Diferencies ente revisiones de «El Bierzu»
Contenido eliminado Contenido añadido
m Bot: Troquéu automáticu de testu (- sigún + según ) |
m igües estándares |
||
Llinia 36:
|10º||align=left|'''[[A Veiga de Espiñareda]]||align=right|2.419
|}
Formó parte de la [[Provincia del Vierzo]], na [[Proyeutos de división territorial d'España 1822|división territorial de 1822]], mentes el [[Trieniu Lliberal]]. Dempués en 1833, tres la
Amás d'un turismu rural basáu na guapura de los sos paisaxes naturales; como ye'l casu de los [[Sierra d'Ancares|Ancares]], o creaos pol home como [[As Médulas|Las Médulas]], una esplotación d'oru realizada polos [[ástures]] baxo mandatu [[Imperiu Romanu|romanu]] y agora declarada [[Patrimoniu de la Humanidá]]; asina como'l [[camín de Santiagu]]. N'El Bierzu puen atopase delles de los más importantes amueses del [[arte mozárabe]], como la ilesia de [[Santiagu de Peñalba]] y la de [[Santu Tomás de las Ollas]]. Tamién podemos alcontrar ente'l so ricu patrimoniu históricu exemplos importantes de tolos periodos artísticos; [[arte románicu|románicu]], [[arte góticu|góticu]], [[arte barrocu|barrocu]]...
Llinia 69:
=== Dómina romana ===
[[Imaxe:Peine de hueso.jpg|thumb|right|270px|Peñe de güesu de la dómina sueva, probable entecambéu comercial. Perteneciente a la
L'inxertu d'El Bierzu nel mundiu romanu fíxose rápido y de manera xabaz, resultando de les riqueces auríferes de la rexón berciana ([[As Médulas]] ente otres esplotaciones auríferes) grandes cambeos tanto na organización social como na económica y na xeográfica, desplazándose nucleos de población y creándose nueves ciudaes ([[Interamnium Flavium]]).
Llinia 107:
Trátase duna denomación socio-económica na qu'unos grupos poseyen la tierra y otros la esploten, basándose la economía na esplotación agraria y ganadera. Namás a partir del [[sieglu XII]] tien llugar una diversificación progresiva de la economía, enanchándose a la minería y tresformación de los recursos minerales ([[ferrería|ferreríes]]), la pesca y entamando a desenrollase'l comerciu al traviés de feries y mercaos y pequeños "empresarios" dedicaos a la compra-venta-tresporte de mercaderíes.
La propiedá concéntrase en poques manes realizándose una distinción ente propiedaes de calter eclesiásticu, de los que los pincipales esponentes son los monesterios de [[Monasteriu de San Pedru de Montes|San Pedru de Montes]] y
Alministrativamente, El Bierzu, hasta l'añu [[910]], como indicáremos yá, integrábase nel [[reinu d'Asturies]], y nel de Lleón ente'l 910 y el [[1037]], a partir d'esi añu inclúise na [[Corona de Castiella]], pa tornar al de Lleón nel [[1157]] y terminar nel 1230 de vuelta na Corona de Castiella. A partir de [[1187]] El Bierzu pasa a ser señoríu, y tien por tal a D. [[Velasco Fernández]], pasando, a entamos del sieglu XII a tener gobernadores, ún de los más conocíos foi D. [[Gonzalo Peláez]] y nel añu [[1243]] apaez, como merín d'El Bierzu, D. [[García Carnota]]. El Bierzu nesta estapa divídese en [[tenencia|tenencies]] (Ancares, Ulver, Bueza, Aguiar, Valcarce, y tenencies d'un ámbitu territorial más reducíu nes que podemos incluyir a les villes) dientro d'otra mayor ([[Tenencia mayor]]). A partir de mediaos del sieglu XIII estes tenencias dan pasu a les merindaes mayores que terminarán tornándose, posteriormente, n'[[Adelantamientu|adelatamientos]].
Llinia 183:
Una llende imaxinaria que parte del Altu [[Cúa]] hasta parte del anguaño conceyu de [[Ponferrada]] ([[Fontesnuevas]] y [[Dehesas]]) dixebra los territorios llingüísticos.
Dende antiguu<ref>Jesús García García cita la enfluyencia del Gallegu dende'l rei Suevu Mirón (Miru) nun ufriendo dates pal Llionés</ref> dambos foren la fala o falaxe de cutio o tradicional.
Güei, evitando les poblaciones más urbanes, onde lo llariegu, llingüísticamente falando, práuticamente desaniciara, nótase como hibrídense, dacuando, y como mesturen resultados fonéticos gallegos y llioneses (y entá castiellanos) coesistiendo dambes formes en dellos casos.<ref>Emilio Alarcos Llorach (académicu de la RAE) "Atlas lingüístico de El Bierzo". ISBN 84-88635-11-7</ref> D'otra miente, munchos de los valles o comarques que formen El Bierzu caltienen significatives pecuñariedaes na so fala, surdiendo asina xergues como'l [[burón]] (xerga de los vendedores y [[albarderos]] ambulantes de [[Fornela]]<ref>'''El Burón'''. Alejandro Álvarez López. ISBN 84-88635-47-8</ref>), y el [[dialeutu ancarés]].
Llinia 189:
== Economía==
Esiste una gran autividá fabril na comarca alrodiu les estayes del carbón emplegáu pa la produción de lletricidá, n'El Bierzu fundó L'Estáu [[Endesa (España)|ENDESA]] en 1944 pa la produción d'enerxía lléctrico y continúa presente al tresvel del Compostilla II, la segunda central termolléctrica más grande d'España (5 gurupos térmicos) , la estaya siderúrxica (Roldán), eólicu (Comonor, LM), la estración de cayuela (numberoses emprese), y presencia nes estayes del vidriu, el cementu (Cosmos) y la costruición (Martínez Nuñez, Begar). Asinamesmo posee un texíu de pequeñes empreses
[[Imaxe:Réplica Pendón de Lanzas.jpg|thumb|right|200px|Pendón de llancies cola Cruz de San Andrés. Ispiración de la bandera d'anguañu d'El Bierzu (Muséu d'El Bierzu, Ponferrada)]]
| |||