Diferencies ente revisiones de «Oryza sativa»

El '''arroz''' (del [[idioma árabe|árabe]] أرز, ''Ar-ruzz'') ye la [[grana]] de la planta ''[[Oryza sativa]]''. Tratar d'un [[cebera]] consideráu [[alimentu básico]] en munches cultures culinaries (n'especial la [[Gastronomía d'Asia|cocina asiática]]), según en delles partes de [[América Llatina]].<ref name="Cambridge">{{cita llibru|apellíos=Kiple|nome=Kenneth F|autor2=Kriemhild Conee Ornelas|títulu=Cambridge World Encyclopaedia of Food, Volume I, Animal, Marine and Vegetable Oils|editorial=[[Cambridge University Press]]:, Cambridge, England|fecha=2000|páxines=375-379}}</ref> L'arroz ye la segunda cebera más producíu nel mundu, tres el [[Zea mays|maíz]].<ref name="prodstat">{{cita web | url=http://faostat.fao.org/site/567/DesktopDefault.aspx | títulu=ProdSTAT | obra=FAOSTAT | fechaaccesofechaaccesu=7 d'abril de 2009}}</ref> Por cuenta de que el maíz ye producíu con otros munchos propósitos estreme del consumu humanu, puede dicise que l'arroz ye la cebera más importante na [[alimentación humano]] y que contribúi de forma bien efectiva al [[caloría|apurra calóricu]] de la [[nutrición|dieta]] humana actual; ye fonte d'una quinta parte de les [[caloría|caloríes]] consumíes nel mundu.<ref>{{cita llibru|autor=Smith, Bruce D.|títulu=The Emergence of Agriculture|edición=1ª|añu=1998|editorial=W H Freeman & Co|allugamientu=Nuevu&nbsp;York|idioma=inglés|isbn=0716750554}}</ref> Dende [[2008]], realizóse un [[racionamientu]] en dellos países por cuenta de la [[carestía d'arroz]].<ref>[http://www.bbc.co.uk/worldservice/news/2008/04/080411_rice_seq_wt_sl.shtml BBC World Service - News - Global rice shortage</ref> En países como [[Bangladex]] y [[Camboya]] puede llegar a representar casi los trés cuartes partes de l'alimentación de la población.<ref name="McGee" />

L'arroz tien más [[lisina]] qu'el [[trigu]], el [[maíz]] y el [[sorgo]].<ref name="Cambridge" /> Contién grandes cantidaes d'[[almidón]]<ref>{{cita web |url=http://lema.rae.es/drae/?val=arroz |títulu=arroz |obra=[[Diccionariu de la llingua española]] |fechaaccesofechaaccesu=4 de payares de 2014 |cita=1. m. Planta añal propia de terrenes bien húmedos, que'l so frutu ye un granu oval ricu n'almidón.}}</ref> en forma d'[[amilosa]] (que cohesionan a los granos). L'otru conteníu d'almidón nel arroz, tres la amilosa, ye la [[amilopectina]]. L'arroz llimpio, yá desprovistu del so salváu, suel tener menos [[fibra dietética]] qu'otres ceberes y polo tanto ye más dixestivu.<ref>{{cita publicación |apellido= Hegsted |nome= DM |añu= 1969 |mes= |títulu= Nutritional value of cebera proteins in relation to human needs |publicación= Protein-Enriched Cebera Foods for World Needs |volume= |númberu= |páxines= |id= |url= |fechaaccesofechaaccesu=8 d'abril de 2009 |cita= }}</ref> Puede ser un alimentu de sustentu, a pesar del so baxu conteníu en [[riboflavina]] y [[tiamina]], y apurre mayor conteníu calórico y más proteínes por [[hectárea]] que'l trigu y el maíz. Ye por esta razón pola que dellos investigadores atoparon correlaciones ente la crecedera de la población y l'espansión del so cultivu.<ref>{{cita publicación |apellido= Lu|nome= J.J. |coautores= T.T. Chang |añu= 1980 |mes= |títulu= Rice in its temporal and spatial perspectives |publicación= Rice: Production and Utilization |volume= |númberu= |páxines= |id= }}</ref>

Na mayoría de les cultures el [[arroz integral]] se ''llimpia'' y esaníciase-y la capa de salváu (rica en [[siliciu]]) quedando'l [[cariópside]] o ''granu''. Unu de los problemes a los que s'enfrenten los países productores d'esta cebera ye l'acumuladura de cascariella d'arroz que se xenera nel procesu de triáu nos molinos, pero esisten procesos pa tresformar la cascariella d'arroz en fertilizante orgánicu de gran calidá nel que'l merucu aliméntase solo de cascariella.<ref>{{cita web|títulu=Bio Arroz|url=http://www.bioarroz.com/|fechaaccesofechaaccesu=23 de febreru de 2015}}</ref>

El sabor del arroz depende en gran midida de la variedá según del grau de procesamientu realizáu na molienda. Ye interesante la investigación de los arumes nel arroz non yá pol consumu humanu, sinón pola perceición que tienen d'ésti los [[inseutu|inseutos]] (potenciales plagues).<ref name="pyrroline">{{cita publicación |apellido= G. Buttery |nome= Ron |coautor= Louisa C. Ling, Bienveníu O. Xulianu, Jean G. Turnbaugh |añu= 1983 |mes= |títulu= Cooked rice arume and 2-acetyl-1-pyrroline |publicación= J. Agric. Food Chem. |volume= 31 |númberu= 4 |páxines= 1515−1519 |id= |url= |fechaaccesofechaaccesu=7 d'abril de 2009 |cita= }}</ref> Les partes esteriores del arroz tienen una mayor cantidá d'[[aminoácido|aminoácido llibres]], [[hidratos de carbono|azúcar]], minerales y proporcionalmente menos [[almidón]]. Ye por esta razón pola que mientres más almidón tenga l'arroz más sabor va contener.<ref name="McGee" /> L'arume estándar del arroz recuerda a les [[cogorda|cogordes]], a los [[pepinu|pepinos]] apurriendo ciertos toques de [[palombines]] según arumes florales. Casi siempres son responsables los [[aldehído]]s de seis a diez carbonos na molécula.<ref>{{cita publicación |apellido= De Kimpe |nome= Norbert |autor2= Marian Keppens |añu= 1996 |mes= |títulu= Novel Syntheses of the Major Flavor Components of Bread and Cooked Rice |publicación= J. Agric. Food Chem. |volume= 44 |número= |página= 823–826 |doi= 10.1021/jf00118a036 }}</ref><ref name="pyrroline" /> Los arroces marrones tienen ciertu conteníu de [[vainillina]].