nunca s'usó pa referise a los franceses de Saint-Dominque nin tampoco a los sos esclavos. Esta práutica sigue nos nuesos díes col xentiliciu dominicanu aplicándose a los nativos del país de Santu DomingoDomingu, esto ye la República Dominicana.

Un datu interesáu ye que la parte francesa de Saint-Domingue yera una colonia de Francia, la parte española de Santu DomingoDomingu yera una provincia integral al [[España|Reino d'España]] con representación nes [[Cortes de Cádiz]] y asina lo axusta na [[Constitución española de 1812|Constitución de Cádiz]].<ref>[http://www.congreso.es/docu/constituciones/1812/ce1812_cd.pdf Constitución de Cádiz]</ref>

{{AP|Virreinatu colombín|Capitanía Xeneral de Santu DomingoDomingu|Saint-Domingue}}

La islla taba habitada por asentamientos de población [[taínos|taína]], unu de los pueblos indíxenes [[Arahuacos]]. La población Taína foi la primera que toleró a Colón y la so tripulación, collaborando na construcción del Fuerte de la Navidá no qu'agora ye ''Môle Saint-Nicolas'', Haití, n'avientu de 1492. Tamién foi la primera n'aguantase a la colonización europea amburando'l fuerte y asesinando a quien impunxeren un réxime colonial basáu na esclavitú y l'asesinatu de quien se negaron a tolerar el pagu de tributos por aciu el trabayu forzáu. El sometimientu de la islla empezó seriamente l'añu siguiente, cuando 1300 persones llegaron dend'[[España]] sol mandu de [[Bartolomé Colón]]. En 1496 fundóse la ciudá Nueva Isabela. Dempués de ser destruyida por un furacán, foi reconstruyida al otru llau del [[ríu Ozama]] y llamar Santu DomingoDomingu. Ye'l más antiguu asentamientu européu permanente n'América. La población taína de la islla foi abrasada rápido, por cuenta de una combinación d'enfermedaes y malos tratos polos españoles. En 1501, la colonia castellana empezó a importar población esclava [[africanos|africana]], por cuenta de la falta de mano d'obra esclava indíxena (diezmu de la población) pa la realización del trabayu físicu. Los pueblos indíxenes escarecíen d'inmunidá a la [[viruela]] y tribus enteres escastáronse.<ref>[http://www.dshs.state.tx.us/preparedness/bt_public_history_smallpox.shtm «History of Smallpox - Smallpox Through the Ages.»] Texas Department of State Health Services.</ref> D'una población inicial envalorada de 250&nbsp;000 en 1492, los grupos de población arahuacos amenorgárense a 14&nbsp;000 pal añu 1517.<ref>{{cita llibru |títulu= A Conqueror More Lethal Than the Sword |editorial= US News and World Report |fecha=5 de febreru de 2007}}</ref>

A midida que Castiella conquistaba nueves rexones nel continente Americanu, el so interés en La Española menguaba, y la población de la colonia crecía amodo. A principios del sieglu XVII, la islla y les sos vecines más pequeñes (en particular la islla [[islla de la Tortúa|de la Tortúa]]) convertir nun bastión pa los pirates que derrompíen el mar Caribe. Les [[Antonio de Osorio|devastaciones de Osorio]] producieron un paralís económicu tal, debíu al abandonu de l'agricultura y ganadería, qu'a partir de 1604 foi necesariu'l ''Asitiáu'', dineru que la [[Monarquía Hispánica|Corona española]] dio a partir del ''Ayalga de la Nueva España'', y que yera destináu a pagar los sueldos de los colonizadores en La Española y en Puertu Ricu. En 1606, el rei [[Felipe III d'España]] ordenó que tolos habitantes de La Española treslladar a Santu DomingoDomingu, pa evitar la interacción colos pirates. Sicasí, esto contribuyó a que los pirates franceses, ingleses y neerlandeses sentaren bases nel norte y oeste de la islla abandonada.

Políticamente ta estremada en dos estaos: la República Dominicana, qu'ocupa la mayor parte de la islla y ye la heredera de la provincia española de Santu DomingoDomingu; y la República d'Haití, qu'ocupa'l terciu occidental de la islla, aprosimao un cuartu más grande de lo que realmente-y correspondía considerando que la frontera colonial nun ye la qu'esiste güei.