Diferencies ente revisiones de «Celta»
Contenido eliminado Contenido añadido
m Bot: Troquéu automáticu de testu (-Sigún +Según ) |
mSin resumen de edición |
||
Llinia 1:
{{otrosusos}}
[[Archivu:Celts in Europe.png|thumb|301x301px|Distribución de los pueblos celtes: <br />
Línea 10 ⟶ 9:
]]
«'''Celta'''
Esiste un conceutu más restrinxíu del términu, referíu nesti casu a los denomaos '''celtes históricos''', entendíos estos tradicionalmente como'l grupu de sociedaes tribales d'Europa, que compartieron una cultura material aniciada na primera [[Edá del Fierro|Edá de Fierro]] (1200-400 e.C.) alredor de los [[Alpes]] (periodu [[Hallstatt]]) y dempués na Edá tardiega del Fierro (periodu [[La Tène]]), y que denomáronse asina por xeógrafos griegos y llatinos. Nesti grupu adscríbense los celtes continentales de la [[Galia]], norte d'[[Italia]], [[Alemaña]] y [[Bohemia]], los celtíberos d'[[Iberia]], los gálates d'[[Anatolia]], este y centru de [[Rumanía]] y yá con mayores reticencies polos historiadores británicos ya irlandeses los celtes insulares.
Línea 36 ⟶ 35:
Los griegos, llamaron a los Celtes primeramente "''hiperbóreos''"; dempués denomáronlos Κέλτoι - ''keltoi'' (''xente oculto''). La primer referencia lliteraria a la xente celta, como Κελτοί (Κeltoi), ye del historiador griegu [[Hecataeus de Miletus]] en 517 e.C; él diz que la ciudá de los Massilia ([[Marsella]]) ta cerca los celtes y tamién menta otra ciudá celta de ''Nyrex'' (posiblemente [[Noreia]] n'[[Austria]]). Heródotu paez llocalizar a los "[[Keltoi]]" na fonte'l [[Ríu Danubiu|Danubiu]] o na [[Península Ibérica]], pero la hipótesis ye confusa.
Tamién esiste la posibilidá de que los celtes foren llamaos polos Griegos y Romanos pol so pecuñar xeitu de llucha. La pallabra ''Kalia'', nel Griegu modernu ''Kaliva'' quier dicir "chamizu"{{Ensin referencies}}. ''Kalipto'' quier dicir "cubierta"{{Ensin referencies}}. ''Akeltes'' {{Ensin referencies}} sinificaría dir estapáu o esnudu. De xuru, el rasgu más sensible de los Keltes yera que lluchaben esnudos. Según l'
<blockquote>
Línea 43 ⟶ 42:
</blockquote>
La pallabra celta del [[inglés]] modernu, atestiguáu de magar [[1707]] nes escritures de [[Eduardo Lhuyd]] , colos d'otros eruditos tardiegos del [[sieglu XVII]], traxo l'atención académica a les llingües y la
"La Galia" asturiana y ''Gallus'' ''Galli'' llatina podríen ser, al entamu, d'un nome celta étnicu o tribal, quiciabes tomao en llatín demientres les incursiones celtes n'[[Italia]] alrodiu'l 400 e.C. El so raigañu pue ser *''galno'', queriendo dicir 'el poder' 'o la fuercia'. El Griegu "Galatai" parez tar basáu nel mesmu raigañu, tomada direutamente de la mesma fonte hipotéticamente celta que mos dio ''Galli'' (el sufixu -''atai'' ye cenciellamente un indicador onomásticu).
Línea 83 ⟶ 82:
=== Pruebes históriques ===
[[Polibiu]] asoleyó la «
=== Pruebes xenétiques ===
Línea 145 ⟶ 144:
La tribu de los [[Boios]] dio'l so nome a [[Bohemia]] y [[Boloña]], y descubriéronse oxetos d'arte celta y cementerios más hacia l'este, a lo que güei ye [[Polonia]] y [[Eslovaquia]]. Una moneda celta ([[Biatec]]) de [[Bratislava]] apruz na moneda eslovaca de 5 corones.
Dao que nun hai evidencies arqueolóxiques de les invasiones a gran escala en delles otres árees, esiste una teoría que caltién que la llingua y la cultura celta enantóse por contautu y non por invasión. Mas les invasiones celtes d'[[Italia]], [[Grecia]], y l'este d'Anatolia tan bien documentaes na
Esisten rexistros de mercenarios celtes n'[[Exiptu]] al serviciu de los Ptolomeos. Milenta presones foron emplegaes escontra'l 283-246 e.C. ya inclusive nel [[186 e.C.]], intentado derrocar a [[Ptoloméu II]].
Línea 158 ⟶ 157:
Los llingüistes alderiquen dende hai años sobre si una llingua celta aportó a Gran Bretaña ya Irlanda y llueu se separtaron, o si había dos "invasiones" separtaes. La idea ''anterior'' de los prehistoriadores yera que la influencia celta nes islles Britániques foi'l resultáu de socesives invasiones dende'l continente européu por dellos pueblos de fala celta a lo llargo de dellos sieglos, dando llugar a la isoglosa '''P-celta / Q-celta'''. Esti puntu de vista paez ser que pierde fuercia (discutío) y ta sustituyéndose pol d'un segundu modelu que fala d'un grupu celta insular filoxenéticu.
* Tocante a la primer teoría, los
* Tocante a la segunda teoría, básase n'investigaciones nueves que suxeren que la cultura foi a desenrollase adulces y de siguío ente los celtes y los pueblos indíxenes de Britania. Del mesmo xeitu, n'Irlanda les poques prebes arqueolóxiques que s'afayaron de los grandes grupos d'inmigrantes suxerieron a dellos arqueólogos como Colin Renfrew que los nativos, a caberos de la [[Edá de Bronce|Edá del Bronce]], sorbieren gradualmente les influencies en llingua y cultura celtes. Anque les evidencies arqueolóxiques demostraron ser poco fiables nel pasáu. Asina mesmo, hai de sorrayar que les pruebes xenétiques demuestren que la mayoría de la xente celta de la costa y el norte d'[[Irlanda]] tienen pocos rastros de xenes ''R1b'', lo qu'indica que de la que los celtes aportaren a Irlanda, la integración d'estos foi progresiva y del sur al centru.
| |||